Καθώς η πορεία έφτανε στον Άγνωστο Στρατιώτη και διαλυόταν, το ερώτημα στα μυαλά και τα χείλη των διαδηλωτών παρέμενε κρεμασμένο: και τώρα τι κάνουμε; Η απάντηση «συνεχίζουμε να αγωνιζόμαστε» δεν φαινόταν να αρκεί. Μετά την εντυπωσιακή «άνοιξη» και το «καλοκαίρι» του ΣΥΡΙΖΑ που έληξε γρήγορα και άδοξα, ο αριστερός κόσμος ψάχνεται χωρίς να κρύβει την απογοήτευση και το μούδιασμά του.
Η κινητοποίηση της περασμένης Πέμπτης, πέρα από την προσθήκη μερικών νέων συνθημάτων, έμοιαζε σαν κόπι-πέιστ των παλαιότερων διαδηλώσεων, με εξαίρεση την για πρώτη φορά απουσία του ΣΥΡΙΖΑ. Ακόμα και οι αψιμαχίες μεταξύ αντιεξουσιαστών και αστυνομίας ήταν πανομοιότυπες, στο τέλος της πορείας. Η αίσθηση ήταν ότι η πολιτική ζωή επέστρεφε σε μία «κανονικότητα». Μόνο μιλώντας με τους διαδηλωτές ένιωθες την κρυφή διαφορά, ότι κάτι αλλιώτικο είχε πρόσκαιρα μεσολαβήσει. Ακόμα κι αυτοί που έλεγαν ψιλοχαιρέκακα «σας τα λέγαμε εμείς», δεν μπορούσαν να κρύψουν ότι ήταν ζεματισμένοι από το ίδιο μπουγέλο.
Ταυτόχρονα αυτή η διαδήλωση, η τόσο πολυκαιρισμένη, σηματοδότησε ένα νέο ξεκίνημα αγώνων. Αποτέλεσε μια έμπρακτη δήλωση μερικών χιλιάδων ανθρώπων ότι «δεν τελειώσατε μαζί μας, είμαστε εδώ και συνεχίζουμε. Ξανά από την αρχή, εντάξει, αλλά θα μας έχετε απέναντί σας, απογοητευμένους, αλλά και θυμωμένους».
Όλοι πήγαν αριστερά
Πολλοί αντιλαμβάνονται ότι η νέα κατάσταση χρειάζεται μια νέα αντιμετώπιση, εκτός μάλλον από τις κλειστές ομάδες των αριστερών οργανώσεων που δεν έχουν δώσει κανένα δείγμα ότι έχουν τα φόντα να εκπονήσουν μια σύγχρονη και αποτελεσματική πολιτική στη μετά-ΣΥΡΙΖΑ εποχή. Ούτε είχαν ούτε έχουν. Ούτε υπάρχει σήμερα ένα κίνημα μαζικό και δυναμικό από το οποίο θα μπορούσε κανείς να ελπίζει ότι θα αναδειχτεί κάτι νέο και φρέσκο. Η ραγδαία και απρόσμενη στην έκτασή της «αποσυριζοποίηση» και «καθεστωτικοποίηση» του ΣΥΡΙΖΑ άνοιξε ένα τεράστιο κενό πολιτικής, ένα βαθύ χάσμα. Γιατί δεν «κατέπεσε» μόνο ο ΣΥΡΙΖΑ. Όλο το γνωστό «οπλοστάσιο» της Αριστεράς στόμωσε και απαξιώθηκε, ισχυροποιήθηκε η αίσθηση ότι «όλοι είναι ίδιοι», ξοδεύτηκε και εκφυλίστηκε η ιδέα της συνεργασίας των αριστερών δυνάμεων και ακυρώθηκε η προσπάθεια συνύπαρξης και πολυφωνίας.
