Τον Αύγουστο τα πουλιά σταματούν να κελαηδούν. Τα αηδόνια σιωπούν. Κάπου-κάπου ακούγεται, χωρίς πολλή όρεξη όμως, να κελαηδεί καμιά Καλαμοποταμίδα ή κανένας Μαυροσκούφης. Τα μικρά έχουν βγει απ’ τις φωλιές τους και οι γονείς τους δεν θέλουν, με τα κελαηδήματά τους, να προδώσουν την παρουσία τους.
Στις όχθες των ποταμών και στα Δέλτα, κατά εκατοντάδες πετούν τα Χελιδόνια, τα Οχθοχελίδονα, οι Σταχτάρες. Άρχισαν την προετοιμασία τους για το μεγάλο ταξίδι της επιστροφής στην Αφρική, στα χειμωνιάτικα λημέρια τους.
Πρώτος ο Αριστοτέλης, στην «Ιστορία των ζώων», προσπάθησε να δώσει μια επιστημονική εξήγηση στο φαινόμενο της αποδημίας των πουλιών: «…οι πελεκάνοι επίσης αποδημούν απ’ το Στρυμώνα στο Δούναβη…» Ενώ σ’ ένα άλλο σημείο αναφέρει: «Ένας μεγάλος αριθμός πουλιών κρύβεται και δεν αποδημούν όλα, όπως πιστεύεται, προς τις θερμές χώρες… Ο Πελαργός, το Κοτσύφι, το Τρυγόνι και η Σταρήθρα, όλα κρύβονται.»
Σε πολλά σημεία του έργου του, η αλήθεια μπερδεύεται με τη δοξασία, γι’ αυτό και πίστευε στη θεωρία της μεταμόρφωσης, ότι δηλαδή ο Κοκκινολαίμης το καλοκαίρι μεταμορφώνεται σε Κοκκινούρη.
Οι Πελαργοί (Ciconia ciconia) που ζουν στην Ελλάδα, και εκείνοι γενικά της Ανατολικής Ευρώπης, αφήνουν τις φωλιές τους και αφού συγκεντρωθούν κατά χιλιάδες στη Θράκη (στο Δέλτα του Έβρου), δια μέσου του Βοσπόρου, της Τουρκίας, της Μέσης Ανατολής, φθάνουν στην Αφρική. Οι Πελαργοί που ζουν όμως στη Δυτική Ευρώπη αποδημούν προς τα ΝΔ, από το Γιβραλτάρ. Η αιτία αυτής της παράξενης αποδημίας είναι το Αιγαίο και γενικά η Μεσόγειος θάλασσα.
Ο Πελαργός όταν πετάει χρησιμοποιεί τα θερμά ανοδικά ρεύματα. Αυτά όμως δημιουργούνται μόνο την ημέρα πάνω απ’ τη στεριά που θερμαίνεται απ’ τον ήλιο. Πάνω απ’ τη θάλασσα ο Πελαργός θα αναγκαζόταν να πετάει φτεροκοπώντας, πράγμα που θα τον έκανε να χάσει μεγάλη ενέργεια.
Πάνω στα βράχια των νησιών του Αιγαίου, την ώρα που οι άλλοι ξεκινούν για το μακρινό ταξίδι της αποδημίας, οι Μαυροπετρίτες (Falco eleonorae) στήνουν την αποικία τους κι αρχίζουν την ερωτική τους περίοδο. Οι ερωτικές τελετουργίες τους είναι πολύ θεαματικές. Πετούν μαζί κι αφήνονται σε ελεύθερες πτώσεις. Δεν φτιάχνουν φωλιές, αλλά χρησιμοποιούν για ν’ αφήσουν τ’ αυγά τους σχισμές, τρύπες, κοιλότητες, πάνω στους απότομους βράχους. Η κάθε αποικία μπορεί να αποτελείται από 4-5, αλλά και πάνω από 100 ζευγάρια. Εδώ γεννούν 2-3 αυγά. Οι θηλυκές τα κλωσούν, ενώ τα αρσενικά τις τρέφουν. Μετά από 28 ημέρες βγαίνουν οι πρώτοι νεοσσοί. Αυτά τα πουλιά αργούν να φωλιάσουν για να μπορέσουν να εκμεταλλευτούν την αποδημία των μικρών Στρουθιόμορφων, τα οποία συλλαμβάνουν για να ταΐσουν τους νεοσσούς τους.
Τον Αύγουστο, στολίζει ακόμα τις ελληνικές παραλίες, με τα ασημοπράσινα φύλλα της και τα γαλάζια λουλούδια της, η Αγκαθιά ή Παπαδίτσα (Eringium maritimum). Το φυτό αυτό ήταν γνωστό στους αρχαίους με το όνομα «ηρύγγιον». Το όνομά του προέρχεται από την ερυγή (ρέψιμο), αφού ο Θεόφραστος και ο Διοσκορίδης το συνιστούσαν σε όσους είχαν στομαχικές διαταραχές.
Στις αμμοθίνες, ανθίζει ο θαλάσσιος Κρίνος (Pancratium maritimum). Είναι ένα ωραίο φυτό με βολβό, της οικογένειας Amaryllidaceae, με λευκά λουλούδια που ξεχύνουν ένα γλυκό άρωμα. Το Pancratium maritimum είναι γνωστό από τις τοιχογραφίες των ανακτόρων της Κνωσού και της νήσου Θήρας, που καταστράφηκε από τους σεισμούς κατά το 1450 π.Χ.
Ο Τρυποφράχτης (Troglodytes troglodytes) είναι το μικρότερο πουλί της Ελληνικής Ορνιθοπανίδας και θα μπορούσαμε με άνεση να τον χαρακτηρίσουμε σαν «το μικρό βασιλιά των θάμνων». Κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγικής του περιόδου, που διαρκεί από το Μάρτιο ως τον Αύγουστο, μέσα στην επικράτειά του φτιάχνει πολλές φωλιές. Σε περίπτωση που υπάρχει αρκετή τροφή, την ώρα που η πρώτη του σύζυγος φωλιάζει, αυτός ψάχνει για τη δεύτερη και την τρίτη. Το μυστικό της επιτυχίας του είναι τα πάμπολλα όμορφα τραγούδια του. Για κάθε μία έχει και ένα διαφορετικό κελάηδημα, μια διαφορετική μελωδία.
Αποσπάσματα από το βιβλίο του Γρηγόρη Τσούνη «Τα δρώμενα στην ελληνική φύση», εκδόσεις Δελφίνι
