Η Αριστερά που αντιμάχεται τις προκαταλήψεις με φωτισμένες ιδέες, την άγνοια με βιβλία, τον επαρχιωτισμό με ταξίδια, διεθνισμό και κοσμοπολιτισμό. Που αντιμετωπίζει τις ανθρώπινες αδυναμίες με κατανόηση και φροντίδα, τον συναισθηματικό πόνο με παρηγορητικά λόγια, τον ξένο με ένα πιάτο ακόμα στο τραπέζι.
Αυτό είναι το μαγικό φίλτρο της Αριστεράς. Η αγάπη για τον άνθρωπο, τη φύση, την ομορφιά και τη δικαιοσύνη. Η αγάπη για τη ζωή, του ενός, του άλλου, όλων! Όχι μίσος για το μίσος, ούτε ζήλια για τα πλούτη. Μόνο μεγάλη αποστροφή για τις αδικίες και τις ανισότητες.
Αλλά αυτό δεν είναι προφανές και αυτονόητο στο σημερινό κόσμο, μετά τα στραπάτσα, τις ήττες και τις απογοητεύσεις που έχει δεχτεί η Αριστερά τα τελευταία χρόνια. Πολλοί αριστεροί συμβιβάστηκαν και άλλοι γονάτισαν μπροστά στην ισχύ του αντιπάλου. Άλλοι προσπάθησαν να διατηρήσουν τις ιδέες τους ενσωματώνοντάς τες στο σύστημα με μικρές ή μεγάλες προσαρμογές στο όραμά τους. Και άλλοι, προσκολλήθηκαν στις «γραφές» αποζητώντας εκεί τη σωτηρία και τη λύση, προτιμώντας το άοσμο δόγμα αντί για το απελευθερωτικό άρωμα της Αριστεράς. Κάπου εκεί, σε ένα γοργά μεταβαλλόμενο κόσμο, που η στυφή αναφορά στους κλασικούς του μαρξισμού ή η παραισθησιογόνος προσκόλληση στους αναθεωρητές που προέκυψαν στην ακμή του καπιταλισμού δεν αρκούσε για να ερμηνεύσει τα νέα κοινωνικά δεδομένα, χάθηκε και ο «εκσυγχρονισμός» της Αριστεράς.
Αναδιάταξη για μία πολύμορφη σύγκρουση διαρκείας
Μ’ αυτά και μ’ αυτά, διογκώθηκε στην Αριστερά ένας στείρος οικονομισμός, μια ξύλινη γλώσσα και ένας κοινοβουλευτικός καθωσπρεπισμός. Η Αριστερά έπαθε αφυδάτωση, αποκόπηκε από πολλά κοινωνικά πεδία, την… άραξε στα ρηχά του πολιτισμού και αυτοπεριορίστηκε σε ορισμένους τομείς, όχι αμελητέους, αλλά πιο κοντά στις κρατούσες αντιλήψεις ενός αριστερού κατεστημένου.
Η Αριστερά δυσκολεύεται να καταλάβει τι έχει συμβεί στον κόσμο και πολύ περισσότερο στην ίδια. Δυσκολεύεται να κατανοήσει ότι το τοπίο άλλαξε διεθνώς κι ότι η κοινωνία άλλαξε εντός. Εκπλήσσεται, εννοείται ευχάριστα, με τις εξεγέρσεις στην Αίγυπτο και την Τυνησία, χαίρεται, από κάποια απόσταση, με τις τάσεις αλλαγής στη Λατινική Αμερική του Τσάβες και του Μοράλες, περιμένει με αγωνία κάποια αριστερή αναγέννηση στην Ευρώπη, καθυστερεί να συλλάβει και να ερμηνεύσει τη μετατόπιση του κέντρου βάρους από τη Δύση στην Ανατολή και παρακολουθεί μάλλον με δυσπιστία την απώλεια των πρωτοβουλιών στα μέτωπα των εσωτερικών αγώνων. Όσο η κοινωνία αυτορυθμίζεται, τόσο το ΚΚΕ περιχαρακώνεται, ενώ οι συνιστώσες του ΣΥΡΙΖΑ τρέχουν λαχανιασμένα να προλάβουν τα τρένα που φεύγουν εκτός ωραρίου κι από απρόβλεπτους σταθμούς.
