του Νίκου Ταυρή
Η Black Friday ξαναήρθε και φέτος, για δεύτερη φορά, στη χώρα μας. Είναι η μέρα που οι μεγάλες αλυσίδες λιανικού εμπορίου, τα πολυκαταστήματα, τα εμπορικά κέντρα, οι πολυεθνικές φίρμες γιορτάζουν το άνοιγμα της καταναλωτικής περιόδου των Χριστουγέννων και μοιράζονται αυτήν τη γιορτή μαζί μας.
Η Black Friday είναι, λοιπόν, η γιορτή της κατανάλωσης. Η μέρα που δίνεται σε όλους η ευκαιρία να καταναλώσουν, να αγοράσουν σε «καλύτερη» τιμή, γιατί δεν έχουν όλοι την ευχέρεια να το κάνουν αυτό τις υπόλοιπες μέρες του χρόνου. Είναι ένα «δώρο» του καταναλωτισμού προς τους πολίτες όλων των κοινωνικών στρωμάτων και κατηγοριών και δεν γίνεται να μην κατανοούμε την «σπουδαιότητά» του.
Γιατί όμως είναι ένα «δώρο», θα ρωτήσει κάποιος αφελής. Γιατί, πολύ απλά, μας δίνεται, μια φορά τον χρόνο, η «μεγάλη» ευκαιρία να νιώσουμε ότι είμαστε κι εμείς «κάτι», ότι είμαστε «κάποιοι», ότι είμαστε «σημαντικοί», ίσως και «μοναδικοί».
Γιατί είναι μια «μεγάλη» και «μοναδική» ευκαιρία να νιώσουμε «καλύτερα», να ξεχάσουμε για λίγο τα προβλήματά μας και να μπορέσουμε «να το ρίξουμε» κι εμείς λίγο «έξω» χωρίς πολλά έξοδα. Γιατί μπορούμε να νιώσουμε κι εμείς, για λίγο, ότι είμαστε μέρος των προνομιούχων, αυτών των λίγων, που μπορούν να έχουν «ωραία» και ακριβά πράγματα στο σπίτι τους, στο αμάξι τους ή στην γκαρνταρόμπα τους. Για να νιώσουμε, για μερικές ώρες, κι εμείς λιγάκι «ξεχωριστοί». Γιατί, τελικά, η ποιότητα του κάθε ανθρώπου υφίσταται, είναι μετρήσιμο μέγεθος, μόνο αν περιβάλλεται από αντικείμενα που του κάνουν τη ζωή πιο «όμορφή» και πιο άνετη. Ένα «τίποτα» είμαστε χωρίς αυτά ή τη συνεχή προσπάθεια να τα αποκτήσουμε…
Αυτός, όμως, είναι ο καταναλωτισμός. Ένα συστημικό ιδεολόγημα που για να μπορεί να συνεχίσει να διαποτίζει το κοινωνικό σώμα πρέπει να πλασαριστεί μέσω της εύπεπτης ψευδαίσθησης του «να περνάμε ωραία – να είμαστε καλά – υπάρχει μόνο το παρόν», μέσω της δημιουργίας εφήμερων και πλαστών αναγκών και μέσω της συστηματικής προσπάθειας να νιώσει το κάθε άτομο, ξεχωριστά, ότι είναι «σημαντικό» και «μοναδικό». Και όλα αυτά μέσα σε ένα κοινωνικό σύστημα, τον καπιταλισμό, που καθημερινά τσαλαπατάει την προσωπικότητα του ανθρώπου, εκμεταλλεύεται τις δυνατότητές του, την εργασία του, τον χρόνο του, διαφθείρει τον ψυχισμό του και απονεκρώνει το μυαλό του.
Έτσι και το δυτικό μεταμοντέρνο «έθιμο» της Black Friday είναι ένα μικρό «δώρο» ή μάλλον καλύτερα ένα «αντίδωρο» ψευδαίσθησης στο πολύπαθο ελληνικό κοινωνικό σώμα. Το «μικρό κόκκινο χαπάκι» που θα σε βοηθήσει να συνεχίσεις να «υπάρχεις» στη «Χώρα των Θαυμάτων», όπως η Αλίκη στο ομώνυμο παραμύθι…