Νέοι, «άνευ των οποίων δεν», που πολιτικοποιήθηκαν και ενεργοποιήθηκαν, σαν ακτιβιστές ή έστω σαν ψηφοφόροι της Αριστεράς, στραπατσαρίστηκαν. Και πολλοί αριστεροί που επαναδραστηριοποιήθηκαν, εμπλουτίζοντας με την εμπειρία και τη γνώση τους το εγχείρημα, έχοντας μόλις συνέλθει από τις προηγούμενες απογοητεύσεις, δέχτηκαν νέο πλήγμα. Απογοητεύτηκαν και πάρα πολλοί πολίτες, ίσως εκατοντάδες χιλιάδες, αν όχι εκατομμύρια, που πίστεψαν προς στιγμήν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα είναι διαφορετικός από τα κατεστημένα πολιτικά κόμματα. Και σ’ αυτούς περιλαμβάνονται όχι μόνο όσοι έκαναν αποχή, σε πρωτοφανή αριθμό, στις τελευταίες εκλογές, αλλά και οι περισσότεροι απ’ αυτούς που ψήφισαν ΣΥΡΙΖΑ. Και, όσο κι αν φαίνεται υπερβολικό, μεγάλος αριθμός πολιτών, εξ αριστερών και εκ δεξιών, που είχαν ψηφίσει άλλα κόμματα στις εκλογές του Ιανουαρίου, είχαν επίσης ελπίσει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα σχημάτιζε μια πραγματικά εναλλακτική κυβέρνηση η οποία δεν θα υπέκυπτε στους εκβιασμούς, θα χτυπούσε τη διαφθορά και θα άνοιγε ένα νέο δρόμο προς τα μπρος. Κι αυτό αποδείχτηκε με εντυπωσιακό και μη αμφισβητήσιμο τρόπο στο δημοψήφισμα, και όχι στις στημένες δημοσκοπήσεις, καθώς αυτοί που ψήφισαν ΟΧΙ ήταν σχεδόν διπλάσιοι απ’ αυτούς που είχαν ψηφίσει ΣΥΡΙΖΑ λίγους μήνες πριν. Γεγονός που μας επιτρέπει να υποθέσουμε ότι εάν δεν ήταν τόσο μεγάλη η τρομοκρατία από τους μέσα και τους έξω διαπλεκόμενους και, κυρίως, εάν δεν είχαν κλείσει οι τράπεζες, άνετα το ΟΧΙ θα συγκέντρωνε ποσοστό πάνω από το έτσι κι αλλιώς συγκλονιστικό 62%, διευρύνοντας ακόμα περισσότερο τη μεγάλη διαφορά των 23 μονάδων από το ΝΑΙ.
Και τώρα, πώς να μαζευτούν όλα αυτά; Και πώς να ανασυγκροτηθεί το κίνημα και η Αριστερά;
Το εγχείρημα ΣΥΡΙΖΑ δεν επαναλαμβάνεται, παρά μόνο σαν καρικατούρα. Είχε ευνοηθεί αφάνταστα από την κρίση και το κίνημα. Η ιδέα εκκίνησης ήταν εξαιρετική και η κρίση ο καταλύτης για τα περαιτέρω. Και ως πρωτότυπο το εγχείρημα πήγε πάρα πολύ καλά μέχρι ένα σημείο, μέσα από ζυμώσεις, τριβές, πισωγυρίσματα και διασπάσεις αρκετών ετών, παρ’ όλες τις εγγενείς αδυναμίες που, τελικά, παραμένοντας αδιόρθωτες αποδείχτηκαν τραγικά καταστροφικές.
