Συνέντευξη στον Λεωνίδα Σακλαμπάνη.
Η εξαγγελία της κυβέρνησης για τη δημιουργία φράχτη-τείχους και οι πρόσφατες δηλώσεις (την περασμένη Κυριακή) του αρμόδιου υπουργού Προστασίας του Πολίτη, Χρήστου Παπουτσή, ότι τα σχέδια είναι έτοιμα και πως σύντομα ξεκινά η κατασκευή του, προσθέτουν ακόμη ένα στοιχείο στην καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που επιδεικνύει η Ελληνική κυβέρνηση απέναντι στους κατατρεγμένους πρόσφυγες.
Ο Απόστολος Βεΐζης είναι γιατρός στο επάγγελμα και συμμετέχει στην οργάνωση Γιατροί χωρίς Σύνορα από τη θέση του υπεύθυνου τμήματος για τις αποστολές. Εδώ και πολλά χρόνια βρίσκεται δίπλα στους μετανάστες εντός και εκτός συνόρων.
Με επίκεντρο την κατασκευή του φράχτη στον Έβρο αλλά και τις συνθήκες κράτησης των μεταναστών, ο κ. Βεΐζης παραχωρώντας συνέντευξη στο Δρόμο, απάντησε σε μια σειρά ερωτημάτων σχετικά με τη διαβίωση των μεταναστών στα κέντρα κράτησης, τη διεθνή εμπειρία από άλλα κράτη που δημιούργησαν φράχτη όπως και για τη στάση της Ελλάδας απέναντι στους μετανάστες που ξεπερνά, σύμφωνα με τον ίδιο, χώρες του τρίτου κόσμου…
Κ. Βεΐζη, ο σχεδιασμός της κυβέρνησης για τη μετανάστευση περιλαμβάνει τη δημιουργία φράχτη στον Έβρο. Θεωρείτε πως είναι μία κίνηση προς τη σωστή κατεύθυνση;
Η εμπειρία μας, με τους μετανάστες και τους πρόσφυγες, ξεκινά από τις χώρες προέλευσης αυτών των ανθρώπων. Έχουμε βρεθεί στις ενδιάμεσες διαδρομές, στους λεγόμενους «σταθμούς» γι’ αυτούς τους ανθρώπους, πριν φτάσουν στην Ευρώπη και γνωρίζουμε –έχουμε την εμπειρία– από το Μαρόκο και το Μεξικό, όπου οι φράχτες ή άλλα περιοριστικά μέτρα το μοναδικό που πρόσφεραν στους μετανάστες ήταν περισσότερους πνιγμούς σε ποτάμια ή θάλασσες, θανάτους και παράλληλα κάνοντας πιο δύσκολη την προσπάθεια αυτών των ανθρώπων, οι οποίοι φεύγουν από τη χώρα τους λόγω πολέμου ή πείνας, τον τραυματισμό τους.
Είτε η κατασκευή του φράχτη, είτε η ανάπτυξη των ομάδων της Frontex δεν πρέπει να θεωρούνται βιώσιμες λύσεις. Είναι δεδομένο ότι οι μετανάστες και οι πρόσφυγες θα συνεχίσουν να έρχονται προς την Ευρώπη. Όπως δεδομένο είναι πως ο φράχτης και άλλα παράλληλα μέτρα θα τους αναγκάσει να θέσουν σε ακόμη μεγαλύτερο κίνδυνο τη ζωή τους. Δεν θα τους αποτρέψει όμως. Όπως για παράδειγμα στη Μυτιλήνη, όταν είχαμε καταγράψει ανθρώπους, μανάδες με τα μικρά τους παιδιά να μπαίνουν στη θάλασσα για να μπορέσουν να ξεφύγουν και να προσεγγίσουν το νησί, και όπως καταλαβαίνετε, εκτός από αυτούς τους κινδύνους θα πέφτουν όλο και περισσότεροι στα χέρια των διακινητών οι οποίοι θα τους χρησιμοποιούν. Το ζήτημα «μετανάστευση και η αντιμετώπισή της», είναι ένα πανευρωπαϊκό ζήτημα και εμείς αποφεύγουμε να το βλέπουμε ως ένα πολιτικό ζήτημα. Θα θέλαμε να σταθούμε στην προσφορά ανθρωπιστικής-ιατρικής βοήθειας και σ’ αυτό απαντάμε. Πιέζουμε τις ελληνικές αρχές και την Ευρωπαϊκή Ένωση για να υπάρξει ανθρώπινη αξιοπρέπεια και ανθρώπινη διαβίωση αυτών των ανθρώπων.
