Οι ΗΠΑ θέλουν από καιρό να φύγει ο Ερντογάν. Στην Ουάσιγκτον, όπως και στην Αθήνα, νομίζουν ότι αν φύγει από τη μέση ο «Σουλτάνος» όλα θα διορθωθούν, θα ξαναγίνουν όπως ήταν παλιά, επί Κεμαλιστών, ή σχεδόν. Αυτό είναι το πρώτο λάθος. Οι Δυτικοί «ξεχνούν» ότι ο πρόεδρος Οζάλ μιλούσε από τη δεκαετία του ’80 για μια Τουρκία από τη Βιέννη ως την Κίνα. Ο Ερντογάν δεν το ξέχασε, ούτε ασφαλώς οι όποιοι διάδοχοί του.
Μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα το 2016 και τις εκκαθαρίσεις στο στράτευμα, ο Ερντογάν εδραιώθηκε. Έκτοτε οι ΗΠΑ έχουν συμπεριλάβει στα σχέδια ανατροπής του «Σουλτάνου» και ειρηνικά μέσα, τον οικονομικό πόλεμο και τις εκλογές. Έχουν στρέψει την προσοχή τους και στην υγεία του.
Το δεύτερο λάθος, ίσως χειρότερο, των ΗΠΑ (και της Αθήνας) είναι ότι υποθέτουν πως η ανατροπή Ερντογάν, αν γίνει νόμιμα με εκλογές, θα είναι ανώδυνη και ειρηνική, όπως σε κάθε δημοκρατική δυτική χώρα. Αυτό, όμως, θα είναι μάλλον η πλέον απίθανη εξέλιξη. Διότι, είναι το τρίτο λάθος: η Τουρκία δεν είναι δυτική χώρα και το καθεστώς, ο κρατικός και στρατιωτικός μηχανισμός, μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016, δεν είναι μια ομαλή συνέχεια του προηγούμενου, όπου πάλι κυβερνούσε ο Ερντογάν αλλά ως κανονική εκλεγμένη πλειοψηφία. Μετά το πραξικόπημα το κράτος έχει αποκτήσει έναν ιδιότυπο «πολεμικό» χαρακτήρα, κυριαρχίας/άμυνας απέναντι στους εχθρούς της πατρίδας, εσωτερικούς και εξωτερικούς. Έχουν αλλάξει οι άνθρωποι και η αντίληψη. Έχουν αλλάξει, ως έναν βαθμό, όχι ασήμαντο, και οι οικονομικοί/κοινωνικοί παράγοντες. Όλοι αυτοί είναι αμφίβολο ότι θα παραδοθούν αμαχητί σε όσους θεωρούν «προδότες» ή, έστω, λιπόψυχους. Η εκλογική πλειοψηφία, αν αποκτηθεί, δεν θα είναι πιθανόν επαρκής για να αντικατασταθεί ο Ερντογάν. Αυτές οι προκαταρκτικές παρατηρήσεις για τις πιθανές, αλλά όχι βέβαιες, εξελίξεις στο εσωτερικό της Τουρκίας δεν έχει νόημα να μας απασχολήσουν περισσότερο πριν να εκδηλωθούν.
Οι μάγοι με τα δώρα
Ωστόσο είναι απολύτως λογικό να σκεφτεί κανείς ότι για να εδραιωθεί η «μετά Ερντογάν» Δημοκρατία θα λάβει ενίσχυση, με ποικίλα δώρα που θα προσφέρουν διάφοροι μάγοι στο νεογέννητο καθεστώς. Στην εποχή μας οι μάγοι λέγονται «Μεγάλες Δυνάμεις» που, όπως όλοι ξέρουμε, συνηθίζουν να κάνουν με ξένα κόλλυβα τις δουλειές τους. Στην περίπτωση μάλιστα της Τουρκίας έχουν δοκιμάσει στο παρελθόν αυτή τη συνταγή με απόλυτη επιτυχία, στην πλάτη μας, όταν υπόδειξαν στην Ελλάδα την εκστρατεία στη Σμύρνη και μετά άλλαξαν γνώμη και μας κατέστρεψαν.
