πολιτισμός

Judith Schalansky, Atlas of Remote Islands. Μετάφραση από τα γερμανικά στα αγγλικά: Christine Lo
144 σελίδες, Penguin, 2010.

Το Atlas of Remote Islands είναι ένας άτλαντας νησιών στη μέση του πουθενά· τα περισσότερα είναι πολλά χιλιόμετρα μακριά από την κοντινότερη κατοικημένη στεριά, δυσπρόσιτα, μερικά είναι ακατοίκητα, άλλες φορές κατοικούνται προσωρινά από μερικές δεκάδες ανθρώπων (μέλη, συνήθως, επιστημονικών ομάδων)· για όσα είναι κατοικημένα από μερικές εκατοντάδες ή χιλιάδες ανθρώπων, ο αναγνώστης δεν μπορεί να μην απορήσει: Τι γυρεύουν αυτοί οι άνθρωποι εκεί; Πώς και κατοικήθηκαν αυτά τα νησιά;
Αν και άτλαντας, όμως, το βιβλίο απαιτεί να το διαβάσεις ως λογοτεχνία και όχι ως μια απλή συλλογή χαρτών και στοιχείων: δίπλα στους χειροποίητους χάρτες υπάρχουν και στιγμιότυπα από την ιστορία των νησιών, γοητευτικά, άγρια, σκοτεινά. Ναυάγια, έθιμα που ηχούν παράξενα στ’ αφτιά μας, ο θάνατος του Ναπολέοντα στην εξορία της Αγίας Ελένης, η παρακμή του σπουδαίου πολιτισμού στο Νησί του Πάσχα, νησιά που λόγω της κλιματικής αλλαγής απειλούνται να σκεπαστούν απ’ τη θάλασσα, ακόμα και η ιστορία ενός Γάλλου που ως παιδί διδάχτηκε μια άγνωστης προέλευσης γλώσσα στα όνειρά του, για ν’ ανακαλύψει χρόνια αργότερα ότι είναι η γλώσσα που μιλούν σ’ ένα μικρό νησί του Ειρηνικού. Η γεωγραφική απομόνωση δίνει σ’ αυτές τις ιστορίες, αληθινές αλλά με μια αύρα επινοημένου -με το ερώτημα τι είναι πραγματικό και τι όχι να μην έχει, τελικά, σημασία-, μια απόκοσμη διάσταση, και η όλη σύλληψη φέρνει στο νου τις Αόρατες πόλεις του Ίταλο Καλβίνο. Η δημιουργός είναι υπεύθυνη όχι μόνο για την έρευνα, τα κείμενα και τους χάρτες, αλλά και για το σχεδιασμό της έκδοσης συνολικά (εξάλλου, διδάσκει αρχές τυπογραφίας και ένα προηγούμενο βιβλίο της, το Fraktur Mon Amour, είναι μια συλλογή γραμματοσειρών). Όπως λέει ήδη στον υπότιτλο του βιβλίου της, Fifty Islands I have not visited and never will, δεν έχει ταξιδέψει στα νησιά αυτά και μάλλον δεν πρόκειται να το κάνει, όπως εξάλλου και η πλειοψηφία των αναγνωστών της – εκτός αν μετρήσουμε το ταξίδι σε σελίδες και όχι σε χιλιόμετρα.


* Το site του βιβλίου (στα γερμανικά): www.atlas-der-abgelegenen-inseln.de

«Η ελευθερία ήταν η ουσία της ύπαρξής του... Η τέχνη, η πολιτική, η ζωή κι η αγάπη ήταν γι’ αυτόν ένα. Ήταν ένας επαναστάτης με αιτία, ένας μαχητής για την πολιτιστική ελευθερία». Με αυτά τα λόγια, μεταξύ άλλων, αποχαιρέτισαν οι οικείοι του, μαζί με τους συνεργάτες του στο Θέατρο της Ελευθερίας, αλλά και ο λαός της Τζενίν, τον Τζουλιάνο Μερ Καμίς, τον αραβοϊσραηλινό σκηνοθέτη και ηθοποιό που δολοφονήθηκε στις 4 Απριλίου έξω από το θέατρο που ο ίδιος είχε ιδρύσει, στον προσφυγικό καταυλισμό της Τζενίν, στη Δυτική Όχθη...