Είναι ορθή στάση οι ίσες αποστάσεις μεταξύ Δύσης και Ρωσίας ή/και η αντιρωσική τοποθέτηση;
Της Έφης Κωτσάκη*
Ο ένας χρόνος από το ξέσπασμα της ουκρανικής κρίσης επέτρεψε στην ελληνική και ευρωπαϊκή Αριστερά να τοποθετηθεί απέναντί της. Ταυτόχρονα, η προσωρινή πιθανότατα εκεχειρία (με πολλούς νεκρούς εβδομαδιαία ) και η πιθανή αναζωπύρωση καθιστούν αναγκαία την εντατική ενασχόληση με την κρίση.
Υπάρχουν σημαντικές διαφορές μέσα στην ελληνική και την ευρωπαϊκή Αριστερά. Τρεις θέσεις έχουν κατατεθεί: Μια που υποστηρίζει από ρητά έως κεκαλυμμένα τη δυτική πλευρά, μια που προσπαθεί να τοποθετηθεί σε ίσες -και εξίσου απομακρυσμένες από τα εμπλεκόμενα μέρη- αποστάσεις και μια τρίτη που πάλι λιγότερο ή περισσότερο ξεκάθαρα, βρίσκεται κοντύτερα στις ρωσικές ή/και «νεορωσικές» θέσεις. Δεν θα σταθώ στις φιλοδυτικές θέσεις. Πρακτικά στην ελληνική Αριστερά (ή Αριστερά) δεν υφίστανται. Οριακά και εξαιρετικά συγκεκαλυμμένα παρουσιάζονται περιστασιακά (δες π.χ. δύο κείμενα του Ν. Μπίστη (Μεταρρύθμιση 4, 11 /8/2014), όπου προσπαθεί να υπερασπίσει τις δυτικές θέσεις ή πάλι του Δ. Χριστόπουλου (Νέα 17/3/2014), που αν και ζητά ίσες σταθμίσεις, ομολογεί ότι του προκαλεί τρόμο η υποστήριξη της ρωσικής πλευράς που την αναφέρει ως τον πιο φανατικό δολοφονικό κρατικό αυταρχισμό στην Ευρώπη, τοποθετούμενος έτσι εμμέσως πλην σαφώς. Η στάση της ελληνικής κοινής γνώμης εξαφανίζει τις υπέρ της Δύσης φωνές ή τις κάνει να ηχούν ψιθυριστά. Αντίθετα, είναι λιγότερο σπάνιες οι φωνές που υποστηρίζουν ανοικτά (δες π.χ. Μ. Παπαμακάριος Αριστερό Blog 31/8/2014) ή λιγότερο ανοικτά τη ρωσική-νεορωσική πλευρά. Καθαρά ή συγκεκαλυμμένα η εγχώρια πλειοψηφία, στέκεται στην μέση ή γέρνει διακριτικά, ίσως με μια επιφύλαξη λόγω Κριμαίας υπέρ της ρωσικής θέσεως, αλλά μη αναλαμβάνοντας πρωτοβουλίες έμπρακτης στήριξης της στάσης της με διαδηλώσεις, ψηφίσματα, καταδίκες του εμπάργκο κ.λπ. Με αυτήν την ενδιάμεση -ίσων αποστάσεων- θέση θα ασχοληθώ εδώ, προκαταβολικά δηλώνοντας ότι τη θεωρώ εσφαλμένη, κοντόφθαλμη και φοβισμένη.
Πολύ καθαρά διατυπώνεται στις διακηρύξεις του ΚΚΕ (19/2/2014) από την αρχή της κρίσης «λύση για τον ουκρανικό λαό δεν αποτελεί ούτε και η πρόσδεση… στο άρμα της σημερινής καπιταλιστικής Ρωσίας. Η προσπάθεια να διχαστεί ο λαός της Ουκρανίας και να οδηγηθεί σε ένα μακελειό, με ανυπολόγιστα τραγικές συνέπειες, για να επιλέξει τη μια ή την άλλη διακρατική καπιταλιστική ένωση, είναι παντελώς ξένη προς τα συμφέροντα των εργαζομένων». Αλλά και σειρά οργανώσεων, προσώπων κ.λπ. προσκείμενων ιδίως στην άκρα Αριστερά υιοθετούν ακόμα πιο ανοιχτά την παραπάνω άποψη, μιλώντας για δύο αντιμαχόμενους ιμπεριαλισμούς, το δυτικό και τον ρωσικό, υιοθετώντας ντεφετιστικές θέσεις και προς τους δύο, καλώντας παράλληλα για μια προλεταριακή επανάσταση στην Ουκρανία, από κοινού όλων, χωρίς διαχωρισμούς των εθνικών-γλωσσικών-θρησκευτικών της μερών, περίπου στη γραμμή της διεθνιστικής Αριστεράς στο Τσίμερβαλντ τουλάχιστον φραστικά (αλλά εκτός πραγματικότητας) διότι τα παροντικά μέτωπα διαφέρουν παρασάγγες από τα αιτούμενα.
