Προκλητικά, κυνικά και τάχα χωρίς να ενοχλείται, ο Κυριάκος Μητσοτάκης συγκάλεσε τα αρμόδια όργανα της Ν.Δ. για να εισπράξει στημένα χειροκροτήματα από τους επιλεγμένους από τον ίδιο πρωτοκλασάτους, την «αφρόκρεμα» του… επιτελικού κράτους. Ένιωσαν κι αυτοί την ανάγκη να «διασκεδάσουν» έστω για λίγο, μετά το μεγάλο στρίμωγμά τους από τα απανωτά σκάνδαλα, από τη λαϊκή δυσφορία και δυσαρέσκεια που ολοένα και φουντώνουν. «Δεν μασάμε» δηλώνει ο Μητσοτάκης, όταν όλοι γνωρίζουμε ότι «μασάνε» και «παραμασάνε» με όλα τα ιδιωτικά επιχειρηματικά συμφέροντα, με όλα τα «πετσομένα» ΜΜΕ εδώ και καιρό – κοντά 3,5 χρόνια.
Αυτό που συμβαίνει αυτό το διάστημα είναι σχετικά απλό, αποκαλυπτικό και οδηγεί προς ισχυρές αναταράξεις στο πολιτικό σκηνικό. Το επιφαινόμενο είναι οι υποκλοπές, τα σκάνδαλα, η αποκάλυψη του «επιτελικού κράτους» των «αρίστων» και «αποτελεσματικών» – δηλαδή μιας δράκας σχεδόν 500 διορισμένων και επιλεγμένων αυτοπροσώπως από τον Μητσοτάκη, οι οποίοι θα αναμόρφωναν και θα εξυγίαιναν τη χώρα. Το αφήγημα είχε μια ορισμένη αποτελεσματικότητα τα δύο πρώτα χρόνια (και λόγω των πεπραγμένων και της ανικανότητας του ΣΥΡΙΖΑ), αλλά το τελευταίο διάστημα είχαμε τα «αποκαλυπτήρια» μέσω απανωτών σκανδάλων και φυσικά λόγω της μεγάλης αγανάκτησης που υπάρχει σε όλα τα φτωχά στρώματα της χώρας. Διότι η κοροϊδία δεν κρύβεται: οι «άριστοι», το «επιτελικό κράτος» (ή επιτελικό λάθος;) έχουν κάνει επιλογές σε όλους τους κρίσιμους τομείς της πολιτικής και της κοινωνίας, κι έχουν δείξει μια αλαζονεία που ξεπερνά όλα τα όρια ανοχής.
Μοιρασιές, μηχανισμοί και ανταγωνισμοί
Παράλληλα, ο χορός των χρημάτων του πακέτου στήριξης και ανθεκτικότητας της Ε.Ε., ύψους 72 δισεκατομμυρίων ευρώ, και ο τρόπος που το Μαξίμου σχεδίαζε να τα διαθέσει, ήταν η αιτία να ξεσπάσει πόλεμος μέσα στους ομίλους που θα έπαιρναν μέρος στη «μοιρασιά». Ο πόλεμος που ξεκίνησε ο Μαρινάκης σχετίζεται με αυτά τα θέματα. Τόλμησε η Θεανώ Φωτίου να κάνει μια δήλωση σχετική, κι αμέσως έγινε πρωτοσέλιδο. Γνώρισε πρωτοφανές μπούλινγκ και εργαλειοποιήθηκε από τη Ν.Δ., σαν τάχα επιβεβαίωση των εκβιασμών που κατήγγειλε ο ίδιος ο Μητσοτάκης (στη συνέντευξή του στον Ν. Χατζηνικολάου), ώσπου και η ίδια εξαναγκάστηκε σε διορθωτική δήλωση…
Η αλήθεια είναι πως ο Μητσοτάκης έχει στήσει έναν δικό του μηχανισμό. Όχι μόνο για τις παρακολουθήσεις, αλλά για την αξιοποίηση με τους «ημέτερους» κολλητούς και συγγενείς των μεγάλων ροών και αναθέσεων που φέρνει το πακέτο στήριξης. Έχει γίνει όμως ενοχλητικός όχι μόνο στους εγχώριους ολιγάρχες, αλλά και σε διεθνείς κύκλους, κυρίως ευρωπαϊκούς. Αιτία, η προσκόλληση στην αμερικάνικη «αρμάδα», αλλά και το κλείσιμο δουλειών που αφήνουν απ’ έξω σημαντικές δυνάμεις (είτε από τα εξοπλιστικά, είτε από τις διαδικασίες ιδιωτικοποιήσεων κ.λπ.). Μέσα σε αυτό το περιβάλλον άγριου ανταγωνισμού και πολέμου συμφερόντων, ήρθε την τελευταία περίοδο να προστεθεί η λαϊκή δυσφορία σαν μέγεθος που δεν μπορεί να αγνοηθεί.