Γιατί το πρόβλημα δεν είναι μόνο πολιτικό με τη στενή έννοια, αλλά και πολιτισμικό με την ευρεία έννοια. Ακόμα τα τσιτάτα δίνουν και παίρνουν στην Αριστερά, λες και είναι πασπαρτού. Και κυκλοφορούν ανενόχλητα τα στερεότυπα. Οι αριστερές αντιλήψεις περί ζωής έχουν εδώ και καιρό αποσπασθεί από τους φορείς της Αριστεράς, όχι ομοιόμορφα βέβαια, ούτε στον ίδιο βαθμό, και πλέουν μέσα στην κοινωνία που αποτελεί και το φυσικό δημιουργικό τους χώρο.
Η Αριστερά προσπαθεί να παρέμβει σαν πυροσβέστης και να σβήσει ή να περιορίσει τους εμπρησμούς που προκαλούν τα οργανωμένα συμφέροντα σε βάρος της κοινωνίας. Πράγμα σημαντικό, πολύ σημαντικό, αλλά η ίδια η κοινωνία αντιδρά χλιαρά στον κατά συρροήν βιασμό της γιατί πριν φρακάρει οικονομικά έχει φρακάρει πολιτικά και πολιτισμικά. Και η Αριστερά, με όλα τα καλά μυαλά της, έχει στριμωχτεί επίσης. Πόσοι έχουν πραγματικά συνειδητοποιήσει ότι ήδη βρισκόμαστε σε πόλεμο; Και ότι όχι μόνο η κοινωνία είναι απροετοίμαστη, αλλά κι εμείς που υποτίθεται ότι είμαστε η συνειδητοποιημένη της αιχμή;
Κι ότι, ακόμα και τώρα, που μπήκαν στην πόλη οι οχτροί και έπεσαν οι μάσκες των εφιαλτών, σερνόμαστε πίσω από τις εξελίξεις, χωρίς επαρκές σχέδιο και με θολή προοπτική; Ήδη, όλο και περισσότερος κόσμος πεινάει, στην κυριολεξία. Ακόμα περισσότεροι διαπιστώνουν ότι τα σπίτια που έχουν αγοράσει με δάνεια και δεν μπορούν να πληρώσουν τις δόσεις, ουσιαστικά τα έχουν χάσει, και απλώς δεν τους τα έχουν πάρει ακόμα γιατί σκόπιμα καθυστερούν τις κατασχέσεις. Οι άνεργοι δεν βλέπουν φως στον ορίζοντα. Όποιος χάνει τη δουλειά του μένει εντελώς ξεκρέμαστος, άγνωστο για πόσο χρόνο.
Τι κάνουμε, λοιπόν; Φωνάζοντας συνθήματα στις διαδηλώσεις και κάνοντας καταγγελίες στη Βουλή, φτάνει; Ή πρέπει να εφεύρουμε, να διαδώσουμε και να οργανώσουμε πολλές και διαφορετικές μορφές πάλης, όχι μόνο οδοφραγμάτων, διαδηλώσεων και απεργιών, αλλά και πάλης επιβίωσης σε συνθήκες πολέμου; Κάτι που έχει άμεση ευεργετική επίδραση στην καθημερινή ζωή του πολίτη, αλλά βάζει και τα θεμέλια μιας εναλλακτικής κοινωνικής οργάνωσης που οδηγεί στο μέλλον;
Στους αγώνες μακρόχρονης διάρκειας αντιστοιχούν και μακρόχρονες μορφές δράσης. Ας θυμηθούμε, τηρουμένων των αναλογιών, το Λένινγκραντ! Οργάνωση της αντίστασης στα χαρακώματα και ταυτόχρονα οργάνωση της επιβίωσης των πολιορκημένων! Για όσο καιρό χρειαστεί!
Να ξεπεράσουμε την αμηχανία
Από το πιο ευαίσθητα άτομα της κοινωνίας ήδη εμφανίστηκαν, εδώ κι εκεί, τα πρώτα σπέρματα κοινοπραξιών, σε χώρους που τελούν υπό κατάληψη και σε χώρους ιδιόκτητους ή ενοικιαζόμενους, με καλλιέργειες ειδών πρώτης ανάγκης. Επίσης, σχηματίζονται ομάδες αλληλοϋποστήριξης για να εξασφαλιστεί το φαγητό και η στέγη των πιο αδύναμων και παράλληλα, έχουν ξεκινήσει ανταλλακτικά δίκτυα κόντρα στην ακρίβεια. Αρχίζοντας από το «καλημέρα»! Με αντιεξουσιαστές, αριστερούς, οικολόγους, βιοκαλλιεργητές και καλλιτέχνες στην πρώτη γραμμή. Σε όλη τη χώρα εμφανίζονται μικρές κολεκτίβες που παίζουν μουσική και θέατρο δωρεάν, για συμπαράσταση ή για ένα κοινό ταμείο. Ακόμα και οι «αναλήψεις» τροφίμων από σούπερ μάρκετ που μοιράζονται στις λαϊκές, αποτελούν μορφή κοινωνικής αλληλεγγύης με μεγάλο συμβολισμό.