Το κεντρικό επίδικο
Δεν θα ασχοληθούμε εδώ με επί μέρους αλλά σημαντικές πλευρές της διαμάχης όπως π.χ. ποιος προκάλεσε την παρούσα κρίση, ποιες είναι οι ιστορικές ρίζες της, ποιος προσπάθησε, αφότου ξέσπασε, να την ελέγξει ώστε να μην αποβεί μια ανοικτή και τρομακτική πληγή, στο κέντρο της Ευρώπης και του κόσμου, ποιος έχει νομικά δίκαιο για την προσάρτηση της Κριμαίας ή το ολιγαρχικό-φασιστικό πραξικόπημα του Μαρτίου, τι είδους κοινωνικές δυνάμεις αντιπαρατίθενται στο εσωτερικό της ουκρανικής κρίσης κ.λπ. Όλα τα παραπάνω είναι σημαντικοί και θεμιτοί προβληματισμοί και οπωσδήποτε οι απαντήσεις υπέρ του ενός, του άλλου ή κανενός, επηρεάζουν σε αρκετό βαθμό την κρίση επί του όλου θέματος. Αλλά αφενός ο χώρος δεν επιτρέπει την προσεκτική εξέτασή τους, αφετέρου δεν αποτελούν το κεντρικό επίδικο στην παρούσα κρίση.
Θα επιμείνω στο κεντρικό διακύβευμα της κρίσης, διακύβευμα ανυπέρβλητης σημασίας στην παρούσα ιστορική περίοδο που μόνο ο κίνδυνος πυρηνικού αφανισμού (που άλλωστε η εξέλιξη της κρίσης τον επισπεύδει) το υπερβαίνει σε κρισιμότητα. Πρόκειται, κυριολεκτικά, για μάχη που θα αποφασίσει το μέλλον του κόσμου μας για τον προσεχή αιώνα ίσως και πολύ περισσότερο. Για το αν θα οδηγηθούμε σε ένα πολυπολικό κόσμο, με τις μεγάλες και γνωστές επισφάλειες του (συγκρούσεις, πιθανοί πόλεμοι κ.λπ.) αλλά και με τις εξίσου γνωστές δυνατότητες του για πρόοδο και σχετική έστω κοινωνική δικαιοσύνη που προκύπτει με την ανταγωνιστική σύγκρουση-σύγκριση των αποτελεσμάτων των εμπλεκομένων στρατοπέδων. Ή αν θα οδηγηθούμε σε μια δυτική αυτοκρατορία, ακριβέστερα θα εδραιώσουμε τον ήδη δημιουργημένο σε ένα βαθμό μετά την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού μονοπολικό κόσμο, διοικούμενο από μια μικρή ολιγαρχία πλούτου, που θα θυμίζει έντονα αυτοκρατορίες παρελθοντικές που οδήγησαν αρχικά σε στασιμότητα και τελικά σε βαθιά κοινωνική παρακμή (π.χ. Αίγυπτο, Ρώμη, Κίνα, σε ένα βαθμό, Ισπανία κ.λπ.) Τίποτα λιγότερο σημαντικό απ’ αυτό δεν διακυβεύεται στην παρούσα κρίση.
Υποταγή όλου του κόσμου…
Αν η Ρωσία σκύψει το κεφάλι, όλος ο κόσμος θα σκύψει το κεφάλι. Συνειδητοποιώντας ακριβώς τον παραπάνω κίνδυνο, όλες οι σημαντικές και σχετικά ανεξάρτητες από τη Δύση χώρες (ΒΡICS κ.λπ.) στέκονται καθαρά στο πλευρό της Ρωσίας, αρνούνται σε διαδοχικά ψηφίσματα και μέτρα να την καταδικάσουν και να στοιχηθούν με την Δύση, μη απομονώνοντας την διπλωματικά, ηθικά και οικονομικά.
Αντίθετα, ντροπιαστικά και τελικά αυτοκαταστροφικά, η Ε.Ε. στέκεται στοιχημένη στην αμερικανική σκιά, μη τολμώντας ή θέλοντας να διαφοροποιηθεί έστω και στα επί μέρους, με την πιθανή αλλά εξαιρετικά ασθενική, διαλείπουσα και μάλλον αποδράμουσα εξαίρεση της Γερμανίας. Η συντριβή της ρωσικής αντίστασης, σε συνδυασμό με την επερχόμενη ολοκληρωτική δυτική επέμβαση σε Μ. Ανατολή, Β. Αφρική και γενικότερα μουσουλμανικό κόσμο, θα αποκόψει την Κίνα από πιθανές συμμαχίες και θα την σπρώξει σε υποταγή και ήττα. Με την πιθανή αφομοίωση της Κίνας, αποκλείεται η όποια δυνατότητα κοινωνικής και ανεξάρτητης από τις ΗΠΑ πορεία της Ε.Ε. Το τελικό αποτέλεσμα μιας ρωσικής υποχώρησης-ήττας στο Ουκρανικό, θα είναι η ανάδυση μιας στυγνής, ολιγαρχικής ακόμα και ολοκληρωτικής παγκόσμιας κυριαρχίας του 1‰. Πρόκειται για μορφή πλανητικού ελέγχου, κυριολεκτικά πρωτόγνωρη, αλλά που εικάζουμε τα εφιαλτικά αποτελέσματα της από σχετικά ιστορικά προηγούμενα, επαυξημένα κατά πολύ, λόγω της περιορισμένης σε σχέση με σήμερα δυνατότητας ελέγχου και επιβολής των παλαιότερων.
Αν η Αριστερά θελήσει να έχει ένα μέλλον, αυτό μπορεί να της το προσδώσει μόνο η καταστροφή των δυτικών ιμπεριαλιστικών- αυτοκρατορικών σχεδίων και η ανάδυση ενός πολυπολικού κόσμου, μέσα στον οποίο οι προοπτικές και οι αναζητήσεις της για ένα σοσιαλισμό που να αξίζει το όνομα του, θα έχουν μια θέση. Σήμερα ο ορίζοντας είναι σκοτεινός, αλλά αν αποφύγουμε τα χειρότερα στο Ουκρανικό, το ξημέρωμα δεν θα αργήσει.
* Η Έφη Κωτσάκη είναι οικονομολόγος, μέλος της Γραμματείας Εξωτερικής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ
