Μια παράμετρος που διαφοροποιεί, προς το χειρότερο, το τοπίο στη Λιβύη σήμερα, είναι η πιο δυναμική εμφάνιση, τους τελευταίους μήνες, της ισλαμικής συνιστώσας στο στρατιωτικό και το πολιτικό πεδίο. Οι πιο αξιόμαχες στρατιωτικές δυνάμεις της λιβυκής αντιπολίτευσης, οι οποίες έπαιξαν κύριο ρόλο στην κατάληψη της Τρίπολης και του κανταφικού συγκροτήματος Μπαμπ αλ-Αζαζίγια, ήταν η πολιτοφυλακή των Βέρβερων υπό τον Αμπντελχακίμ Μπελάτζ, η οποία εκπαιδεύτηκε μυστικά από αμερικανικές ειδικές δυνάμεις επί δύο μήνες. Ο Μπελάτζ είχε πολεμήσει στο Αφγανιστάν κατά των Σοβιετικών τη δεκαετία του 1980 και είναι ο ιδρυτής της Λιβυκής Ισλαμικής Μαχητικής Ομάδας (LIFG) που πολέμησε κατά του Καντάφι τη δεκαετία του 1990 και συγχωνεύθηκε με την Αλ Κάιντα του Μαγκρέμπ το 2007. Ο Μπελάτζ, αφού συνελήφθη το 2003 στη Μαλαισία, φυλακίστηκε και βασανίστηκε από τους Αμερικανούς, παραδόθηκε στις κανταφικές μυστικές υπηρεσίες το 2004 και απελευθερώθηκε από τον Σαΐφ Καντάφι το 2010, μαζί με άλλους 211 «τρομοκράτες», στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας «Καταπολέμηση της τρομοκρατίας στη Λιβύη μέσω του εθνικού διαλόγου και της ενσωμάτωσης» (Asia Times, 30/8).
Άδηλες οι εξελίξεις
Το πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση στη Λιβύη είναι ακόμη άδηλο. Το ΕΜΣ έχει δώσει τελεσίγραφο στις κανταφικές δυνάμεις που έχουν συγκεντρωθεί στη Σύρτη και τη Σάμπα να παραδοθούν μέχρι το Σαββατοκύριακο. Η κατάσταση στις γραμμές της νικηφόρας αντιπολίτευσης δεν φαίνεται να είναι καθόλου καλή. Παρά την εικόνα του «ενωμένου λαού που στρέφεται εναντίον ενός καταχραστή της εξουσίας» που παρουσιάζει, οι συγκρούσεις, η αποδιοργάνωση και οι αντιτιθέμενοι στόχοι καταγράφονται εδώ και αρκετούς μήνες μέσα στην κυρίαρχη ομάδα, με αποκορύφωμα τη δολοφονία του αρχηγού του στρατού της Βεγγάζης Α. Γιούνις, προ μηνός.
Πιο σαφείς είναι οι προθέσεις των δυτικών δυνάμεων. Από τα 150 δισ. δολάρια των λιβυκών περιουσιακών στοιχείων που βρίσκονται παγωμένα σε δυτικές τράπεζες έχει δοθεί η άδεια από την Επιτροπή Κυρώσεων του ΟΗΕ να επιστραφεί στο ΕΜΣ μόνο 1 δισ., ενώ στις 23/9 ο Μ. Τζιμπρίλ, ο Νο2 του ΕΜΣ, παρακαλούσε στην Ντόχα του Κατάρ να δοθεί έκτακτη οικονομική βοήθεια 2,5 δισ. για να πληρωθούν οι δημόσιοι υπάλληλοι.
Κατά συνέπεια, δεν μπορεί να ληφθεί σοβαρά υπ’ όψιν η άρνηση του ΕΜΣ να δεχθεί τα όσα προβλέπουν τα σχέδια που έχουν εκπονήσει για τη μετά Καντάφι κατάσταση, ιδίως ως προς το σκέλος της ασφάλειας, τόσο μια «ομάδα σταθεροποίησης» υπό βρετανική ηγεσία, όσο και ο ΟΗΕ, το σενάριο του οποίου αποκάλυψε πριν από μερικές ημέρες η αμερικανική εφημερίδα Christian Science Monitor (29/8). Το 50σέλιδο «ντοκουμέντο για τη σταθεροποίηση» που δημοσιοποιήθηκε από τον Α. Μίτσελ, Βρετανό υπουργό για τη Διεθνή Ανάπτυξη, στις 28/6, προβλέπει, κατά δήλωση Μίτσελ: «Η Ε.Ε., το ΝΑΤΟ και ο ΟΗΕ θα αναλάβουν την ηγεσία σε θέματα ασφαλείας και δικαιοσύνης. Η Αυστραλία, η Τουρκία και ο ΟΗΕ θα βοηθήσουν σε βασικές υπηρεσίες. Η Τουρκία, οι ΗΠΑ και διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα θα ηγηθούν της οικονομίας».
