Δεν αρκούν πια οι «καθαρολογικές» παλιές κατασκευές
Για το βιβλίο του Π. Παπακωνσταντίνου Αριστερά, Κυβέρνηση και Κράτος
του Στάθη Κομνηνού
Το υστερόγραφο στο βιβλίο του Πέτρου Παπακωνσταντίνου Αριστερά, κυβέρνηση και κράτος. Κλασικές αναλύσεις, σύγχρονες εμπειρίες, που κυκλοφορήθηκε από τις Εκδόσεις Λιβάνη, έχει ημερομηνία… 20 Απριλίου 2015. Έκτοτε συνέβησαν πολλά. Ίσως τελείως αναπάντεχα και για την πιο αχαλίνωτη (…λογική) φαντασία, η οποία, όμως, βασιζόταν σε στέρεα (βάσει ποικίλης γνώσης) πρόγνωση της πορείας των γεγονότων από 25ης Ιανουαρίου, από τις πρώτες κιόλας μέρες των πεπραγμένων των αμφιταλαντευόμενων σχολιαρόπαιδων και βυθισμένων στην παντοειδή άγνοια μειρακίων της «αριστερής» ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ (με ελάχιστες φωτισμένες και θεσμικά προσηλωμένες εξαιρέσεις…) με πρωτοκορυφαίο τους τον ανεκδιήγητο και ανεπανάληπτο στη σύγχρονη ελληνική ιστορία σπιθαμιαίο πρωθυπουργίσκο. Η «φαντασία» αυτή έβλεπε τον τυχοδιωκτισμό, την αδαημοσύνη, την έλλειψη και του στοιχειώδους σχεδιασμού, προγράμματος και «ιδεολογίας», τις παλινωδίες, τις αυτοαναιρέσεις, την τρικυμία εν κρανίω και το πολύπτυχα ανερμάτιστο τής κατ’ ευφημισμόν, όπως αποδείχθηκε, πρώτης… «αριστερής» κυβέρνησης στον τόπο, και μπορούσε να εικάσει τη δουλοπρεπή, αμοραλιστική, κατάληξη της όλης (ψυχοπαθολογικής) πορείας της προς το 3ο Μνημόνιο, το ξεπούλημα της χώρας, την άτακτη και άνευ όρων παράδοση και συνθηκολόγηση καθώς και τον καλπάζοντα δοσιλογισμό και τον διασυρμό ή την ποδοπάτηση από την ίδια, και του τελευταίου προκαλύμματος θεσμικού και συνταγματικού σεβασμού.
Στον πρόλογο του βιβλίου (σελ. 11) ο Παπακωνσταντίνου ψέγοντας την «αριστερή» κυβέρνηση και εντοπίζοντας πολλά από τα προφανή της αδιέξοδα, ελπίζει στην ύπαρξη τόλμης εκ μέρους της (αφού ήδη στη σελ. 303 αμφισβητεί την… ειλικρίνειά της και επισημαίνει την «πλαδαρότητά» της, σελ. 337) και απεύχεται, προφητικά, μια «ταπεινωτική συνθηκολόγηση (και «λαϊκή αποθάρρυνση» σελ. 351), με ανυπολόγιστες συνέπειες για το ηθικό και τις προοπτικές για πολλά χρόνια». Η ευχή πήγε του βρόντου… Σήμερα το 99% του πιο απογοητευμένου λαού στην Ευρώπη αποδεικνύει του λόγου το αληθές, όπως επίσης και η εφιαλτική υποθήκευση του (εγγύς;…) μέλλοντος της χώρας.
