Συνέντευξη στον Νίκο Γεωργιάδη
Συνεχίζεται για δεύτερη εβδομάδα η έκθεση γλυπτικής του Αργύρη Ραλλιά. O Δρόμος βρέθηκε στο studio Contrapposto (Θεσσαλονίκης 185, Άνω Πετράλωνα) και συνομίλησε με τον καλλιτέχνη για τη διαδικασία οργάνωσης της έκθεσης, τα έργα που περιλαμβάνει, την έναυσμα και την ιδέα πίσω από αυτά, αλλά και για την καλλιτεχνική πορεία του μέχρι σήμερα.
Επιλέξατε τη φράση «Θέρος, Τρύγος, Πόλεμος» για την έκθεσή σας; Τι σημαίνει για σας αυτή η φράση;
Είναι μια φράση που ακούω από παιδί: «Θέρος, τρύγος, πόλεμος». Δηλώνει καταστάσεις που δεν αναβάλλονται, πρέπει να γίνουν όταν έρθει η στιγμή τους. Η πλήρης φράση είναι «Θέρος, τρύγος, πόλεμος, στασιό δεν περιμένουν» και συμβολίζει και τη δυσκολία, αλλά και τη δύναμη που κινητοποιεί μια κοινότητα.
Η έκθεση βασίζεται σε βιώματα από την παιδική μου ηλικία στην Κύθνο και στην αλλαγή που βλέπω κάθε φορά που επιστρέφω. Εστιάζω κυρίως στη μεταμόρφωση της κοινότητας και του τοπίου. Πιστεύω ότι ίσως ανήκω στην τελευταία γενιά που μεγάλωσε κοινοτικά: Οι ανάγκες σου εξυπηρετούνταν από τους γύρω, υπήρχε στήριξη και αλληλοβοήθεια. Ο καθένας είχε έναν ρόλο μέσα στην κοινότητα, ακόμα κι αν αυτό γινόταν με τρόπο σκληρό ή ρατσιστικό. Κανείς όμως δεν ήταν αποκλεισμένος. Τα παρατσούκλια, για παράδειγμα, έδιναν στους ανθρώπους μια θέση και έναν χαρακτηρισμό. Σήμερα οι σχέσεις έχουν εξομαλυνθεί, έγιναν πιο «φλατ» και κυρίως πιο οικονομικές. Δεν λειτουργούμε πια ως μέλη κοινότητας αλλά ως οικονομικές μονάδες. Ο ρόλος του διασκεδαστή, για παράδειγμα, χάθηκε, μπορεί τώρα να νοικιάζει Airbnb.
Με προβληματίζει και η αλλαγή του τοπίου. Οι κοινωνίες γεννήθηκαν μέσα στα χωριά, αλλά σήμερα κυριαρχεί η εξοχική κατοικία. Τι σημαίνει «εξοχική κατοικία»; Δεν μπορείς να ζεις έναν μήνα κάπου και να θεωρείς ότι σου ανήκει. Ο χώρος είναι κρίσιμος για ένα νησί. Τώρα πουλιέται για πρόσκαιρο κέρδος. Οι ακτές γεμίζουν σπίτια, τα χωριά ερημώνουν και οι δεσμοί χάνονται. Αυτές είναι οι δύο μεγάλες και βίαιες αλλαγές που βλέπω.
Θα μπορούσατε να πείτε ότι και η έκθεση δεν μπορούσε να περιμένει; Ότι οι αυτές οι αλλαγές πρέπει να αντιμετωπιστούν εξίσου άμεσα;
Πρέπει να το δούμε άμεσα ως πρόβλημα. Δεν αντιμετωπίζω τους τόπους όπου μεγάλωσα σαν επισκέπτης, αλλά σαν άνθρωπος που συνεχίζει να ζει εκεί και ξέρει τι σημαίνει ερημοποίηση μετά από τρεις μήνες. Ο τουρισμός φέρνει αυτήν την ερημοποίηση: Το καλοκαίρι υπάρχει ζωή, αλλά τον χειμώνα εκεί που υπήρχε γλέντι ή μια εκκλησία γεμάτη, σήμερα κυριαρχεί απόλυτη μοναχικότητα. Είναι βέβαια και ίδιον των καιρών, αλλά εδώ αποκτά ιδιαίτερη ένταση. Γι’ αυτό θεωρώ σημαντικό να ανοίξουμε το θέμα, να το συζητήσουμε. Κατά κάποιο τρόπο όλοι μας έχουμε συμβάλλει σε αυτά τα έργα. Δηλαδή δεν αναλαμβάνω πλήρως την ευθύνη των έργων. Αν δεν υπήρχε αυτή η κατάσταση, τα έργα αυτά δεν θα είχαν γεννηθεί.
