Δύο από τα φιλμς που προβάλλονται αυτές τις ημέρες στα Αθηναϊκά θερινά σινεμά (αυτήν την ευλογία της πόλης) είναι το «Βερμίλιο, η νύφη του βουνού» και το «Διπλή Ταυτότητα».
Και οι δύο ευρωπαϊκές ταινίες, η πρώτη Ιταλική, η δεύτερη Ισπανική.
Στην πρώτη, το «Βερμίλιο», μια πολύ καλοφτιαγμένη ταινία, περιγράφεται η ιστορία ενός λιποτάκτη που εμφανίζεται αίφνης σε ένα ορεινό χωριό των Ιταλικών Άλπεων, και φέρνει τα πάνω κάτω. Διαταράσσονται οι (πατριαρχικές) σχέσεις στο απομονωμένο χωριό, σκάει ο έρωτας και τα κάνει ελαφρώς (ή μελοδραματικώς) λίμπα, κι αχνοφαίνεται η νέα εποχή που επέρχεται στη μεταπολεμική Ιταλία εις όσα αφορούν τα πρόσωπα, τα φύλα και τις (όχι και τόσο ριζικές) αλλαγές στις κοινωνικές και πολιτικές σχέσεις.
Βρισκόμαστε στο 1945.
Από το 1944 και έως τον Μάιο του 1945, ο Ιταλικός φασισμός διαγράφει την πιο αιμοσταγή και άγρια διαδρομή του – με τη «Δημοκρατία του Σαλό». Οι Ιταλοί φασίστες του Μουσολίνι μαζί με τους Γερμανούς Ναζί του Κέσερλινγκ κάνουν τη Βόρεια Ιταλία μια κόλαση αίματος, εκτελέσεων, βασανιστηρίων και διωγμών όχι μόνον όσων Ιταλών είχαν βγει παρτιζάνοι, όχι μόνον όσων είχαν σχέση με τους παρτιζάνους, αλλά όλων! Με μια απελπισμένη σαδιστική αγριότητα οι φασίστες υπερέβαλαν εαυτούς και έφθασαν σε μια μεταφυσικώς διαβολική συμπεριφορά.
Τι από αυτά εμφανίζεται στην ταινία;
Τίποτα!
Ούτε υπαινιγμός.
Υπάρχει απλώς ένας πόλεμος. Που τελειώνει. Που θα μπορούσε να είναι και ο Ιταλο-Αυστριακός πολλά χρόνια πριν.
Ποιος είναι ο λιποτάκτης;
Από πού λιποτάκτησε; Ο Ιταλικός στρατός είχε διαλυθεί από το 1943. Λιποτάκτησε λοιπόν από τον φασιστικό στρατό του Σαλό. Γιατί; Αηδίασε από των φασιστών τα έργα; Ήταν απλώς δειλός; Πώς, αφού ήταν Σικελός, βρέθηκε στη Βόρεια Ιταλία, αν η μονάδα του και ο ίδιος δεν ανήκαν στο κατακάθι των φασιστών – τις δυνάμεις του Μουσολίνι του 1944-45;
Τίποτα από αυτά τα ερωτήματα δεν απαντάται. Ακόμα και στο καφενείο του χωριού δεν υπάρχει ούτε μια φασιστική αφίσα – λόγος εκτέλεσης κάτι τέτοιο τότε.
Τίποτα! Μόνον νωχελικές αγελάδες, χαρούμενες κότες και αφασικοί χωριάτες υπάρχουν σε αυτό το ειδυλλιακό τοπίο όπου κυριαρχούν οι προσευχές, ο σοβαροφανής δάσκαλος και ο οικονομικός κομφορμισμός.
Μια καλογυρισμένη, σχεδόν αισθαντική ταινία για ανθρώπους (και την πιθανή εξέλιξή τους) εκτός χρόνου. Εκτός Ιστορίας.
Η δεύτερη ταινία, η «Διπλή Ταυτότητα», δεν έχει ιδιαίτερες φιλμικές φιλοδοξίες, θα την έλεγες και μετρίως κακογυρισμένη. Πρόκειται για την ιστορία μιας Ισπανίδας αστυνομικού που καταφέρνει να διεισδύσει στην ΕΤΑ και να την κατασκοπεύει θυσιάζοντας (!) επτά χρόνια από την πολύτιμη ζωή της (όλες οι ζωές πολύτιμες είναι). Η ταινία είναι μια ιστορία, όπως γράφουν την Ιστορία οι νικητές. Έτσι νέτα-σκέτα και χωρίς φιοριτούρες. Οι Βάσκοι αγωνιστές είναι σχεδόν τέρατα (ο ένας) και τελείως τέρας ο άλλος.