Ξέπλυμα της Δεξιάς, αποφλοίωση της Αριστεράς
Κάθε νέα προσπάθεια πρέπει να ξεπεράσει όλα τα αρνητικά στοιχεία που προκύψανε από τη μετάλλαξη του ΣΥΡΙΖΑ που έδωσε το φιλί της ζωής στους μισοπεθαμένους της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ υιοθετώντας τις μνημονιακές πολιτικές τους και θυσιάζοντας το πιο μαχητικό του κομμάτι. Και το χειρότερο: ανέκοψε την εκπληκτική στροφή της κοινωνίας προς την Αριστερά, που στη φάση του δημοψηφίσματος περιλάμβανε πολίτες απ’ όλο το πολιτικό φάσμα, από τον αντιεξουσιαστικό χώρο, το ΚΚΕ, την εξωκοινοβουλευτική Αριστερά, τη Σοσιαλδημοκρατία και τη Δεξιά μέχρι την Άκρα Δεξιά. Ήταν κάτι πρωτοφανές, πραγματικό και χειροπιαστό, που έσβησε απότομα σαν όνειρο, διά χειρός ΣΥΡΙΖΑ. Αυτή η στροφή από μόνη της σηματοδοτούσε μια νέα πορεία για τον τόπο, όχι μόνο για την Αριστερά. Θα αποτελούσε τη βάση για κάθε αντίσταση και για κάθε πραγματική αλλαγή. Γιατί οι πολίτες ενώνονταν στη βάση πολύ συγκεκριμένων και πολύ σπουδαίων σημείων: την υπεράσπιση της εθνικής κυριαρχίας, την απόδοση δικαιοσύνης και την απόρριψη της λιτότητας. Και αυτή η ψήφος δεν ήταν μία συνηθισμένη ψήφος. Ήταν μία ψήφος σφυρηλατημένη, γιατί οι πολίτες είχαν, χάρη στην τρομοκρατική προπαγάνδα όλου του συστήματος της διαπλοκής, με αιχμή τα κανάλια και κορυφαίο όπλο το κλείσιμο των τραπεζών, πλήρη επίγνωση για τις ενδεχόμενες επιπτώσεις της επιλογής τους, ακόμα και την επιστροφή στη δραχμή, την αποβολή από την Ευρωπαϊκή Ένωση ή την έλλειψη βασικών ειδών από την αγορά. Όλο αυτό το «θαύμα», η πανεθνική διέγερση, που μπορεί να συμβεί μια φορά στα εκατό χρόνια, αντί να αξιοποιηθεί και να στερεωθεί, διαστρεβλώθηκε, εξουδετερώθηκε και εξαϋλώθηκε σπέρνοντας απογοήτευση στην Ελλάδα και το εξωτερικό όπου έφτασε ευεργετική η επιρροή του και προκάλεσε σημαντικό κίνημα συμπαράστασης στην ελληνική υπόθεση.
Ούτε η Λαϊκή Ενότητα μπόρεσε να προσελκύσει τον κόσμο, γιατί δεν έπεισε, ούτε τους μυημένους στην Αριστερά ούτε τους αμύητους ψηφοφόρους. Όχι πως είναι λίγοι και άνευ σημασίας οι 150 χιλιάδες ψήφοι, αλλά δεν εκφράζουν καμία ιδιαίτερη εμπιστοσύνη στο νέο κόμμα. Είναι μάλλον ψήφοι που εκφράζανε αγανάκτηση και τη μίνιμουμ επιθυμία να υπήρχε αντιμνημονιακός λόγος στη Βουλή. Γιατί η Αριστερή Πλατφόρμα που μετονομάστηκε σε ΛΑΕ, ήταν αδιάσπαστο κομμάτι της αντιδημοκρατικής δομής των φραξιών και των μηχανισμών του ΣΥΡΙΖΑ και αποδείχτηκε εντελώς ανίκανη να ξεσκεπάσει και να αποτρέψει την οικειοποίηση του ΣΥΡΙΖΑ από μια αντίπαλη ομάδα εξουσίας. Ακόμα και το σύνθημα της ΛΑΕ «Η αποχή είναι συνενοχή στα μνημόνια» φανερώνει αναλυτική ανεπάρκεια, στενότητα αντιλήψεων, έλλειψη αυτοκριτικής διάθεσης και σεχταρισμό. Ενοχοποιεί εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους (απείχαν επιπλέον 800 χιλιάδες από το Γενάρη στον Σεπτέμβρη) για τον τρόπο που επιλέξανε για να διαμαρτυρηθούν και να εκδηλώσουν την αποστροφή τους για το πολιτικό σύστημα, παρακάμπτοντας τις πελώριες ευθύνες των δημιουργών της ΛΑΕ για τη λειτουργία και την εξέλιξη του ΣΥΡΙΖΑ.
