Μέρος Ε΄(Διαβάστε: μέρος Α’, μέρος Β’, μέρος Γ’, μέρος Δ’)
Μετά τη λήξη του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου, κατά την περίοδο 1918-1922, πέρα από τα εκατομμύρια θύματα που προκάλεσε η τσαρική αντεπανάσταση και η εισβολή στρατών από 18 κράτη στη Ρωσία, είναι εκατοντάδες χιλιάδες οι νεκροί, τραυματίες, φυλακισμένοι και εξορισμένοι σοσιαλιστές και κομμουνιστές από τους στρατούς, τις αστυνομίες και τις παραστρατιωτικές ομάδες που χρησιμοποίησαν οι ανέγγιχτες ευρωπαϊκές άρχουσες τάξεις για να φιμώσουν τους λαούς και να εμποδίσουν την αλλαγή πορείας που είχαν ανάγκη και ζητούσαν οι καθημαγμένες από τον άγριο πόλεμο και τη στυγνή εκμετάλλευση κοινωνίες.
Αυτή η πλευρά της αληθινής Ιστορίας απουσιάζει από το κυρίαρχο δυτικό αφήγημα στο οποίο η Ιστορία παρουσιάζεται μονόπλευρα και προσεκτικά διυλισμένη με σκοπό τον εξωραϊσμό των καπιταλιστικών καθεστώτων και τη δαιμονοποίηση των σοσιαλιστικών εγχειρημάτων.
Τα δημοκρατικά καθεστώτα που διεκδικούν την εξουσία στην Ευρώπη μετά τον «Μεγάλο Πόλεμο» είναι αποτέλεσμα αφενός του φόβου και της απειλής που αισθάνονται οι άρχουσες τάξεις μπροστά στα λαϊκά κινήματα που είναι εξοργισμένα από την καταστροφή και προσπαθούν να τα εξευμενίσουν, αφετέρου της σαρωτικής επιρροής που έχουν οι επαναστατικές ιδέες στις δυτικές κοινωνίες από την επικράτηση των κομμουνιστικών δυνάμεων στη Ρωσία. Οι αυτοκρατορίες έχουν καταρρεύσει, οι βασιλιάδες αποκαθηλώνονται, οι κοινωνίες βράζουν. Η δημοκρατία εμφανίζεται ως κατευναστικό των απαιτήσεων και αποτρεπτικό των ανατροπών. Οι άρχουσες τάξεις θέλουν να διασώσουν την εξουσία τους και να διαφυλάξουν το σύστημα που γεννάει τους πολέμους και τα κέρδη τους. Κι αυτό ενώνει τους πάσης φύσεως θιασώτες του καπιταλισμού, φίλους και ανταγωνιστές, απέναντι στον κοινό εχθρό, τη λαϊκή εξουσία και το σοσιαλισμό. Είναι οι ίδιοι που στέλνουν στρατούς να καταπνίξουν την επανάσταση στη Ρωσία και υποθάλπουν τις παραστρατιωτικές συμμορίες για να εξολοθρεύσουν τις εξεγέρσεις στο εσωτερικό των δυτικών χωρών.
Όμως, η αστική δημοκρατία όπου εφαρμόστηκε, όσο κι αν εξωραΐζεται, είναι ελλιπής και προβληματική, γι’ αυτό πολύ γρήγορα γονατίζει από την καπιταλιστική κρίση που είναι δικό της παράγωγο και ανοίγει διάπλατα το δρόμο στο φασισμό.
Συνειδητή στρέβλωση
Πολλές φορές κάνουμε το λάθος να κρίνουμε ένα γεγονός ή μια αντίληψη του παρελθόντος κάνοντας σύγκριση με τα γεγονότα και τις ιδέες της εποχής μας και, μερικές φορές, ακόμα πιο ασύντακτα, με τις προσδοκίες μας για κάτι που μόνο να το φανταστούμε μπορούμε. Ένα ελαφρυντικό που έχουμε είναι ότι μερικές φορές παρασυρόμαστε επειδή αυτό το «λάθος» καλλιεργείται, σκόπιμα και έντεχνα, από τις οργανωμένες πηγές που συστηματικά προσπαθούν να εμφυτεύσουν την άποψη τους στην κοινή γνώμη υπηρετώντας κυρίως πολιτικούς και οικονομικούς στόχους και επιδιώξεις που εξυπηρετούν τα συμφέροντά τους.