Η αντίστοιχη εμπειρία από άλλες χώρες του εξωτερικού που δημιούργησαν φράχτη τι δείχνει;
Έχω βρεθεί στην Ισπανία και στο Μαρόκο (Θέουτα και Μελίγια). Υπάρχουν μετανάστες που περιμένουν μήνες για να περάσουν το φράχτη. Περιμένουν να τους δοθεί η ευκαιρία να περάσουν τα συρματοπλέγματα. Το 2005 υπήρχαν πολλά περιστατικά βίας, και 15 θάνατοι. Στις αντίστοιχες περιπτώσεις αυτό που έχει συμβεί είναι να ανοίξουν πυρ και να σκοτωθούν οι άνθρωποι. Άλλοι είχαν σκοτωθεί κατά την προσπάθειά τους να περάσουν το φράχτη, άλλοι έμειναν ανάπηροι και όπως καταλαβαίνετε αμέσως μετά πέφτουν θύμα εκμετάλλευσης. Το Μάρτη του 2010 βγάλαμε μια ανακοίνωση για τις γυναίκες που πέφτουν θύματα σεξουαλικής βίας στο Μαρόκο στην προσπάθειά τους να περάσουν το φράχτη.
Αυτό συμβαίνει και στη Μυτιλήνη, τη Σάμο και τη Χίο. Το κόστος για τα νησιά ήταν 3 χιλιάδες ευρώ και στον Έβρο 200 ευρώ. Αυτή τη στιγμή οι ομάδες μετακινούνται από τη Νέα Βύσσα προς το Νότιο Έβρο πλέον.
Και είναι απαράδεκτο, όταν η ελληνική κυβέρνηση λέει πως «έχω φέρει τη Frontex να ελέγχει τα σύνορα και να ψάξει τους διακινητές και τα κυκλώματα». Διότι δίνεις μια έμφαση καταρχάς, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και στο Μαρόκο, αυτό που λέμε ποινικοποίησης μιας κατάστασης. Είναι εγκληματίες αυτοί οι άνθρωποι που προσπαθούν να αποφύγουν τους πολέμους και την πείνα στη χώρα τους και τελικά πέφτουν θύματα κυκλωμάτων;
Επίσης, Υεμένη, Γαλλία, Ιταλία, χώρες που έχω επισκεφτεί. Η Ε.Ε. έχει προσπαθήσει να κάνει το πρόβλημα της μετανάστευσης ένα εξωτερικό πρόβλημα, έχοντας οριοθετήσει τα σύνορά της στο Μαρόκο, στη Λιβύη και αυτή τη στιγμή προσπαθεί να τα υψώσει και στην Τουρκία.
Η Ε.Ε. θεωρεί πως με αυτόν τον τρόπο πρέπει να κρατήσει αυτούς τους ανθρώπους μακριά από εμάς. Πράγμα το οποίο η εμπειρία έχει αποδείξει όλα αυτά τα χρόνια, ότι αυτοί οι άνθρωποι θα προσπαθήσουν να βρουν άλλο τρόπο για την είσοδό τους στη χώρα. Όταν έκλεισε ο δρόμος από το Μαρόκο οι επόμενοι έψαξαν την είσοδο από την Λιβύη.
Το ζήτημα είναι η ανταπόκριση στο ανθρωπιστικό ζήτημα και στην αξιοπρέπεια.
Μπορείτε να μας περιγράψετε πώς ζουν αυτοί οι άνθρωποι στα κέντρα κράτησης στην Ελλάδα;
Αυτούς τους ανθρώπους τους έχουν συλλάβει και τους έχουν βάλει να ζουν σε ένα αχούρι. Ειλικρινά δεν μπορώ να βρω λέξεις να σας το περιγράψω. Πώς μια πολιτισμένη Ευρώπη, μια πολιτισμένη Ελλάδα μπορεί να συμπεριφέρεται με αυτόν τον τρόπο. Και μπορώ να σας πω πως ούτε στον τρίτο κόσμο, σε εμπόλεμες και πάμφτωχες χώρες, δεν υπάρχουν τέτοιες συνθήκες. Στον ίδιο χώρο, χωρητικότητας μέχρι και 40 ανθρώπων, βρίσκονται 220 άνθρωποι, χωρίς θέρμανση, χωρίς πρόσβαση σε τουαλέτες, με έλλειψη ιατρικής φροντίδας κ.λπ. Και αυτοί ήταν οι λόγοι για το ελληνικό τμήμα των Γιατρών χωρίς Σύνορα να αρχίσει ένα πρόγραμμα επείγουσας παρέμβασης. Που στόχο είχε τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης, την παροχή ιατρικής φροντίδας, τη διανομή υπνόσακων, υλικού (είδη πρώτης ανάγκης) και ρούχων. Συνεχίσαμε την επικοινωνία με τις αρχές και τα αρμόδια υπουργεία για να αλλάξει αυτή η εικόνα. Για ανθρώπους που ούτε καν προαυλίζονται. Δεν είχαν σαπούνι να πλυθούν ή οδοντόβουρτσα. Ούτε καν χαρτί ή μια πετσέτα για να σκουπιστούν. Υπήρχαν πάρα πολλοί άνθρωποι με κρυοπαγήματα είτε από τη διαδρομή τους μέχρι να φτάσουν στην Ελλάδα είτε για το λόγο ότι αυτοί οι άνθρωποι μένουν σε αυτούς τους απαράδεκτους χώρους με θερμοκρασία υπό το μηδέν.