Προεόρτια και σκηνικό πολιτικής κρίσης
Τόσο οι γεωπολιτικοί αναδασμοί όσο και ο οικονομικός πόλεμος μεγάλων επιχειρηματικών συμφερόντων έχουν τροφοδοτήσει μια έντονη σκανδαλολογία, και υπάρχουν όλες οι ενδείξεις ότι έχει αρχίσει μια αντίστροφη μέτρηση για την κυβέρνηση Μητσοτάκη. Το περιβάλλον του Μαξίμου δοκιμάζεται από «αποκαλύψεις», από μαρτυρίες, από δημοσιεύματα και σκάνδαλα. Έρχεται στην επιφάνεια ένα οργανωμένο «παρακράτος» και ειδικοί μηχανισμοί ελέγχου και επηρεασμού για αποφάσεις και ρυθμίσεις, που όλες τους περνούν μέσα από έναν ασφυκτικό έλεγχο του Μαξίμου. Η υπαγωγή της ΕΥΠ προσωπικά στον πρωθυπουργό κ. Μητσοτάκη, και η ανάθεση στον ανεψιό του όλων των κρίσιμων επαφών, οδήγησε (όταν έγιναν οι αποκαλύψεις) σε κάψιμο του ανεψιού. Όλοι όμως γνώριζαν ότι ιθύνων νους ήταν ο ίδιος ο πρωθυπουργός.
Τότε τέθηκαν σε κίνηση μηχανισμοί από τον χώρο της δικαιοσύνης και της ΕΥΠ για να καταστραφούν όλα τα στοιχεία που μπορεί να περιέπλεκαν τη θέση του Μαξίμου – χωρίς όμως, εδώ και δύο μήνες, να έχει κοπάσει το ζήτημα των υποκλοπών και των παρακολουθήσεων. Αυτό εξελίσσεται σε μηχανισμό μόχλευσης εξελίξεων και διευθετήσεων, αλλά μπορεί να οδηγήσει και σε επιτάχυνση πολιτικών εξελίξεων. Στο δεξιό στρατόπεδο επικρατεί αναβρασμός και δυσφορία με το περιβάλλον Μητσοτάκη, το οποίο με μια φυγή προς τα μπρος, τύπου «δεν μασάμε», προσπαθεί να κερδίσει λίγο χρόνο και να οδηγήσει σε κάποιες διευθετήσεις με τα θιγόμενα συμφέροντα.
