του Ευάγγελου Αθαν. Τσαβδάρη*
Διαβάζοντας το έργο του Τριαντάφυλλου Σερμέτη, συνειδητοποίησα ότι κάθε ποίημα είναι το ίδιο του ένα μικρό άπειρο. Τους στίχους αυτούς θα μπορούσα να τους διαβάζω και να τους ξαναδιαβάζω ανά δεκαετία και ανάλογα με τις διαφορετικές εμπειρίες, να δίνω τις δικές μου ακτίνες πάνω στον κύκλο.
Αυτό που φαίνεται σε όλη τη διάσταση των στίχων, είναι ότι πρόκειται για μία συγκρουσιακή κυκλική πορεία, κάτι που με κάνει να πιστεύω ότι είναι ανώφελο να αναλωθούμε σε φιλολογική τέρψη, τεχνικές και σχήματα. Η πολυσημία των στίχων δεν αφορά μόνο στο νόημα όπως συνηθίζεται, αλλά σχηματίζει ένα σύμπλεγμα νοημάτων που εδράζεται σε κοινωνικούς ψυχολογικούς και, εν τέλει, φιλοσοφικούς παράγοντες της σημερινής δομής της κοινωνίας και του ψυχολογικού τύπου του πολίτη.
Για να βιώσει κανείς την ατμόσφαιρα των ποιημάτων του Τριαντάφυλλου Σερμέτη, θα πρέπει να έχει τη δύναμη αλλά και την ικανότητα να αναδυθεί μέσα στις αναμνήσεις του, έτσι ώστε το ηθικό και το κοινωνικό λάθος να φέρει μία ισόρροπη έντονη αρμονία.
«Τα θλιβερά αμαρτήματα» πώς ενώνονται σε έναν άπειρο κύκλο;
Αισθήματα που εκτείνονται στο άπειρο, όπως ξεκάθαρα διαφαίνεται από τη διάταξη των τίτλων της πρώτης ενότητας. Ο κύκλος ξεκινάει από τη Γέννηση, το Εσύ μετουσιώνεται σε Γυναίκα και επιδιώκει ένα επιδαψιλευμένο τρόπο ψυχολογικής λυρικής υφής.
Εφόσον οριοθετήθηκαν στην πρώτη ενότητα οι άπειρες ποιητικές συντεταγμένες –όπως άπειρη είναι και η ίδια η ποίηση– ο ποιητικός εαυτός ψάχνει «το θάλπος της ζωής» και πάλι με τη συνισταμένη του άπειρου, που εξειδικεύεται στη Μυστική Αρμονία των συνθηκών αυτού του κόσμου.
Πρόκειται όμως για αρμονία ή δυσαρμονία του δικού μας πολιτισμού;
«Στον αιώνα των αρπακτικών πουλιών
η ελάχιστη ομορφιά στο άφωτο αχνοφαίνεται
η τελευταία λέξη της οδύνης, έπειτα η μικρογραφία της κάθαρσης
αγαλλίαση θα δωρίσει.»
Ποιες όμως προσωπικότητες συνθέτουν τον πολιτισμό μας;
Μία τυπολογία πολιτών άβουλων, μουδιασμένων και ηθελημένα δίχως πάθος με την
«Ύπαρξη άδεια περιπλανιέται
δίχως τις αμαρτίες αξιοθρήνητοι
για τον μηδενισμό του εαυτού τους
νωθροί βηματίζουν,
ξένοι τόποι συνθέτουν ένα μαυριδερό σκοτάδι που βρυχάται», θα μας πει ο ποιητής,
«Μ’ εκείνο τον ζεστό κόκκινο πόθο, που έσταζε σαν ρόδινη βροχή»
Απομόνωσα αυτή τη συστάδα στίχων του Τριαντάφυλλου Σερμέτη, διότι είναι ένα απαύγασμα των νοηματικών αξόνων που κλείνουν τον κύκλο της δεύτερης ενότητας. Ό,τι μας πληγώνει κρύβει μέσα του μία ευκαιρία για να δούμε τον εαυτό μας αλλιώς, σε ένα σταυροδρόμι που ο εκάστοτε χαρακτήρας συναντά τον θάνατο, όταν στην προσπάθεια να τον απωθήσουμε προκαλούμε «Χαρακιές Φθίνουσες». Κατά τη γνώμη μου, η ενότητα αυτή είναι η πιο περιεκτική, διότι πέραν του ότι συγκεράζει τους προαναφερόμενους ποιητικούς άξονες, παράλληλα δίνει αφορμές και κατευθυντήριες νύξεις για τον ποιητή ως οντότητα και για την ποίηση ως φιλοσοφική σημειολογία και τις προϋποθέσεις που αυτή απαιτεί.