Αυτό βρίσκει συχνά εφαρμογή στην Ιστορία. Και δεν αναφέρομαι πρωτίστως στον υποκειμενισμό, ίσως αναπόφευκτο, των ίδιων των ιστορικών, τον λελογισμένο, αλλά στη συνειδητή διαστρέβλωση, προσαρμογή και κατασκευή της Ιστορίας με βάση ορισμένες εκ των προτέρων καθορισμένες προδιαγραφές και επιθυμίες.
Με αυτό κατά νου, κάνω μια απόπειρα να δούμε σε αδρές γραμμές τι έγινε στην Ευρώπη και κατά προέκταση σε σχέση μ’ αυτό που συνολικά αποκαλούμε «Δύση», στην περίοδο 1917-1940, για να κατανοήσουμε όσο είναι δυνατόν σε ποιες συνθήκες, σε ποιο περιβάλλον και με ποιες επιρροές διαμορφώθηκε και εξελίχθηκε η Σοβιετική Ένωση. Αλλά να δούμε και σε ποια κατάσταση βρίσκεται την ίδια εποχή ο δυτικός κόσμος και κατά πόσο οι πολιτικές που εφαρμόζονται στην ΕΣΣΔ συνδέονται μ’ αυτή την κατάσταση, τι αντιστοιχίες έχουν, πώς αλληλοεπηρεάζονται και σε τι διαφέρουν.
Αυτό είναι πάντοτε χρήσιμο, γιατί δεν έχει σχέση μόνο με το παρελθόν, αλλά και με το μέλλον της ανθρωπότητας. Και γιατί αφενός υπάρχει παραπληροφόρηση τρομακτική και ασύλληπτη σε μέγεθος, ποιότητα και διείσδυση, και αφετέρου ιδιαίτερα οι νεότερες γενιές οφείλουν να γνωρίζουν την αλήθεια χωρίς παραμορφώσεις και παρωπίδες προκειμένου να έχουν ορθή κρίση στην προσπάθεια για τη διαμόρφωση των ιδεών και των πεποιθήσεών τους και στον αγώνα για την ατομική και συλλογική επιβίωσή τους με όρους αξιοπρέπειας, ισότητας και ευτυχίας.
Το περιβάλλον της επανάστασης
Στη Σοβιετική Ένωση εφαρμοζόταν ρητά η δικτατορία του προλεταριάτου, που αναλύεται στην κυριαρχία της τάξης των εργατών της γης και της βιομηχανίας, των επιστημών, των τεχνών και των γραμμάτων, επί των αρχουσών τάξεων που κύριο γνώρισμά τους είναι ο διαρκής πολεμικός τυχοδιωκτισμός, η εκμετάλλευση των εργαζομένων και η υπερσυγκέντρωση του παραγόμενου πλούτου σε μια εξαιρετικά μικρή μειοψηφία. Διακηρυγμένα, στη Σοβιετική Ένωση δεν υπήρχε αστική δημοκρατία. Υπήρχε, όμως, πραγματική δημοκρατία στη Δύση; Αν, βέβαια, συμφωνούμε ότι απαραίτητα συστατικά της δημοκρατίας είναι η δίκαιη διαμοίραση του παραγόμενου πλούτου, η συμμετοχή όλων των πολιτών σε ισότιμη βάση στη διαδικασία ρύθμισης και διαχείρισης των «κοινών», η ελευθερία στη διακίνηση των ιδεών και η ανεμπόδιστη δημόσια έκφρασή τους. Στην επίσημη εξιστόρηση, αυτή η δημοκρατία υφίσταται στη Δύση, αλλά όχι στην Ανατολή. Δεχόμενοι ανεπιφύλακτα ότι με βάση το πρόταγμα της δικτατορίας του προλεταριάτου σημαντικά στοιχεία της δημοκρατίας αστικού τύπου δεν υπάρχουν στην Ανατολή, ενδιαφέρον έχει να δούμε αν υπάρχουν πραγματικά και σε ποιο βαθμό στη Δύση, που οι θιασώτες της ισχυρίζονται ότι ισχύουν και εφαρμόζονται. Και, βέβαια, στην επόμενη φάση, θα έχει ενδιαφέρον να δούμε τι απ’ όσα άξια λόγου που γίνονται στην Ανατολή απουσιάζουν από τη Δύση.