Ο Μητσοτάκης κινείται επιθετικά (έστω και για λόγους εντυπώσεων) επειδή νοιώθει ότι «τον παίρνει» να κινηθεί έτσι, αφού έχει μια αναιμική και ανύπαρκτη αντιπολίτευση: ο Ανδρουλάκης είναι αυτό που είναι, και ο Τσίπρας αντιμετωπίζει το πρόβλημα αναξιοπιστίας που τον περιβάλλει από τη διακυβέρνηση που άσκησε. Σε όλα τα κρίσιμα και θεσμικά ζητήματα (π.χ. όλη την νομοθεσία της Ευρωζώνης, όλα τα θέματα γενικού προσανατολισμού ΝΑΤΟ, τον πόλεμο στην Ουκρανία, την οικονομική διάρθρωση και τον επιχειρηματικό κόσμο της χώρας κ.λπ.) δεν υπάρχουν πολλές διαφορές. Και τα τρία συστημικά κόμματα ψηφίζουν από κοινού. Όποιος παρατηρήσει τι ψηφίζουν π.χ. οι ευρωβουλευτές στο ευρωκοινοβούλιο, θα δει ότι αυτά που γράφουμε είναι 100% πραγματικότητα. Στο ελληνικό κοινοβούλιο παίζεται κάθε τόσο μια παράσταση αψιμαχιών (χωρίς μεγάλο ενδιαφέρον), και μετά επιρρίπτεται κάπως η ευθύνη στη Ν.Δ. και κρατούνται αντιπολιτευτικές αποστάσεις άνευ ουσίας.
Υποτονική αντιπολίτευση
Δύο μεγάλα θέματα, αυτό της ακρίβειας και αυτό των κόκκινων δανείων, αντιμετωπίστηκαν από την αντιπολίτευση εντελώς υποτονικά, σαν να αφήνονταν η κυβέρνηση να ξεγλιστρήσει από μια δύσκολη και στριμωγμένη κατάσταση. Δεν έγινε καμία προσπάθεια να ξεσηκωθεί ένα μεγάλο λαϊκό ρεύμα αποτροπής της κοροϊδίας και της εκτόξευσης των τιμών. Δεν έγινε τίποτα σοβαρό για να κοστίσει πολύ ακριβά στην κυβέρνηση το σκάνδαλο Πάτση, και η μεγάλη ληστεία που γίνεται (με συνενοχή όλου του πολιτικού συστημικού κόσμου) μέσω της πώλησης των κόκκινων δανείων στα funds.
Ακόμα και το θέμα του παρακράτους παρακολουθήσεων δεν τίθεται με όρους πολιτικής αιχμών και καθαρού αντικυβερνητικού άμεσου περιεχομένου (π.χ. ένα γενικευμένο «Φύγετε!», μια απόσυρση από τη Βουλή ολόκληρης της αντιπολίτευσης, μια υποχρέωση σε παραίτηση του Μητσοτάκη κ.λπ). Αντίθετα, σαν να υπάρχει μια προσπάθεια «προσαρμογής» (επίδειξης πνεύματος resiliency) για όσα έρχονται, και ιδιαίτερα την προετοιμασία για κυβερνητικά σχήματα συνεργασίας – διεργασίες που έχουν ξεκινήσει με ιδιαίτερα «μασάζ» κομματικών μηχανισμών και κοινής γνώμης.
Έτσι, ενώ η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει «έργο» στην πλήρη ιδιωτικοποίηση τομέων (π.χ. παιδεία, υγεία, παραλιακή κ.ο.κ.) και στην προώθηση της επιχειρηματικότητας με ιδιαίτερα ταχείς ρυθμούς (τα κέρδη των μεγάλων ομίλων έχουν εκτιναχθεί), τώρα προσκρούει στα αποτελέσματα της αλαζονείας της και του πολέμου συμφερόντων, που έχει οξυνθεί. Ο τρόπος να βγει από την μέση –σαν παράγοντας που εμποδίζει μοιρασιές και δεν διευκολύνει διαδικασίες, ενώ παράλληλα έχει οδηγήσει σε κύματα οργής στον λαό– θα γίνει μέσα από διάφορα επεισόδια μέχρι να φθάσουμε (όταν φθάσουμε) στις εκλογικές αναμετρήσεις και τη σχετική «ακυβερνησία» που μπορεί να προκληθεί.
