Το ΔΝΤ, ο λάθος «πολλαπλασιαστής» και το αβγό του Κολόμβου. Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου
Υπάρχει το διάσημο ιστορικό ανέκδοτο για το αβγό του Κολόμβου. Η δυσκολία της ανακάλυψης της Αμερικής αμφισβητήθηκε από τους συντρόφους του με το επιχείρημα ότι «είναι φυσικό μετά τον ωκεανό να υπάρχει γη, αρκεί να σκεφτεί κανείς». Τότε ο Κολόμβος τους ζήτησε να στηρίξουν ένα αβγό όρθιο, στη μύτη του. Όλοι δοκίμασαν κι όλοι απέτυχαν, μέχρι που ο Κολόμβος στήριξε το αβγό σπάζοντας τη μύτη του. «Αρκεί να σκεφτεί κανείς», ήταν το ειρωνικό του σχόλιο.
Η συζήτηση για τη σημασία του ομολογημένου λάθους του ΔΝΤ για τον «δημοσιονομικό πολλαπλασιαστή» θυμίζει κάπως την ιστορία με το αβγό του Κολόμβου. Αν οι τεχνοκράτες του ΔΝΤ χρησιμοποιούσαν τους «ορθούς πολλαπλασιαστές», διπλάσιους ή τριπλάσιους απ’ αυτούς που χρησιμοποίησαν, θα διασχίζαμε ταχύτερα τον ωκεανό της ύφεσης; Αρκεί να σκεφτεί κανείς… Μήπως υπολογίζοντας τις πραγματικές επιπτώσεις της βίαιης λιτότητας στη συρρίκνωση της οικονομίας, στα εισοδήματα των πολιτών και στην απασχόληση, θα εισηγούνταν μετριοπαθέστερα μέτρα, εις ένδειξη φιλανθρωπίας; Αρκεί να σκεφτεί κανείς… Μήπως θα είχαμε ένα «Μνημόνιο με πιο ανθρώπινο πρόσωπο», ηπιότερη λιτότητα και «ορθολογικότερο» ξεπούλημα του δημοσίου πλούτου; Αρκεί να σκεφτεί κανείς…
Ζήτημα δόσης…
Από τη στιγμή που ρητός στόχος των πιστωτών της χώρας, της τρόικας και των εγχωρίων υπαλλήλων της ορίστηκε η αποπληρωμή του χρέους μέχρι τελευταίου ευρώ -κι απ’ τη ρότα αυτή δεν μας βγάζει το PSI που προηγήθηκε, αφού απλώς οι ιδιώτες πιστωτές υποκαταστάθηκαν από τα κράτη πιστωτές- ήταν δεδομένο ότι θα χρειαζόταν μια τεράστια επιχείρηση ανακατανομής και απόσπασης κοινωνικού πλούτου κάθε εκδοχής (εισοδήματα, περιουσιακά στοιχεία, φυσικοί πόροι) για να εξοφληθούν παλιοί και νέοι πιστωτές. Το μόνο δίλημμα που είχαν να απαντήσουν οι τεχνοκράτες της τρόικας ήταν ποιος θα πληρώσει το μάρμαρο.
Και σ’ αυτό ούτε το ΔΝΤ ως «παγκόσμιος τοκογλύφος» ούτε οι ευρωκράτες ως πραιτωριανοί της χρηματοπιστωτικής «χούντας» που ηγεμονεύει στην Ε.Ε. είχαν καμία ταλάντευση. Άλλωστε, η λιτότητα εις βάρος των φτωχότερων στρωμάτων, η συντριβή της εργασίας, η απορρύθμιση των αγορών, η διάλυση του ασφαλιστικού συστήματος και του κοινωνικού κράτους, οι σαρωτικές ιδιωτικοποιήσεις δεν ήταν «θεραπείες» που επινοήθηκαν επ’ ευκαιρία της ελληνικής κρίσης.
Ήταν προ πολλού διακηρυγμένες πολιτικές, ενσωματωμένες στην ίδια την αρχιτεκτονική του ευρώ και της Ε.Ε. από την εποχή του Μάαστριχτ. Αυτό που άλλαζε ήταν η δόση. Δόση-σοκ, προσαρμοσμένη στο σοκ της κρίσης.