Οι δε Ισπανοί αστυνομικοί (οι μισοί των Φρανκικών Σωμάτων και οι άλλοι μισοί των Δημοκρατικών) αλληλοτρώγονται μεν μεταξύ τους, αλλά είναι όλοι μαζί οι φύλακες-άγγελοι όσων (πρέπει να) μας συμβαίνουν.
………………………………………………………………………………….
Κοινός παρονομαστής και των δύο ταινιών είναι η απάλειψη της μνήμης, η διαστρέβλωση της Ιστορίας και η αναθεώρησή της, καθώς και η εξορία της α-λήθειας στη λήθη. Η απόξεση των γεγονότων – τουλάχιστον εκείνων που η ερμηνεία τους είναι επικίνδυνη για την καθεστηκυία (και διαρκώς Νέα) Τάξη.
Και μιλώ για απόξεση διότι ακριβώς αυτό έκαναν οι Ρωμαίοι. Οι πρώτοι διδάξαντες. Έξυναν από τις περγαμηνές, τις δέλτους και τα μάρμαρα την Ιστορία των ηττημένων εχθρών τους. Για αυτό ξέρουμε τόσα λίγα για τους Ετρούσκους (τους Σαμνίτες και πολλούς άλλους). Για τους Καρχηδονίους ξέρουμε περισσότερα, αλλά από ελληνικές πηγές – λίγα κι αυτά. Οι Ρωμαίοι έγραψαν για τους Καρχηδονιακούς Πολέμους, αλλά όχι για τους Καρχηδόνιους. Ακόμα κι όσα έγραψαν οι Έλληνες, με φειδώ τα έγραψαν – άλλωστε δεν θα είχαν Καρχηδόνιους αναγνώστες, αλλά Ρωμαίους κι Έλληνες.
Έτσι λοιπόν Ίβηρες, Γαλάτες, Σικελοί, Σαρμάτες, Πάρθοι και τόσοι άλλοι πέρασαν στη σκιά της Ιστορίας. Ο τρόπος ζωής τους, οι τέχνες τους, οι ιδέες τους, οι θρησκείες τους. Παντού θραύσματα, αλλά όχι πλήρης εικόνα.
***
Είναι καιρός τώρα που οι Δυτικοευρωπαίοι και οι Αμερικανοί προσπαθούν να ξαναγράψουν την Ιστορία τους, για παράδειγμα η Ημέρα της Αντιφασιστικής Νίκης μεταλλάχθηκε στη Δύση σε Ημέρα της Ευρώπης.
Τα αντιφασιστικά μνημεία αφανίζονται ή νέες ταυτότητες (απολύτως αντιιστορικές) κατασκευάζονται (Σκόπια) ή καλλωπίζονται (Αλβανία, Τουρκία κ.ά.) – ένα έργο
στο οποίο (παραδόξως, που παράδοξο δεν είναι) συναντώνται η δεξιά αναθεώρηση με τη woke ατζέντα. Με στόχο την αποδόμηση των εθνών, του γνώθι σ’ αυτόν των ανθρώπων και την οικονομική τους χειραγώγηση.
Θα μου πείτε, μπορεί το «Βερμίλιο» να σβήσει τους παρτιζάνους και η «Διπλή Ταυτότητα» την Ισπανία των Διεθνών Ταξιαρχιών;
Λέγε-λέγε και εις βάθος χρόνου, ίσως μπορέσει. Ή μήπως δεν υπάρχουν ήδη πολλοί Έλληνες σήμερα που πιστεύουν ότι ο Κολοκοτρώνης ήταν ένας σφαγέας πολυπολιτισμικών Οθωμανών ή ότι το ΕΑΜ έβριθε δωσιλόγων ή ότι όλοι μαζί τα φάγαμε από τους ακριβοδίκαιους Γερμανούς;
Υ.Γ. Σε μια ταινία των Ταβιάνι, το τέλος του φασισμού περιγράφεται ως εξής: κλασικοί Έλληνες οπλίτες, πάνοπλοι και κατάφρακτοι, ξεφυτρώνουν από τα άγια στάχυα των χωραφιών και λογχίζουν θανάσιμα τους φασίστες που τρέχουν αλλόφρονες στους κάμπους…
Έγινε.
Θα ξαναγίνει.
Και θα γίνεται.
ΣΤΑΘΗΣ Σ.
2●VII●2025