Στις καταλήψεις και σε όλες τις ομάδες δράσης, που είναι δεκάδες σε όλη την Ελλάδα, η προσφορά είναι εθελοντική, πολλά χρόνια μετά την καταστροφική επίπτωση που είχε στην ευγενική ιδέα του εθελοντισμού η βάναυση κακοποίησή της από τους καταχραστές της ολυμπιακής ιδέας. Όπως είναι τα κοινωνικά ιατρεία στο Ρέθυμνο και την Πρέβεζα και τα κινήματα ενάντια στα χαράτσια και τα διόδια. Και βέβαια, ένα κίνημα αναδιοργάνωσης, με έμφαση σε ζητήματα περιβάλλοντος και πολιτισμού, απλώνεται επίμονα στις γειτονιές και στην ύπαιθρο.
Η οργανωμένη Αριστερά παραμένει διχασμένη. Ένα μεγάλο κομμάτι της δεν έχει στην ατζέντα του τέτοια δράση, γήινη. Ένα άλλο ξεθαρρεύει και εντάσσεται σιγά-σιγά στα επιμέρους ποικίλα κινήματα. Αλλά είναι κοινή διαπίστωση ότι η Αριστερά, έχοντας μείνει πίσω στο πολιτισμικό επίπεδο, το οποίο εξακολουθεί να ταυτίζει με το καλλιτεχνικό, έχει δυσκολία να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα. Αλλά και το καλλιτεχνικό συχνά εξαντλείται σε επετειακές εκδηλώσεις και πολιτικές αναφορές, έχοντας μικρή σχέση με τα νέα ελληνικά και διεθνή ρεύματα και τις πολυμορφικές δράσεις των ομάδων στη γειτονιά και στους χώρους καλλιτεχνικής δημιουργίας.
Νέος πολιτισμός, νέα αισθητική
Στις νέες εποχές και τα νέα καθήκοντα, τα ζητήματα είναι πολλά. Πώς θα αλλάξουμε τον ρου του πολιτισμού μέσα μας κι έξω μας; Και πώς θα οργανώσουμε τη ζωή μας σε καθεστώς οικονομικού και κοινωνικού πολέμου που έχουν εξαπολύσει οι καπιταλιστικές μητροπόλεις εναντίον μας;
Έχουμε ανάγκη από μια νέα κουλτούρα που θα αποβάλλει τα πολιτισμικά πρότυπα που γλυκά-γλυκά επέβαλε η οικονομία της αγοράς στην κοινωνία, μην αφήνοντας ανεπηρέαστη την Αριστερά. Μια νέα αισθητική που θα τη βρούμε μαθαίνοντας, διδάσκοντας, χτίζοντας, γράφοντας, ζωγραφίζοντας, τραγουδώντας, χορεύοντας και παίζοντας μέσα στην κοινωνία και τους αγώνες, μέσα και πέρα από τους επαγγελματικούς μας χώρους. Δημιουργώντας νέες συλλογικότητες παντού, με νέες μορφές εργασίας, συνεταιρισμούς, δίκτυα και παρέες, με ποιοτικά προϊόντα και υπηρεσίες, χωρίς κερδοσκόπους και μεσάζοντες. Παρέχοντας νομική προστασία στα θύματα της κρατικής και μονοπωλιακής βίας. Δίνοντας μεγαλύτερη έμφαση στην εσωτερική δημοκρατία και την αξιοκρατία όχι μόνο για λόγους αρχής, αλλά και για λόγους πρακτικής σημασίας, αφού μόνο μέσα από τη δημοκρατία και την αξιοκρατία διασφαλίζεται η ελεύθερη κυκλοφορία των ιδεών, η ανάδειξη των προσώπων και όχι τον ατόμων που κάνουν καριέρα, η συμμετοχή των πολιτών και η λήψη των κοινών αποφάσεων.