Οι ΗΠΑ έχουν σταθερή άποψη για τη γεωπολιτική αξία της Τουρκίας, πράγμα κατανοητό αφού κανένα δεδομένο δεν έχει αλλάξει. Ειδικά για το Αιγαίο φλυαρούμε περί των δικαιωμάτων μας αλλά δεν τα υπερασπιζόμαστε στην πράξη
Για παράδειγμα, οι ΗΠΑ ούτε πριν από τη φρέσκια συμφωνία που υπογράψαμε ούτε τώρα έχουν κατηγορηματικά απορρίψει όσα υποστηρίζει η Τουρκία για το Αιγαίο (π.χ. 12 μίλια) και άλλες διεκδικήσεις. Παρακίνησαν την Τουρκία να καταλάβει τη μισή Κύπρο, δεν αναγνώρισαν τα παράνομα αποτελέσματα αλλά δεν αγγίζουν τις συνέπειες, το ψευδοκράτος, τα Ίμια, τις παραβιάσεις στα Βαρώσια και την Αμμόχωστο. Η πολιτική τους συντηρεί την ένταση.
Οι ΗΠΑ έχουν σταθερή άποψη για τη γεωπολιτική αξία της Τουρκίας, πράγμα κατανοητό αφού κανένα δεδομένο δεν έχει αλλάξει. Ειδικά για το Αιγαίο φλυαρούμε περί των δικαιωμάτων μας αλλά δεν τα υπερασπιζόμαστε στην πράξη.
Όταν φεύγει ο κακός δεν έρχονται οι καλοί
Είναι λοιπόν απολύτως λογικό, στο σκεπτικό μιας Μεγάλης Δύναμης, να υπολογίζει ότι μπορεί να κάνει στην ευνοούμενη χώρα ένα «δωράκι» από ξένη περιουσία, τη δική μας. Να πει, δηλαδή, ότι τώρα που έφυγε ο κακός Ερντογάν και αποκαταστάθηκε η Τάξη και η Δημοκρατία είναι ώρα να αποκατασταθεί και κάποια Δικαιοσύνη στο Αιγαίο. Περίπου όπως ζητάει η Τουρκία. Δεν ξέρω αν σ’ αυτό το πλαίσιο ήρθε εδώ ο Ιμάμογλου, προβαλλόμενος ως πιθανότερος διάδοχος του Ερντογάν, ούτε γνωρίζω τι θα του πει ο κ. Παπανδρέου που θα τον συναντήσει στην Πόλη. Αλλά ποιος θα έπεφτε ξερός αν μαθαίναμε ότι εδώ κουβέντιασε, μεταξύ τυρού και αχλαδίου, τέτοια, διμερούς ενδιαφέροντος, θέματα με αρμόδιους; Και ότι με τον κ. Παπανδρέου θα δοθεί ευκαιρία απαντήσεων, διευκρινήσεων και εμβάθυνσης. Θέματα ζωηρού ενδιαφέροντος για τους Μεγάλους υπερατλαντικούς Συμμάχους. Αυτό ακριβώς δεν έκανε άλλωστε και ο κύριος Τσίπρας με τη συμφωνία των Πρεσπών όταν παρέδωσε «όνομα και γλώσσα» στους Σκοπιανούς; Τίποτα από τα δυο δεν ήταν προσωπική του περιουσία, ούτε της Ελλάδας. Γιατί θα βγούνε κακοί οι Αμερικάνοι αν μας πληρώσουν με το ίδιο νόμισμα;
Οι συμφωνίες και οι σκοτεινές γωνιές τους
Εν είδη υστερόγραφου σημειώνω μια «σκοτεινή» πλευρά των πρόσφατων συμφωνιών με ΗΠΑ-Γαλλία. Οι (απολύτως αναγκαίοι) εξοπλισμοί και οι νέες συμφωνίες μάς φέρνουν ευθέως αντιμέτωπους με την Τουρκία που έως τώρα μας θεωρούσε απολύτως του χεριού της, κομπάζοντας όπως ο κόκορας στο κοτέτσι. Ο Ερντογάν, αν (προλάβει να) δει ότι οι αντίπαλοι τον τελειώνουν μπορεί άραγε να ακολουθήσει τον Σαμψών λέγοντας ότι θα πέσει με τους Έλληνες «αλλόφυλους»; Και να μας επιτεθεί, για την τιμή των όπλων, προκαλώντας δίνη στο Αιγαίο αγνώστου μεγέθους και συνεπειών; Ποιος να πει αν θα υπερισχύσει η λογική του, η τρέλα του, ή η απελπισία του; Οψόμεθα.