Ενώ η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει «έργο» στην πλήρη ιδιωτικοποίηση τομέων και στην προώθηση της επιχειρηματικότητας με ιδιαίτερα ταχείς ρυθμούς, τώρα προσκρούει στα αποτελέσματα της αλαζονείας της και του πολέμου συμφερόντων, που έχει οξυνθεί
Η μεταβλητή που δεν υπολογίζεται, αλλά θα παίξει τον ρόλο της
Το τραγούδι και σύνθημα που αφορά τον κ. Μητσοτάκη και αυθόρμητα φωνάζεται σε πολλά γήπεδα, συναυλίες κ.λπ. (και το οποίο με βδελυγμία καταδικάζει σύσσωμος ο πολιτικός κόσμος) ξεκίνησε, όπως θυμάστε, από τις φωτιές στην Βόρεια Εύβοια. Και εξαπλώνεται. Η συμμετοχή στη γενική απεργία λίγες μέρες πριν, αλλά και η μεγάλη προσέλευση κόσμου στις πορείες για το Πολυτεχνείο, δείχνουν ότι κάτι έχει αλλάξει σε επίπεδο κοινωνικής συνείδησης και διάθεσης απέναντι στο δούλεμα, την κοροϊδία. Βαθαίνει η αγανάκτηση για τις τιμές, τα καύσιμα, το ρεύμα και το περιβόητο «καλάθι του νοικοκυριού» Τέτοια κοροϊδία δεν την υπομένει εύκολα ο κόσμος. Η οργή και η αγανάκτηση θα εκφραστούν πρώτα απέναντι στην κυβέρνηση Μητσοτάκη (άρα έχει τεράστια δυσκολία να κάνει εκλογικό «περίπατο»), αλλά θα πάρει η μπάλα και όλο το πολιτικό σύστημα. Βέβαια ο ΣΥΡΙΖΑ θα προσπαθήσει να εισπράξει τη φθορά, αλλά όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι δεν δημιουργεί ένα ισχυρό ρεύμα μέσα στην κοινωνία.
Πολλοί ισχυρίζονται ότι ο κόσμος δεν ενδιαφέρεται για τις υποκλοπές και τα στοιχεία που έρχονται στην επιφάνεια, και ότι το κύριο ζήτημα που απασχολεί είναι η οικονομική ένδεια. Τα ψίχουλα των «επιδομάτων» δεν μπορούν να εξισορροπήσουν την κατάσταση, και ο κόσμος έχει επίγνωση ότι τα εμπορικά καρτέλ και τα χρηματιστήρια ενέργειας κάνουν χρυσές δουλειές σε βάρος του λαϊκού εισοδήματος. Προσθέστε σ’ αυτά και τη νόμιμη κλεψιά των κόκκινων δανείων προς τα funds (σκάνδαλο που δεν καταπίνεται, και θίγει ακόμα και ευρύτατα ακροατήρια της Δεξιάς). Όλα τα παραπάνω μπορούν να εξηγήσουν μια αλλαγή της συμπεριφοράς του κόσμου (απεργία, Πολυτεχνείο κ.λπ.), αλλά ταυτόχρονα θα οδηγήσουν σε αλλαγή τακτικής και μεταμφιέσεις σε πολιτικό επίπεδο. Οι τόνοι θα ανέβουν.