Όσο κι αν αυτό ενοχλεί ή ξενίζει όσους έχουν επαναπαυτεί στην κυρίαρχη αφήγηση, δημοκρατία με «πλήρη περιβολή», δεν υφίσταται σχεδόν σε καμία από τις χώρες που ανήκουν στο δυτικό μπλοκ, ακόμα και τις πιο εξελιγμένες σε επίπεδο θεσμών, κατά την περίοδο 1917-1940, περίοδο που το σοβιετικό εγχείρημα είναι στα πρώτα του βήματα υπό διαμόρφωση. Η καθαρή αλήθεια είναι ότι ακόμα και στις πιο προηγμένες εκδοχές της, η αστική δημοκρατία δεν είναι λαϊκή, συχνότερα ούτε καν φιλολαϊκή∙ παρ’ όλο που είναι ένα σύστημα που έχει κιόλας μία πορεία -από τα σπάργανα μέχρι την ενηλικίωσή του- αρκετών αιώνων, λαμβάνοντας ως αφετηρία αυτήν που με περηφάνια ορίζουν οι θιασώτες του, δηλαδή την εποχή που ο κοινοβουλευτισμός κάνει τα πρώτα βήματά του στη Μεγάλη Βρετανία. Ακόμα, όμως, κι αν συντομεύσουμε αυτή την πορεία διαμόρφωσης θεωρώντας ως σταθμό την Αναγέννηση, τα σκιρτήματα του Διαφωτισμού ή τη Γαλλική Επανάσταση, η αστική δημοκρατία έχει ήδη μία ζωή μεγάλης διάρκειας ως το ξεκίνημα του μεσοπολέμου, σε αντίθεση με το σοβιετικό σύστημα που ακόμα μπουσουλάει στη νηπιακή του περίοδο. Ακόμα και το 1940, με ζωή μόλις δύο δεκαετιών, το σοσιαλιστικό σύστημα είναι σε πειραματικό στάδιο μέσα σε έναν άκρως εχθρικό και επιθετικό περίγυρο.
Έχει μεγάλη σημασία ότι η Ρώσικη Επανάσταση δεν εκκολάφθηκε σε μια Ευρώπη της καθαρής δημοκρατίας. Συνέβη σε μια Ευρώπη που κυριαρχούσαν τα βασίλεια και οι μεγάλες αυτοκρατορίες, Ρωσική, Αυστρο-ουγγρική, Οθωμανική, Γερμανική, Βρετανική και Γαλλική. Και όσα κράτη δεν ήταν υποτελή στις αυτοκρατορίες, είχαν βασιλικά ή μοναρχοκοινοβουλευτικά καθεστώτα. Αυτό ήταν το φυτώριο της επαναστατημένης Ρωσίας.
Αυτοκρατορίες και βασίλεια
Μέχρι τη λήξη του «Μεγάλου Πολέμου» στη μεγάλη πλειονότητα των κρατών που εντάσσονται σ’ αυτό το μπλοκ που αποκαλείται «Δύση», κυριαρχούν τα μοναρχικά καθεστώτα, οι αυτοκρατορίες και τα βασίλεια. Η αυτοκρατορία των Αψβούργων, η οποία περιλαμβάνει την Αυστρία, την Ουγγαρία, την Τσεχοσλοβακία, μέρος των Βαλκανίων και φτάνει μέχρι τη δυτική Ουκρανία. Η Γερμανία υπό την ενοποιητική σκέπη του αυτοκράτορα Γουλιέλμου Β΄ αποτελείται από 37 βασίλεια και πριγκιπάτα. Στην αυτοκρατορική Ρωσία υπάγονται οι τρεις βαλτικές χώρες, η Φινλανδία, η Ουκρανία, η Λευκορωσία, η Μολδαβία και πολλά άλλα «κράτη» στην ανατολική της πλευρά. Η Ιταλία είναι βασίλειο και από το 1922 υπό το φασιστικό καθεστώς του Μουσολίνι. Η Αγγλία ανήκει στο βρετανικό ιμπέριουμ με κοινοβουλευτισμό που ελέγχεται από το παλάτι, τους πλούσιους και τους λόρδους. Στα Βαλκάνια κυριαρχούν οι βασιλιάδες.
