Για τον θάνατο του Νίκου Χουρμουζιάδη
Ο κλασικός φιλόλογος και σκηνοθέτης Νίκος Χουρμουζιάδης, γιος προσφύγων της Ανατολικής Θράκης, γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη το 1930 και πέθανε εκεί στις 19 Οκτωβρίου, τρεις μόλις μέρες μετά τον αδελφό του, τον αρχαιολόγο Γιώργο Χουρμουζιάδη. Σπούδασε κλασική φιλολογία στη Φιλοσοφική του Αριστοτέλειου την εποχή της μεγάλης της δόξας και των μεγάλων δασκάλων (του Γιάννη Κακριδή, του Λίνου Πολίτη…). Στο Λονδίνο και αργότερα στο Center for Hellenic Studies αφιέρωσε την ερευνητική του εργασία στο αρχαίο δράμα με μία διδακτορική διατριβή που αποτελεί ακόμα ορόσημο της αναγκαίας στροφής της φιλολογικής κατανόησης της τραγωδίας προς μία «θεατρικότερη» οπτική, που θα συμπεριλαμβάνει την εμπειρία, τις δυνατότητες και τα όρια της σκηνικής παράστασης του δράματος. Το αμετάφραστο στα ελληνικά βιβλίο του Production and Imagination in Euripides: Form and function of the scenic space (Παραγωγή και φαντασία στον Ευριπίδη: μορφή και λειτουργία του σκηνικού χώρου, 1963) δημιούργησε μία σχολή, που ως τις μέρες μας δεν έχει εξαντλήσει τις δυνατότητες έρευνας του τραγικού είδους ως θεάτρου. Ακολούθησαν τα Σατυρικά (1974), οι Όροι και μετασχηματισμοί στην αρχαία ελληνική τραγωδία (1984), ο Ευριπίδης σατυρικός (1986), το Περί Χορού (1998)…
Το θέατρο δεν ήταν γι’ αυτόν μία θεωρητική μόνο αγάπη, ήταν ένας έρωτας ζωής: από την σκηνή της Πειραματικής Σκηνής Θεσσαλονίκης και του ΚΘΒΕ (του οποίου ήταν πρόεδρος και διευθυντής στις καλύτερες ίσως περιόδους του), ο Χουρμουζιάδης ως σκηνοθέτης άφησε ένα ανεξίτηλο στίγμα δασκάλου σε μια ολόκληρη γενιά ηθοποιών και κοινού. Με την ίδια ήπια νεωτεριστική και πρωτοποριακά στοχαστική ματιά που αντιμετώπισε τα αρχαία δραματικά κείμενα ως ελληνιστής, είδε και τα έργα του Σαίξπηρ, του Γκολντόνι, του Ίψεν, κι ακόμα του Μπρεχτ, του Μπέκετ, του Μισίμα που σκηνοθέτησε.
Αυτή η ήρεμα ανατρεπτική, ευγενικά ειρωνική και ουσιαστικά, βασανιστικά, στοχαστική στάση απέναντι στην τέχνη και τα κείμενα ήταν το βασικό μάθημα που δίδαξε στους μαθητές του: Στην Σχολή Μωραΐτη μέσα στην δικτατορία (όταν εκεί είχαν βρει εργασιακό και πνευματικό καταφύγιο επίσης ο Κώστας Γεωργουσόπουλος, ο Γιάννης Δάλλας, ο Τάσος Λιγνάδης, ο Γιώργος Αλισανδράτος, ο Αλέξης Δημαράς, ο Έκτορας Κακναβάτος, η Στέλλα Μαραγκουδάκη, η Ναυσικά Μάργαρη (έφυγε κι αυτή μόλις χτες…), και αργότερα στην Φιλοσοφική του Αριστοτελείου, ή στο Τμήμα Θεάτρου που βοήθησε να ιδρυθεί.
Έλενα Πατρικίου