Ψήφος ανάγκης
Ο κόσμος που είχε ψηφίσει ΣΥΡΙΖΑ τον Γενάρη και ξαναψήφισε ΣΥΡΙΖΑ τον Σεπτέμβρη, δεν είχε πολλές επιλογές. Είχε ζοριστεί πολύ για να αποδεσμευτεί από τα άλλα κόμματα, ιδίως από το ΠΑΣΟΚ, μετά από 30 και 40 χρόνια σχέσης ή εξάρτησης. Κι αφού έκανε αυτό το ποιοτικό άλμα, του ήταν πολύ δύσκολο να γυρίσει πίσω μέσα σε λίγους μήνες και, μάλιστα, σε κόμματα πλήρως εκφυλισμένα. Αυτό έσωσε τον αποδεκατισμένο από αριστερά στελέχη ΣΥΡΙΖΑ, αλλά με φοβερές απώλειες. Με κλονισμένη την εμπιστοσύνη των ψηφοφόρων του, χωρίς φόρα και ενθουσιασμό, με κόμμα αποδεκατισμένο και χωρίς ένα πολύ σημαντικό κομμάτι χιλιάδων αριστερών που αποτελούσαν τη μικρή, αλλά στέρεα βάση του.
Ο κόσμος δεν θα είναι ίδιος μετά την απογοήτευση. Οι πολίτες που είχαν ελπίσει, υποχρεώθηκαν ατάκτως να βάλουν την ουρά κάτω από τα σκέλια, να αναδιπλωθούν, να επιστρέψουν άρον άρον στην «κανονικότητα», να χάσουν την ελπίδα και να παραδεχτούν αυτό που φοβόντουσαν, ότι «όλοι ίδιοι είναι».
Πού πάμε, λοιπόν; Κανένας δεν ξέρει. Σίγουρα, χρειάζεται επανεκκίνηση, αλλά εάν γίνει με τα ίδια μυαλά και τις ίδιες νοοτροπίες, τα αποτελέσματα θα είναι ανάλογα και κατώτερα των περιστάσεων. Κάθε απόπειρα που δεν θα είναι βαθιά συλλογική, δημοκρατική και αξιοκρατική και δεν θα στηρίζεται από πολίτες έντιμους, καλλιεργημένους, ικανούς και αποφασισμένους για τα δύσκολα, με μελετημένα σχέδια, με γείωση στην κοινωνία και απογείωση στους στόχους, είναι καταδικασμένη να αποτύχει.
Στην πορεία της 12ης Νοεμβρίου συμμετείχαν χιλιάδες πολίτες, είκοσι σύμφωνα με τα διεθνή ειδησεογραφικά πρακτορεία, αλλά κατακερματισμένοι. Πάρα πολλοί, αλλά μόνοι τους ή σε ομαδούλες. Τι είναι, άραγε, εκείνο που εμποδίζει κατ’ αρχήν όλους τους αριστερούς που δεν το βάζουν κάτω και επιμένουν αγωνιστικά, να ενώσουν τις δυνάμεις τους και να παλέψουν μαζί σαν μία μεγάλη και γερή γροθιά; Ποια κατάρα, ποιος εγωισμός και ποια μικροπαρεΐστικη αυθεντία, τελικά, μας εμποδίζει ενώ έχουμε τόσους πολλούς αριστερούς να μην έχουμε μια συγκροτημένη, ενιαία και αξιόπιστη Αριστερά; Φταίνε, άραγε, οι άλλοι ή φταίει ο κακός μας εαυτός;
Στέλιος Ελληνιάδης