Μετά τη λήξη του «Μεγάλου Πολέμου» και στη διάρκεια του μεσοπολέμου, διαφάνηκε η προοπτική εδραίωσης αστικοδημοκρατικών καθεστώτων σε πολλά κράτη, αλλά κι αυτά ήταν ως επί το πλείστον προβληματικά και βραχύβια. Στην Πορτογαλία, η δημοκρατία κρατάει πολύ λίγο. Στην Ισπανία ο στρατηγός Miguel Primo de Rivera μαζί με τον βασιλιά Αλφόνσο Η΄ έκαναν πραξικόπημα το 1923 και το 1936 οι φασίστες του Φράνκο ανέτρεψαν την εκλεγμένη κυβέρνηση του Λαϊκού Μετώπου αιματοκυλώντας τη χώρα και επιβάλλοντας τη φασιστική τους εξουσία μέχρι το 1975!
Στη μεταπολεμική Γαλλία της Τρίτης Δημοκρατίας, η δυσαρέσκεια ήταν πάνδημη. Από το 1917 είχαν εκδηλωθεί ανταρσίες στις περισσότερες μονάδες του στρατού και ταυτόχρονα ξεκινούσαν μαζικές απεργίες που συνεχίστηκαν μετά τη λήξη του πολέμου κάνοντας τις γαλλικές ελίτ να διακατέχονται από το «φόβο μπολσεβίκικης μόλυνσης», όπως γράφει ο Μαρκ Μαζάουερ. Η δημοκρατία ευνοεί σκανδαλωδώς την άρχουσα τάξη και ευνοεί την καλλιέργεια στο εσωτερικό της του φασισμού, που εκδηλώνεται επιθετικά και μέσα στο κοινοβούλιο από το 1934. Αργότερα, οι κομμουνιστές και οι σοσιαλιστές που δημιούργησαν το Λαϊκό Μέτωπο υπό τον Λέον Μπλουμ πήραν σημαντικά μέτρα κοινωνικού κράτους, αλλά υπερκεράστηκαν από τον εκφασισμό που ντρόπιασε τη Γαλλία στη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου με τη φιλοναζιστική κυβέρνηση του Βισί . Η Γαλλία, όπως και η Μεγάλη Βρετανία, φέρνει μεγάλη ευθύνη όχι μόνο για τα δεινά του «Μεγάλου Πολέμου», την εισβολή στην επαναστατημένη Ρωσία και τις ρατσιστικές πολιτικές της στις αποικίες, αλλά και για την άνοδο του φασισμού ως άμεσο αποτέλεσμα των επαχθέστατων όρων που επιβλήθηκαν στη Γερμανία με τη Συνθήκη των Βερσαλλιών.
Στη νικήτρια Μεγάλη Βρετανία, χωρίς να φαίνεται ότι οι απεργίες των ανθρακωρύχων και των άλλων εργαζομένων από το 1918 ως το 1926 οδηγούν σε επανάσταση, η ελίτ ανησυχεί σφοδρά, όπως υποδηλώνει η Μπέατρις Γουέμπ που γράφει «Θρόνοι γκρεμίζονται παντού και οι άνθρωποι με ιδιοκτησία τρέμουν κρυφά. Πόσο γρήγορα το κύμα της επανάστασης θα φθάσει το κύμα της νίκης; Αυτό το ερώτημα βασανίζει το Γουάιτχολ Και το Ανάκτορο του Μπάκιγχαμ…» (Μαρκ Μαζάουερ).