Για να βιώσει κανείς την ατμόσφαιρα των ποιημάτων του Τριαντάφυλλου Σερμέτη, θα πρέπει να έχει τη δύναμη αλλά και την ικανότητα να αναδυθεί μέσα στις αναμνήσεις του, έτσι ώστε το ηθικό και το κοινωνικό λάθος να φέρει μία ισόρροπη έντονη αρμονία
Ένας εαυτός στο μικροσκόπιο της αιωνιότητας διαφαίνεται στον στίχο: «Μελαγχολικά η αιωνιότητα εισορμά», δίνοντας δύναμη στον αναγνώστη να αντέξει στον χρόνο, αλλά ταυτόχρονα παραμένει αυτή η «Σμίκρυνση του Εαυτού» στη σμίκρυνση προς τον θάνατο ή προς τις αναμνήσεις, και τη δύναμη που δίνει το μυαλό μας σε αυτές.
Έπειτα ο στίχος «Το χώμα της μάνας, θρηνώντας για το καλοκαιρινό ρίγος της καρδιάς», όπου και πάλι ο ποιητής θα μας πει «Το ασημένιο φως του έρωτα δίνει φως στις φωτογραφίες που σκονισμένα κιτρίνισαν».
Ο άνθρωπος που δεν έχει νιώσει τον πόνο και την απώλεια νιώθει αιώνιος, μόνο που αυτή η αιωνιότητα γίνεται αυταρχική, εξουσιαστική γιατί δημιουργεί την ψευδαίσθηση της παντοτινότητας. Ο ποιητής φέρνει τους «κρουνούς των ματιών, Αγιασμοί με δάκρυα που γεμίζουν δισκοπότηρα».
Το ποίημα Του κόσμου οι πατρίδες, είναι αντιπροσωπευτικό της ιδιοσυγκρασίας του ποιητή και του ανθρωπισμού του. Καθώς ανέλυα τα ποιήματα, το μυαλό μου πήγε σε αιχμάλωτες ψυχές: από πατρίδα, συγκυρίες κάθε μορφής, ψυχή και μυαλό.
«Ο ωκεανός έχει ήδη προδώσει έχοντας μέσα του (τους ανθρώπους), στα υγρά του χέρια.»
Το τελευταίο κεφάλαιο «σιωπηλή πορεία», είναι ακραιφνώς ένα στοχαστικό κεφάλαιο που μέσω του έρωτα προσπαθεί να αφυπνίσει τον πολίτη σε μία υπέρβαση. Μέσα δηλαδή από τα τραύματα του έρωτα και διαμέσου της υπέρβασης να δηλωθεί αν γίνεται μία στοχαστική αναπροσαρμογή που θα οδηγήσει σε ένα ερωτικό παθιασμένο πλάσμα που δεν θα κλείνει τους άπειρους κύκλους της ζωής του, όντας άπραγος.
Κλείνοντας, θα ήθελα να υπογραμμίσω ότι η ανάλυση αυτή είναι μία μονοσήμαντη απόπειρα, πιστεύω ότι δεν εξαντλείται αυτή η ποιητική συλλογή και ότι αυτός ο κύκλος είναι μόνο ένας ομόκεντρος κύκλος από τον άπειρο κύκλο του Τριαντάφυλλου. Ελπίζω και εύχομαι σε μία άλλη ευκαιρία να μπορέσω και πάλι να αναλύσω τα ίδια ποιήματα με διαφορετική διαλεκτική αλληλεπίδραση.
*Ο Ευάγγελος Αθαν. Τσαβδάρης είναι ποιητής