Ενώ στην περίπτωση που τα πράγματα δεν εξελιχθούν ομαλά, προβλέπεται η ανάπτυξη «πολυεθνικής στρατιωτικής δύναμης από χώρες της περιοχής όπως η Τουρκία και η Ιορδανία και από αφρικανικά κράτη» (G. Anchar, ιστότοπος Jadaliyya, 16/8).
Το ντοκουμέντο του ΟΗΕ, ως προς την ασφάλεια, προβλέπει την παρουσία «200 μη ένοπλων στρατιωτικών παρατηρητών» και «μεταβατική δύναμη προστασίας τους», αναφέρει δε ότι έχουν προσεγγιστεί δύο κράτη για να προσφέρουν στρατεύματα «αν χρειαστεί». Ως προς την οικονομία «ηγετικό ρόλο αναμένεται να αναλάβουν η Παγκόσμια Τράπεζα και το ΔΝΤ, μαζί με την Ε.Ε. και διμερείς παράγοντες».
Οι «Φίλοι της Λιβύης»
Την Πέμπτη 1/9, έγινε στο Παρίσι η συνδιάσκεψη των «Φίλων της Λιβύης», στην οποία έλαβαν μέρος 60 χώρες, συμπεριλαμβανομένων της Κίνας και της Ρωσίας. Η επίσημη εκδοχή ήταν να μπορέσει να παρουσιάσει το ΕΜΣ το σχεδιασμό του για τη μετάβαση σε ένα διεθνές φόρουμ και να πάρει το βάπτισμα της αναγνώρισης. Στην πραγματικότητα, όμως, το κύριο θέμα ήταν το σύνηθες: η μοιρασιά της λείας. Ενεργειακές, κατασκευαστικές και τηλεπικοινωνιακές εταιρίες έσπευσαν να προσφέρουν τη «βοήθειά» τους για την ανοικοδόμηση των υποδομών της Λιβύης, που φρόντισαν να καταστρέψουν συστηματικά οι νατοϊκοί βομβαρδισμοί. Σύμφωνα με το Reuters (31/8), το ΕΜΣ της Λιβύης έχει υποσχεθεί ανταμοιβές σε όσους έπαιξαν ενεργό ρόλο στη στήριξη της εξέγερσης εναντίον του Καντάφι, που σημαίνει ότι είναι αδύνατο να τηρήσει την υπόσχεση ότι θα τιμήσει όλα τα συμβόλαια που είχε υπογράψει ο Καντάφι. Πράγματι, οι Γάλλοι, ως ένθερμοι υποστηρικτές του ΕΜΣ εξαρχής, διεκδικούν μεγαλύτερα μερίδια για τις ενεργειακές τους εταιρίες, όπως η Total, που ήδη έχει επισκεφθεί τη Βεγγάζη από τον Ιούνιο για «επαφές» με το ΕΜΣ, ενώ αρκετές αμερικανικές ενεργειακές εταιρίες διεκδικούν θέσεις. Μέσα στον Σεπτέμβριο οι γαλλικές εταιρίες που λειτουργούν στη Λιβύη θα συναντηθούν στο Παρίσι με στελέχη του ΕΜΣ για να συζητήσουν τα μελλοντικά σχέδια. Ο Μ. Κασάλ, πρόεδρος του γαλλο-λιβυκού Εμπορικού Επιμελητηρίου δήλωσε: «Οφείλουμε να προχωρήσουμε βήμα-βήμα, αλλά πρέπει να επωφεληθούμε από το ευνοϊκό κλίμα για τις γαλλικές εταιρίες, ακόμη κι αν οι ανταγωνιστές μας (από την Τουρκία, την Κίνα ή την Ευρώπη) είναι ισχυροί» (Reuters 31/8).
Ορθώς. Να μην πάνε χαμένα τα χρήματα των Γάλλων φορολογουμένων σε όπλα και βόμβες που έριξε ο Σαρκοζί…