Πρώτη προσωπική έκθεση στην Ελλάδα ‒ η πρώτη σας στην Ιταλία; Πόσο διαφορετικό είναι σαν διαδικασία;
Το να κάνεις τέχνη στην Ελλάδα είναι δύσκολο. Ακόμη και το να έχεις εργαστήριο και υλικά θεωρείται κατόρθωμα, ενώ το στήσιμο μιας έκθεσης μοιάζει σχεδόν αδύνατο χωρίς στήριξη «από τα πάνω», από κάποιο ίδρυμα ή πρόγραμμα. Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε καλλιτέχνες να εξαρτώνται από αιτήσεις και χρηματοδοτήσεις τέτοιων οργανωμένων δομών. Δεν ξέρω αν αυτό είναι θετικό, γιατί η τέχνη είναι πρωτίστως έκφραση και όταν περιορίζεται από επιλογές λίγων, οι υπόλοιποι μένουν χωρίς φωνή. Σε έναν χώρο με ελάχιστους πόρους, αυτό γίνεται πραγματικός γολγοθάς. Χρειάζεται πάθος, αλλά συχνά χάνεις την προσωπική αναζήτηση, γιατί η καθημερινότητα σε παρασύρει αλλού. Αν αναγκάζεσαι να κάνεις δύο-τρεις δουλειές, η έκθεση θα γίνει με τεράστιο κόπο ή χαμηλότερη ποιότητα.
Πριν την Ιταλία σπουδάσατε και εργαστήκατε στην Τήνο και στην Αθήνα. Πώς ήταν αυτή η διαδρομή;
Δεν ξεκίνησα με στόχο να γίνω γλύπτης. Η πορεία μου ήταν διαφορετική. Ως παιδί περνούσα ώρες στο εργαστήρι του πατέρα μου, μου άρεσε να ζωγραφίζω, αλλά δεν το φανταζόμουν ως επάγγελμα. Στην Τήνο ήμουν επιλαχών, καθώς οι εξετάσεις απαιτούσαν σχέδιο, κάτι που στην Κύθνο δεν είχα την ευκαιρία να μάθω. Δεν είχα δει ποτέ έκθεση, δεν ήξερα τι είναι τα εικαστικά ή η γλυπτική. Τα ανακάλυπτα αργά, αλλά με μάγευε η δημιουργία. Πέρασαν χρόνια ώσπου να υλοποιήσω μια ιδέα, γιατί απαιτεί διάβασμα και τεχνική κατάρτιση. Τα τελευταία χρόνια νιώθω έτοιμος να δημιουργώ έργα που δεν είναι αυθαίρετα και μπορούν να μιλήσουν σε ανθρώπους. Οι δυσκολίες εμφανίστηκαν μετά την Καλών Τεχνών Αθήνας. Ως τότε ακολουθούσα το χτυποκάρδι μου για τη γλυπτική.
Και στη συγκεκριμένη έκθεση προηγήθηκε η κεντρική ιδέα ή τα έργα συνέκλιναν και έδωσαν το θέμα της;
Ξεκινώ πάντα από μια ιδέα, από κάτι που με προβληματίζει βαθιά και με κρατά ξύπνιο. Αυτό θέλω να επικοινωνήσω, σαν ανάγκη να ανοίξουμε ένα θέμα και να το δούμε συλλογικά. Τα έργα δεν είναι αυτοσκοπός· γίνονται αφορμή. Με πληγώνει, για παράδειγμα, ότι έχω να περάσω καλοκαίρι στο νησί μου πολλά χρόνια, γιατί δεν αντέχω όσα βλέπω. Στις παραλίες όπου έμαθα μπάνιο, κόβονται αρμυρίκια για να φυτευτούν ομπρέλες. Δεν βρίσκω πια τους ανθρώπους που μεγάλωσα μαζί, αφού έχουν φύγει ή δουλεύουν για να εξυπηρετούν τουρίστες. Αυτές οι εικόνες και η βαθιά αγωνία για το τι ζούμε είναι το κίνητρο των έργων μου.