Στη Γερμανία, η δημοκρατία της Βαϊμάρης, η οποία εξόντωσε τη Λούξεμπουργκ και χιλιάδες άλλους κομμουνιστές, έχει πολύ σύντομο βίο, αφού πριν προλάβει καλά-καλά να σταθεροποιηθεί αποδυναμώνεται και αντικαθίσταται από τους ναζί. Ίδια κατάληξη στο φασισμό είχαν η Ιταλία, η Αυστρία, η Ουγγαρία, η Βουλγαρία, η Ρουμανία, η Πορτογαλία και η Ελλάδα με τον Μεταξά, ενώ και σε άλλες χώρες, όπως στο Βέλγιο και τη Δανία, εμφιλοχωρεί και καλλιεργείται ο φιλοναζισμός. Με ελάχιστες εξαιρέσεις, κατάσταση ανωμαλίας επικρατεί και στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, όπως στη νεοσύστατη Πολωνία που αμέσως (1918-21) εμπλέκεται σε πόλεμο με τους γείτονές της Ρώσους, Ουκρανούς, Λευκορώσους, Λιθουανούς, Γερμανούς, Τσέχους και… Εβραίους (Μαρκ Μαζάουερ).
Δημοκρατίες προβληματικές και πρόσκαιρες
Αλλά κι εκεί που αναφερόμαστε σε δημοκρατίες, περί τίνος ακριβώς πρόκειται;
Γιατί αν συμφωνούμε ότι αστική δημοκρατία δεν νοείται χωρίς καθολική ψηφοφορία, δηλαδή χωρίς να είναι καθιερωμένο το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι για όλους τους πολίτες, άντρες και γυναίκες, από την ενηλικίωσή τους, πρέπει να δούμε κατ’ αρχήν αν αυτός ο όρος άνευ του οποίου αστική δημοκρατία δεν υφίσταται ή είναι ακρωτηριασμένη, ισχύει ή δεν ισχύει. Να δούμε, δηλαδή, σε ποια δυτική χώρα είναι υπαρκτή και καθιερωμένη το 1917 ή έστω το 1922 που εδραιώνεται η Σοβιετική Ένωση, αυτή η συστατική της αστικής δημοκρατίας προϋπόθεση. Γιατί αλλιώς μιλάμε για κατ’ ιδέαν ή για ψευδεπίγραφες δημοκρατίες ή ημι-δημοκρατίες ολιγαρχικού τύπου, άρα μη κανονικές δημοκρατίες.
Πέρα από το γεγονός ότι οι απλοί άνθρωποι υφίσταντο όλες τις κακουχίες και πλήρωναν με τη ζωή τους τους πολέμους που οργάνωναν και πραγματοποιούσαν οι ισχυροί και οι πλούσιοι, οι συνθήκες διαβίωσης της συντριπτικής πλειονότητας των πολιτών, και ιδίως των εργατών και των αγροτών, στις περισσότερες χώρες ήταν απελπιστικά κακές έως άθλιες ακόμα και εν καιρώ ειρήνης. Καμία κρατική μέριμνα δεν υπήρχε. Στη Μεγάλη Βρετανία που θεωρείται ότι προπορεύεται, το 1909 καθιέρωσαν για πρώτη φορά μια πολύ χαμηλή σύνταξη. Δικαιούχοι ήταν όσοι είχαν δουλέψει όλη τους τη ζωή, δεν είχαν άλλα εισοδήματα και έπρεπε να περάσουν ένα τεστ «καλού χαρακτήρα»! Και ηλιακά, έπρεπε να έχουν συμπληρώσει τα 70 χρόνια, σε μια εποχή που στο Ηνωμένο Βασίλειο το προσδόκιμο ζωής ήταν μόλις 50! Μετά τον πόλεμο, οι Εργατικοί καθιέρωσαν κάποια μέτρα κοινωνικής πρόνοιας, σαφώς κάτω από την επίδραση των σοσιαλιστικών ιδεών, μέρος των οποίων οι ίδιοι ακύρωσαν μόλις ξέσπασε η μεγάλη οικονομική κρίση.
Αλλά και στα κράτη όπου μετά τη Γαλλική Επανάσταση εφαρμόστηκε περιοδικά η αστική δημοκρατία, δεν ήταν –στα περισσότερα- πλήρης και πραγματικά δημοκρατική, γιατί μόνο μερίδες του πληθυσμού είχαν δικαίωμα να εκλέγουν και να εκλέγονται λόγω των περιορισμών σχετικά με την ηλικία, την οικονομική κατάσταση, το φύλο κ.ά. Σε όλες σχεδόν τις χώρες, τα καθεστώτα έκαναν βιαστικά βήματα εκδημοκρατισμού κάτω από το φόβο που προξενούσε στις άρχουσες τάξεις η Οκτωβριανή Επανάσταση η επιρροή της οποίας είχε αφυπνίσει τις δυτικές κοινωνίες ακαριαία.
Μόνο για άντρες
«Οι Μπολσεβίκοι είχαν ανοίξει συναρπαστικές προοπτικές στις σχέσεις των φύλων., χειραφετώντας γοργά τις Ρωσίδες σε βαθμό άγνωστο ως τότε οπουδήποτε αλλού στην Ευρώπη – κάμπτοντας τη δύναμη της Εκκλησίας, σαρώνοντας τα παραδοσιακά πατριαρχικά προνόμια και επιτρέποντας στις γυναίκες να κάνουν αίτηση διαζυγίου.» (Μαρκ Μαζάουερ «Σκοτεινή ήπειρος: Ο ευρωπαϊκός εικοστός αιώνας», εκδ. Αλεξάνδρεια)
Δεν είναι τυχαίο ότι, αν εξαιρέσει κανείς τη Νορβηγία, τη Δανία και τη Φινλανδία, όλες οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες έδωσαν το πλήρες δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση στη Ρωσία, όπου από την πρώτη στιγμή διακηρύχτηκε η πλήρης εξομοίωση ανδρών και γυναικών! Κι αυτό σε πολλές χώρες έγινε σταδιακά και δύστοκα γιατί αρνούνταν ή κωλυσιεργούσαν οι άρχουσες τάξεις. Και να σκεφτεί κανείς ότι λόγω των εκατομμυρίων νεκρών στρατιωτών, σε πολλές χώρες οι γυναίκες υπερτερούσαν αριθμητικά, όπως στη Γερμανία που υπήρχαν, το 1918, 500.000 χήρες!
Στην Ολλανδία, την Πολωνία, τη Σουηδία, την Τσεχοσλοβακία, την Αυστρία και τη Γερμανία, κυρίως λόγω των ντόπιων σοσιαλδημοκρατών, η παραχώρηση ψήφου στη γυναίκα ήταν άμεση συνέπεια των κοσμοϊστορικών αλλαγών στη λήξη του «Μεγάλου Πολέμου». Στη Μεγάλη Βρετανία, όμως, που η Βουλή των Λόρδων εξακολουθούσε να υπάρχει με μέλη μη αιρετά κληρονομικά και ισόβια, δόθηκε το δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες για τη Βουλή των Κοινοτήτων μόλις το 1928 και αφού είχε προηγηθεί το μεγάλο και μαχητικό κίνημα με τις περίφημες «σουφραζέτες». Σε όλες τις υπόλοιπες χώρες το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι δόθηκε στις γυναίκες μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο! Προηγήθηκαν οι χώρες που εντάχθηκαν στο σοσιαλιστικό μπλοκ (Βουλγαρία-1944, Ουγγαρία-1945, Γιουγκοσλαβία-1945, Ρουμανία-1946). Στη Γαλλία, που υπερηφανεύεται για τις τέσσερις δημοκρατίες της, μέχρι το 1944, οι γυναίκες δεν είχαν κανένα δικαίωμα! Στην Ιταλία, η γυναικεία ψήφος θεσμοθετήθηκε το 1945, στο Βέλγιο το 1948, στην Ελλάδα το 1952, στην Ελβετία το 1971, στην Ισπανία το 1975 και στην Πορτογαλία το 1976!
Δηλαδή, οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες θέσπισαν τη γυναικεία ψήφο πολλά χρόνια μετά την Τουρκία του Κεμάλ Ατατούρκ (1934)!
Αλλά η υποκρισία των Δυτικών, που κόπτονταν για τη δημοκρατία, φαίνεται και από το γεγονός ότι δεν είχαν παραχωρήσει κανένα δικαίωμα εκλέγειν και εκλέγεσθαι σε κανέναν από τους λαούς που ήταν υποτελείς τους στις αποικίες. Δικαίωμα που το απέκτησαν οι λαοί μόνο μετά την αποτίναξη της αποικιοκρατίας. Κι αυτή είναι άλλη μία μεγάλη απάτη της Δύσης: δημοκρατία στη μητρόπολη και στυγνή δικτατορία επί εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλη τη γη!
Διαβάστε τη συνέχεια εδώ