Καθιερώνοντας παράλληλα δίκτυα μόρφωσης, από απλά φροντιστήρια μέχρι και δικά μας ανοιχτά, ελεύθερα και δημοκρατικά, ναι!, πανεπιστήμια. Διευρύνοντας τις επικοινωνίες μας, έντυπες και ηλεκτρονικές, με ιστότοπους, βιβλία, εφημερίδες, περιοδικά, ταινίες, ραδιόφωνα και, επίσης ναι!, δική μας τηλεόραση! Παρακολουθώντας από πολύ κοντά τα νέα διεθνή ρεύματα σκέψης και δράσης σε όλες τις γωνιές της γης, προσκαλώντας σημαντικές προσωπικότητες, καλλιεργώντας στενές σχέσεις με κινήματα, αναπτύσσοντας τη φιλία με τους γείτονες, χωρίς φανερές ή καλυμμένες σοβινιστικές παθήσεις και αντλώντας ιδέες και εμπειρίες από το μεγάλο σχολείο των λαών της ανθρωπότητας. Αγαπάμε τον τόπο μας, αγαπάμε τον κόσμο όλο.
Μας αρέσει ο Τσιτσάνης, μας αρέσει και ο Σοστακόβιτς, μας αρέσει ο Πικάσο, μας αρέσει και ο Τσαρούχης, μας αρέσει ο Πραξιτέλης, μας αρέσει και ο Ροντέν… Η παράδοση είναι η βάση μας, αλλά η τεχνολογία το εργαλείο μας. Παλεύοντας με όλους όσοι αγωνίζονται έχοντας ένα ευγενικό απελευθερωτικό όραμα χωρίς ρατσιστικές και εθνικιστικές παρωπίδες. Θέλοντας τους ξένους, αλλά όχι την τουριστική ερήμωση και την πολιτισμική και περιβαλλοντική υποβάθμιση της χώρας μας, επαναφέροντας τη φιλοξενία σαν αγαθό και όχι σαν συνάλλαγμα. Προστατεύοντας γυναίκες, ηλικιωμένους, παιδιά, ομοφυλόφιλους, μετανάστες, πρόσφυγες, χρήστες, άστεγους, άνεργους, πολύτεκνους και κάθε ομάδα πολιτών που υφίσταται ακόμα πιο επαχθείς διακρίσεις, κακομεταχείριση και περιθωριοποίηση. Συμμετέχοντας σε πολιτιστικούς, αθλητικούς, εκδρομικούς, τοπικούς και συλλόγους γονέων και κηδεμόνων. Συγκλίνοντας, με αντιπαραθέσεις αλλά και ακατάπαυστο διάλογο, με όλους τους καλοπροαίρετους προοδευτικούς πολίτες, κομμουνιστές, σοσιαλιστές, δημοκράτες, πατριώτες, διεθνιστές και αντιεξουσιαστές!
Μόνο αν δραστηριοποιηθούμε πολύπλευρα μέσα στην κοινωνία, θα αναζωογονηθούμε και θα συμβάλλουμε στην αναζωογόνηση των άλλων, κόβοντας τα πλοκάμια της εξουσίας μέσα στο κοινωνικό σώμα και αντιστρέφοντας τη συνολική αποσάρθρωση της κοινωνίας που επιχειρεί η οικονομία της αγοράς για να διατηρεί την κυριαρχία της.
Η Αριστερά, με όλα τα κουσούρια της, παλεύει. Αυτή παλεύει και θυσιάζεται. Αλλά για να πιάνουν τόπο οι προσπάθειες, η Αριστερά πρέπει συνεχώς να ανανεώνεται και να οξυγονώνεται.
Γι’ αυτό, θέλουμε και χρειαζόμαστε μια σύγχρονη Αριστερά που όλα τα εισπνέει, όλα τα διυλίζει, όλα τα αναπλάθει και όλα τα αλέθει. Δηλαδή, μια Αριστερά ολικής αλέσεως! Μια Αριστερά που θα ξαναβάλει όλα τα ζητήματα που αφορούν τη ζωή μας σε μια άλλη βάση, λαϊκή, προοδευτική και αντιολιγαρχική. Που θα αναδεικνύει τις διαχρονικές αξίες του πολιτισμού και θα ανοίγει το δρόμο στις καινοτομίες, ενώ ταυτόχρονα θα υπερασπίζεται με όλες της τις δυνάμεις και όλα της τα μέσα την αξιοπρέπεια, την υλική επάρκεια και την πνευματική υπερεπάρκεια των πολιτών. Προβάλλοντας όχι μόνο θέσεις για την τρέχουσα κατάσταση, αλλά εμπλουτίζοντας την πολιτισμική της φαρέτρα και ξεκαθαρίζοντας όλο και περισσότερο τους στόχους και τις προοπτικές των κοινωνικών αγώνων, στο δρόμο για την ανεξαρτησία, την απελευθέρωση, την ισότητα και τη δικαιοσύνη. Γιατί, Αριστερά χωρίς ιδανικά και οράματα, δεν υπάρχει. Και γιατί, κατά βάθος, από έρωτα πεθαίνουν οι αριστεροί!