Τι βλέπει ο επισκέπτης στην έκθεσή σας;
Παρουσιάζονται δώδεκα έργα γλυπτικής, εμπνευσμένα από προσωπικές μου αναμνήσεις ως ανθρώπου που μεγάλωσε σε αυτούς τους τόπους. Άλλοτε με χιούμορ, άλλοτε πιο σοβαρά, θίγω θέματα που συνδέονται με την κοινότητα και μακάρι να βρουν απήχηση και σε άλλους. Τα έργα τροφοδοτούνται από ιστορίες ανθρώπων με διακριτούς ρόλους, όπως υπήρχαν στις μικρές κοινωνίες. Θυμάμαι χαρακτηριστικά έναν γείτονα, παπά και λαουτιέρη. Όταν έπαιζε σε γλέντι, έβγαζε τα ράσα, τα άφηνε σε μια κενή καρέκλα δίπλα του και έλεγε: «Ο παπάς θα κάτσει εκεί, ο Γιώργης θα κάτσει εδώ να παίξει λαούτο». Αυτή η εναλλαγή ρόλων με συγκινούσε, γιατί έδειχνε αυθορμητισμό και ειλικρίνεια: Οι άνθρωποι γνώριζαν ο ένας τον άλλον με τα καλά και τα κακά του. Ήταν χαρακτηριστικό μιας κοινότητας που έδινε τα «προφίλ» στους ανθρώπους. Σήμερα πλάθουμε ψηφιακά προφίλ, χωρίς αυτήν τη συλλογική διάσταση.
Συνήθως οι εκθέσεις πραγματοποιούνται σε κάποιον εκθεσιακό χώρο, στη συγκεκριμένη περίπτωση τα έργα παρουσιάζονται στον χώρο δημιουργίας, στο εργαστήριο
Για μένα αυτό είναι και μια δήλωση, ότι οργανωμένα, αξιόλογα πράγματα μπορούν να συμβούν και έξω από τους συνηθισμένους, θεσμικούς χώρους τέχνης. Το να έχω ένα δικό μου εργαστήριο είναι κατόρθωμα, χαίρομαι που κατάφερα να νοικιάσω χώρο και να δουλεύω εκεί. Θέλω να δείξω πως τα πράγματα μπορούν να γίνουν και διαφορετικά.
Στην Ελλάδα, βγαίνοντας από τη σχολή, ακούμε πως πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί με ποιους και θα πώς θα επικοινωνήσουμε για να συμμετέχουμε σε μια έκθεση. Υπάρχει η προτροπή να γίνονται όλα με το πρίσμα στρατηγικής εισόδου σε έναν χώρο που μοιάζει κλειστός. Γιατί να χρειάζεται πρόταση για να σου ανοίξει μια πόρτα; Θα έπρεπε να υπάρχει ανοιχτότητα ως προς τους νέους καλλιτέχνες και εν τέλει ως προς την τέχνη.
Πιστεύω ότι η έκθεση είναι υψηλού επιπέδου και καλά οργανωμένη. Ο επισκέπτης βιώνει ‒και αυτά τα σχόλια έχουμε λάβει μέχρι σήμερα‒ μια εμπειρία βλέποντας τα έργα εκεί όπου δημιουργήθηκαν, σαν κομμάτι του ίδιου του χώρου.
INFO
«Θέρος, Τρύγος, Πόλεμος»
Έκθεση γλυπτικής του Αργύρη Ραλλιά
Studio Contrapposto
Διάρκεια: 20 Σεπτεμβρίου – 5 Οκτωβρίου 2025
Επιμέλεια: Χριστόφορος Μαρίνος
Συντονισμός και παραγωγή: Ζωή Γιώτσα
Θεσσαλονίκης 185, Πετράλωνα 11852, Αθήνα
www.argirisrallias.com | [email protected]