«Διάλογος» με τις αγορές
Επί της ουσίας, οι δημοσιονομικοί πολλαπλασιαστές που χρησιμοποίησε το ΔΝΤ για να εξωραΐσει τις επιπτώσεις της λιτότητας στην ύφεση είχαν απλά προπαγανδιστική αξία. Πρώτον, προς τις αγορές, ώστε να μετριαστεί η φυγή τους από τα ομόλογα της Ευρωζώνης και η εκτόξευση του κόστους δανεισμού στις άλλες χώρες. Δευτερευόντως, προς το «πειραματόζωο», την ελληνική κοινωνία, ώστε να δοκιμαστούν τα όρια ανοχών και αντοχών τους. Άλλωστε, ποια άλλη χρησιμότητα έχει όλη αυτή η τελετουργία των ελέγχων, των αξιολογήσεων, των εκθέσεων και των αναλυτικών μετρήσεων κάθε είδους δείκτη που έχει επινοηθεί για να μετρά πραγματικότητες και ψυχολογίες, εκτός από το να διατηρεί ζωντανό το «διάλογο» με τις κερδοσκοπικές αγορές που έχουν χρηματιστικοποιήσει κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα και τελικά ολόκληρες τις κοινωνίες; Αρκεί να σκεφτεί κανείς…
Χωρίς να σκεφτεί και πολύ, ο Φινλανδός επίτροπος Όλι Ρεν είπε την αλήθεια. Κοντολογίς: Ακόμη κι αν ήταν άλλοι οι πολλαπλασιαστές και δυσμενέστερες οι εκτιμήσεις, πάλι τα ίδια μέτρα θα ζητούσαμε. Απόδειξη γι’ αυτό το γεγονός ότι οι διαπιστωμένες από το 2011 «αστοχίες» του πρώτου Μνημονίου «διορθώθηκαν» με ακόμη μεγαλύτερη δόση λιτότητας με το Μεσοπρόθεσμο του Ιουνίου 2012, με ακόμη πιο επικίνδυνη δόση με το δεύτερο Μνημόνιο του 2012 και, τελικά, με τη θανατηφόρα «επαναδιαπραγμάτευσή» της από τη θλιβερή συγκυβέρνηση που προέκυψε από τις εκλογές, η οποία δρέπει τους καρπούς της «επιτυχίας» της: Το 2012 έκλεισε με ύφεση 6%, το 2013 προβλέπεται άλλο ένα 5,5% (αναθεωρημένη πρόβλεψη), η ανεργία εκτινάχθηκε τον περασμένο Νοέμβριο στο 27% και κατά την εκτίμηση του ΚΕΠΕ (ινστιτούτου- συμβούλου της κυβέρνησης) θα αναρριχηθεί στο 30% το τρέχον έτος. Ακόμη και βάσει της επίσημης εκτίμησης, το ΑΕΠ της χώρας φέτος θα συρρικνωθεί στα 183 δισ. ευρώ, συρρικνωμένο κατά 22% μόνο κατά την τριετία του μνημονίου. Κι αυτό, εφόσον δεν επιβεβαιωθεί το μέχρι στιγμής εύστοχο ΙΝΕ της ΓΣΕΕ, που εκτιμά πως φέτος η ανεργία μπορεί να φτάσει το 35%, με 2,3 εκατ. οικονομικά ενεργούς πολίτες, νέους στην πλειοψηφία τους, στο περιθώριο.
Αυταπάτες
Όταν έχεις τέτοια αποδεικτικά στοιχεία για τη σχεδιασμένη κοινωνική γενοκτονία, η συζήτηση για την ορθότητα των «δημοσιονομικών πολλαπλασιαστών» αποκτά περιορισμένη, ακαδημαϊκή αξία. Έχει, ενδεχομένως, μια χρησιμότητα για την παρακολούθηση του παιχνιδιού ισχύος και κύρους που παίζεται μεταξύ ΔΝΤ και ευρωπαϊκών Αρχών, ενόψει ενός δεύτερου γύρου τριβών και πιέσεων για νέο κούρεμα του ελληνικού -και όχι μόνο- χρέους, αυτή τη φορά σε βάρος των επίσημων πιστωτών.
Αλλά, για την κοινωνία, ποια αξία και χρησιμότητα έχει να ανάγεται, μάλιστα, σε μείζον θέμα από την Αριστερά; Ίσα-ίσα που μπορεί να δημιουργεί επικίνδυνες αυταπάτες ως προς τις ταξικές, ληστρικές και ιμπεριαλιστικές προθέσεις των πιστωτών. Όπως δεν έδειξαν κανένα έλεος στην ισοπέδωση των χωρών και κοινωνιών της Ανατολικής Ευρώπης, έτσι δεν θα επιδείξουν κανενός είδους ευαισθησία κι εδώ. «Διορθώσεις» ενδέχεται να υπάρξουν μόνο για λόγους «τεχνικούς» ή σε περίπτωση έκτακτης πολιτικής ανάγκης.
Το πρόγραμμα πέτυχε!
Και όσο λανθασμένη μπορεί να αποδειχθεί η απορρόφηση στη συζήτηση για τους «πολλαπλασιαστές», άλλο τόσο λανθασμένη και παραπλανητική μπορεί να αποδειχθεί η εκτίμηση ότι εξαιτίας του «λάθους» το πρόγραμμα έχει αποτύχει, επειδή οι δημοσιονομικοί του στόχοι είναι εκτός ελέγχου. Αυτό είναι το κεφαλαιώδες λάθος. Το πρόβλημα για την κοινωνία δεν είναι η δημοσιονομική «αποτυχία» του προγράμματος, αλλά η απόλυτη ταξική του επιτυχία. Η αποδυνάμωση του κόσμου της εργασίας, το «κούρεμα» των κοινωνικών και δημοκρατικών δικαιωμάτων, η ελεύθερη πτώση των μισθών, η εξουδετέρωση των συνδικάτων, η δημιουργία ενός θηριώδους εφεδρικού στρατού ανέργων που καθιστά κάθε «τυχερό» εργαζόμενο κι όλους μαζί απελπιστικά ανίσχυρους απέναντι στην αδηφαγία του κεφαλαίου, εγχώριου ή ξένου. Αυτή είναι η «μητέρα όλων των μνημονιακών μεταρρυθμίσεων» στην οποία τρόικα και κυβέρνηση έχουν ευστοχήσει μέχρι στιγμής. Κι αν η Ελλάδα αποτελεί το πληρέστερο πείραμα εφαρμογής της στην Ε.Ε., μην ανησυχείτε, έπεται συνέχεια. Λίγο μετά τη «διάψευση» του Μέργου και τη «διευκρίνιση» του Ρεν για τα περί κατώτατου μισθού επόμενα βήματα, έρχεται ο ΟΟΣΑ και θέτει το θέμα επαναρρύθμισής του για όλες τις χώρες-μέλη του, ακόμη και για τη Γαλλία, εν ονόματι της υψηλής ανεργίας.
Εδώ που τα λέμε δεν συμβαίνει και κάτι ριζικά διαφορετικό απ’ ό,τι συμβαίνει από καταβολής καπιταλισμού, μεταξύ κεφαλαίου και εργασίας.
Αρκεί να σκεφτεί κανείς…