Σε τι κατάσταση, σχετικά με την υγεία τους, φτάνουν στον Έβρο;
Ήδη πολλοί μετανάστες που προσπαθούν να προσεγγίσουν την Ελλάδα, έχουν βρεθεί είτε πνιγμένοι, είτε βαριά άρρωστοι λόγω της χαμηλής θερμοκρασίας. Φανταστείτε έναν άνθρωπο, ο οποίος φτάνει καταβρεγμένος, μπαίνει σε ένα χώρο, που είναι φτιαγμένος για 30-40 ανθρώπους, και βρίσκει άλλους 160 ή και περισσότερους κρατούμενους, χωρίς να έχει τη δυνατότητα να στεγνώσει τα ρούχα του, να μην έχει τη δυνατότητα να κάνει ένα μπάνιο ή να ακουμπήσει κάπου που θα είναι καθαρά. Άρα εδώ μιλάμε για ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
Αυτή τη στιγμή σε μια έκτακτη κατάσταση οι απαντήσεις από τη πλευρά του κράτους, και των αρμοδίων είναι ευκαιριακές. Και δεν μπορεί να απαντάς έτσι, από τη στιγμή που η αξιοπρέπεια απέναντι στο μετανάστη και η καλή συμπεριφορά δεν κοστίζει χρήματα… Δεν αφορά δηλαδή την οικονομική κρίση… Μιλάνε όλοι για το φράχτη, για τους μετανάστες από την Αθήνα μέχρι τον Έβρο, αλλά κανείς δεν ενδιαφέρεται και δεν μιλάει για το πώς ζουν αυτοί οι άνθρωποι. Υπάρχουν μικρά παιδιά, ασυνόδευτα ανήλικα, 12 χρονών, που είναι εδώ και μήνες κρατούμενοι. Που κανονικά δεν θα ‘πρεπε να είναι εκεί μέσα. Οικογένειες, μήνες ολόκληρους. Και νομίζω ότι θα μπορούσαν να έχουν γίνει πράγματα εδώ και καιρό. Πρέπει να βρεθούν χώροι –προσωρινοί– δίπλα σε αυτούς που υπάρχουν και σήμερα, π.χ. κάποια κοντέινερ, ειδικές θερμαινόμενες σκηνές, έτσι ώστε κατά κάποιο τρόπο να αποσυμπιεστεί η κατάσταση.
Η κατάσταση των κέντρων κράτησης;
Οι μετανάστες στον Έβρο και στη Ροδόπη κρατούνται σε δύο κέντρα κράτησης: Στο Φυλάκιο της Ορεστιάδας και της Βέννας στη Ροδόπη και 3 συνοριακούς σταθμούς που ανήκουν στο Νομό Έβρου (Σουφλί, Τυχερό, Φερρών). Από όλους αυτούς τους χώρους, ο μοναδικός που φτιάχτηκε με κάποιες προδιαγραφές, είναι ο χώρος του Φυλακίου, χωρητικότητας 274 ατόμων, όμως συνήθως ο αριθμός, ξεπερνά τους 550-600.
Οι σταθμοί στα Τυχερό, Σουφλί και Φέρρες, έχουν ο καθένας από 180 ανθρώπους ενώ χωρούν 50… Στο Τυχερό έχουν φτάσει και τους 215 ενώ πρόσφατα πάνω από 28-30 άτομα έμειναν 4 μέρες έξω, στο κρύο… Με θερμοκρασία στους μείον 4-5 βαθμούς κελσίου.
Κατά μέσο όρο, πόσες μέρες βρίσκονται φυλακισμένοι στα κέντρα κράτησης;
Αυτή τη στιγμή οι άνθρωποι βρίσκονται εγκλωβισμένοι από πολλές και διάφορες καταστάσεις. Αυτοί από το Αφγανιστάν φεύγουν με το γνωστό χαρτί των 30 ημερών που τους λέει πως πρέπει να αποχωρήσουν από τη χώρα εντός του συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος.
Οι μετανάστες που έρχονται από χώρες που συνορεύουν με την Τουρκία (Γεωργία, Ιράκ, Ιράν, Συρία) όπως και αυτοί που έρχονται από τη Βόρεια Αφρική κρατούνται μέχρι και εφόσον ολοκληρωθεί η διαδικασία επαναπροώθησής τους στην Τουρκία. Επειδή αυτή η διαδικασία, μέχρι να ετοιμαστούν τα χαρτιά τους, μέσω του υπ. Εξωτερικών, Προστασίας του Πολίτη και της τουρκικής πλευράς, μπορεί να πάρει και μήνες, υπάρχει μια ομάδα μεταναστών που απλά περιμένουν να τους διώξουν και υπάρχει μια ομάδα ανθρώπων, αιτούντων άσυλο η οποία περιμένει να εξεταστεί το αίτημά τους…
Η Ελλάδα όπως ξέρετε, έχει πολύ χαμηλό ποσοστό παροχής ασύλου (1%) λόγω της μη λειτουργία των υπηρεσιών. Και παράλληλα λόγω αυτών των δυσκολιών υπάρχουν άνθρωποι που θέλουν να φύγουν από την Ελλάδα και να πάνε σε άλλα κράτη της Ε.Ε.