Λοιπόν, κατάθεση όπλων; Όχι, σε καμία περίπτωση. Ο Παπακωνσταντίνου είχε με το βιβλίο αυτό μια λαμπρή ιδέα: να ανθολογήσει κείμενα πολλών διανοητών, ώστε, σε μια αμέσως επόμενη ευκαιρία, η συλλογική πράξη μας να είναι όντως «θεωρίας επίβασις» και όχι η συνήθης επιπόλαιη, απρογραμμάτιστη και ευκαιριακή νεοελληνική πρακτική! Αν μπορεί να… οικοδομηθεί η ελπίδα, τότε μόνο πάνω σε γνώση οικοδομείται και όχι σε παιδιαρίσματα δυσαρέσκειας με μούντζες, φτυσιές και τσαμπουκάδες («διαδηλώσεις κατσαρόλας» τις αποκαλεί ο συγγραφέας, σελ. 350). Οι σαφείς θέσεις, που δημιουργούν σαφή πολιτική και κατεύθυνση, πηγάζουν από σαφή γνώση. Όχι από πασαλείμματα, ούτε από το θυμικό. Η Ελλάδα έχει χορτάσει, εγκληματικά, κι απ’ τα δύο. Η ανθολόγηση, λοιπόν, είναι μια λαμπρή ιδέα για έναν λαό που πρώτα νιώθει και (…πολύ) μετά σκέφτεται, όπως η ίδια η «αριστερή» κυβέρνησή του απέδειξε, πολυτρόπως, με τις περιβόητες «διαπραγματεύσεις» της. Το ανθολόγιο αυτό χωρίζεται σε 8 θεματικές στις οποίες προτάσσεται κάθε φορά ένας μικρός, όμως μεστός πρόλογος και μια ενδιαφέρουσα προβληματική και ανάλυση από τον ίδιο. Έτσι, έχουμε κείμενα των Μαρξ, Ένγκελς, Λένιν, Λούξεμπουργκ, Γκράμσι, Αλτουσέρ, Πουλαντζά, Μπενσαΐντ και αρκετών άλλων σε μια ποικιλία θεμάτων.
Μα καλά, αναρωτιέται κανείς, όλοι αριστεροί; Η διέξοδος από τον εθνικό μας λαβύρινθο δεν μπορεί να συμπεριλάβει και άλλες (πιο κεϊνσιανές θα έλεγα εγώ συνοπτικά…) θεωρήσεις και να τις ενσωματώσει στη λύση που ελπίζουμε να υπάρξει μέσα στο σύγχρονο περιβάλλον με τις μείζονες απαιτήσεις του; Ο Παπακωνσταντίνου στην επιλογή των διανοητών είναι συνεπής με τον τίτλο του βιβλίου και την (αμιγώς) αριστερή θεώρηση των πραγμάτων. Ωστόσο, όχι μονοδιάστατα, μονολιθικά. Διότι φροντίζει (σελ. 29) να μιλήσει για «φανταστική ταξική καθαρότητα» και να τονίσει ότι δεν πρέπει να διαγραφούν «από την οπτική της Αριστεράς … “ευρύτερα” δημοκρατικά και εθνικά προβλήματα». Έστω και ως ράγισμα σε μια μονολιθική θεώρηση, ας κρατηθεί αυτό. Εμένα μου αρκεί. Καθώς πιστεύω ότι στη λύση είναι προφανές πια ότι δεν αρκούν οι «καθαρολογικές» (εν είδει παπικού αλαθήτου και ex cathedra αληθειών…) παλιές κατασκευές, αλλά θα πρέπει να συμπεριληφθεί η ιδιοσυστασία μας, ο πολιτισμός, η ιστορία και οι εθισμοί μας και πλήθος άλλα. Ίσως η σύγχρονη «Αριστερά» να οφείλει να είναι μια Aριστερά της ζωής και των μίξεων και όχι μια Αριστερά των δογμάτων. Κι αυτό σημαίνει και απαιτεί πολλά. Κυρίως, όμως, ν’ ανοίξει αυτή η συζήτηση και από (δογματικές) θέσεις να φτάσουμε σε συνθέσεις.
Η ανθολόγηση αυτών των («παλαιών») κειμένων μοιάζει να δίνει έναυσμα σε μια θεώρηση και αποτίμηση του τώρα, με τις απαραίτητες, φυσικά, μεταφραστικές εκδοχές με όρους του παρόντος. Έτσι, ο διαδηλωτής που θέλει να… μουντζώνει επ’ ελπίδι και μετά λόγου γνώσεως ας προβληματισθεί για τις… 69 νομισματικές ενώσεις του 20ού αιώνα (σελ. 303), την (επίσημη λέω εγώ…) μετατροπή (θα έλεγα διαιώνιση, ακριβέστερα…) της χώρας σε προτεκτοράτο (σελ. 302), για την «κόλαση» ως προώθηση συμφερόντων, την απειλή του φασισμού (σελ. 154), για τον ολοκληρωτικό (φασιστικό θα έλεγα) καπιταλισμό (σελ. 16) και το (φασιστοειδές θα έλεγα επίσης) «κράτος εξαίρεσης» (σελ. 129 κ.ε.), τη χρηματιστικοποίηση (σελ. 17) σε βάρος της ίδιας της παραγωγής (…), την Αριστερά εν γένει (σελ. 332-333) και πολλά άλλα, πριν φροντίσει να δρασκελίσει «διαμαρτυρόμενος» το κατώφλι του σπιτιού του.