Τι λείπει, και ορισμένες υπενθυμίσεις
Ο κόσμος που διαδήλωσε τις τελευταίες μέρες δεν ήταν λίγος. Οι εκδηλώσεις ήταν μαζικότατες αν συγκριθούν με τα προηγούμενα χρόνια, τόσο τα συριζικά (2015-2019) όσο και τα νεοδημοκρατικά (2019-2022). Παραμένει όμως ως σημαντικό ζήτημα το ότι λείπει η φωνή, λείπει η αιχμή, λείπουν οι στόχοι. Λείπει η διάσταση «λαϊκό κίνημα» που συγκροτείται γύρω από άμεσους και απώτερους στόχους. Να θυμίσουμε ορισμένα παραδείγματα:
- Το 1988, όταν το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου προσπάθησε μέσω της Τράπεζας Κρήτης και του απατεώνα Κοσκωτά να στήσει τα «νέα τζάκια», οδήγησε 5 εκδότες του Τύπου να συνασπιστούν και να οδηγήσουν την κούρσα της «κάθαρσης», της πτώσης της κυβέρνησης, της δημιουργίας των συγκυβερνήσεων – πρώτα ανάμεσα σε Ν.Δ. και Αριστερά, μετά με το τρίο Ν.Δ.-ΠΑΣΟΚ-Αριστερά (1989-1990). Έπειτα οδηγηθήκαμε στην κυβέρνηση Κωνσταντίνου Μητσοτάκη μέσα από την εξαγορά ενός βουλευτή (και τότε οι εκλογές έγιναν με απλή αναλογική: η Ν.Δ. είχε ποσοστά πάνω από 45%, αλλά δεν μπορούσε να σχηματίσει κυβέρνηση αν δεν αγόραζε έναν βουλευτή…).
- Το 1993 είχε αναπτυχθεί ένα ισχυρό λαϊκό ρεύμα γύρω από μια κινητοποίηση της ΕΑΣ (κινητοποίηση που οδήγησε μέχρι την επιβολή στρατιωτικού νόμου και την απαγόρευση συγκεντρώσεων στη Θεσσαλονίκη) με σύνθημα «αέρα-αέρα, να φύγει η χολέρα». Το κίνημα αυτό συκοφαντήθηκε και καταπολεμήθηκε διότι ξεπερνούσε τα επιτρεπτά όρια («εποχή Κολλάδων και Σταμούλων», για όποιους θυμούνται), κι επειδή για ένα ολόκληρο καλοκαίρι συγκλονίστηκε η χώρα. Πότε όμως έπεσε ο Κων. Μητσοτάκης; Όταν επιχείρησε να πωλήσει τον ΟΤΕ σε γιαπωνέζικα συμφέροντα. Τότε ξέσπασε ανταρσία από τα τμήματα που είχε δημιουργήσει ο Κόκκαλης (σαν αποκλειστικός προμηθευτής του Δημοσίου), δημιουργήθηκαν νέα κόμματα (Πολιτική Άνοιξη του Αντώνη Σαμαρά), και επιστρατεύτηκε ένας βουλευτής (Συμπιλίδης) για να πέσει η κυβέρνηση Μητσοτάκη.
- Τις εκλογές του 1993 τις κέρδισε το ΠΑΣΟΚ, που σύντομα κυριαρχήθηκε από τον λεγόμενο Σημιτισμό (ο οποίος μέχρι τώρα τροφοδοτεί με επίλεκτα στελέχη και τη Ν.Δ. και τον ΣΥΡΙΖΑ), ως βασική δύναμη του «εκσυγχρονισμένου μεταπρατισμού» στη χώρα μας, σε μια χρυσή εποχή που κράτησε λίγο (Ευρώ, Ολυμπιάδα, βαλκανική εξόρμηση κ.λπ.). Σε λίγο θα έρχονταν η κρίση του 2008 και τα μνημόνια και οι αναταράξεις που αυτά επέφεραν σε όλους τους τομείς.
Αυτές οι υπενθυμίσεις γίνονται επειδή είναι πεποίθησή μας ότι έχει ρόλο ο λαϊκός παράγοντας, και αυτό είναι αποδεδειγμένο και στην πολύ πρόσφατη ιστορία. Την ίδια στιγμή, υπάρχουν οι δυνατότητες χειρισμού και ενσωμάτωσης της λαϊκής οργής και του λαϊκού παράγοντα σε ανώδυνα ή εκτονωτικά κανάλια. Αν βάθαινε έστω και λίγο η πολιτικοποίηση, κι αν τίθονταν εναλλακτικοί πολιτικοί στόχοι, οι επιχειρήσεις ενσωμάτωσης δεν θα πέρναγαν σχετικά εύκολα.
Όλα αυτά φυσικά καθορίζουν πιο σύνθετα και πιο ουσιαστικά καθήκοντα.
