Το 2019 θα είναι χρονιά πολιτικών ανακατατάξεων, κυρίως εντός του πολιτικού συστήματος. Χωρίς όμως αυτές να τροποποιούν τα ποιοτικά στοιχεία που έχουν εμπεδωθεί μέσα από μια δεκάχρονη πορεία «κατάδυσης». Κι αυτό, παρά τις περί του αντιθέτου διακηρύξεις όσων κυβέρνησαν ή πρόκειται να κυβερνήσουν. Βρισκόμαστε εν μέσω μιας περίεργης προεκλογικής περιόδου. Ενώ έχει αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση για τον Μάιο (ορισμένοι μετράνε μέρες, περίπου 100) και μια «οργιώδης» δραστηριότητα είναι σε εξέλιξη, ο «πύραυλος» δεν θα απογειωθεί. Η Ελλάδα θα κινείται σε μια «ολιγότερη» κλίμακα, τα ρήγματα θα μεγαλώνουν, θα πολλαπλασιαστούν οι κίνδυνοι και ο βαθμός κοινωνικής διάλυσης. Κοινώς, «όλα καλά» για τα διεθνή κέντρα και τους μνημονιακούς υποτακτικούς εσωτερικά. Στην ουσία, ο πολιτικός κόσμος υπηρετεί το σχέδιο «λιγότερη Ελλάδα», κι ας μπήκαμε στον κατάλογο των χωρών που έχουν εκτοξεύσει τον δικό τους δορυφόρο…
Προεκλογική δραστηριότητα…
«Δράση» πρώτη. Εκτέλεση όλων των «συμβολαίων» που έχει αναλάβει η κυβέρνηση Τσίπρα απέναντι σε όσους την στήριξαν ως τώρα. Πρώτα απ’ όλα, κλείσιμο των εκκρεμοτήτων σε όλο το μήκος των συνόρων και της ευρύτερης περιοχής. Κι αν δεν κλείσουν, να έχουν δρομολογηθεί ώστε να δημιουργούν όλες τις απαιτούμενες προϋποθέσεις. Μακεδονικό, ελληνοτουρκικές σχέσεις, αλβανικό, Κυπριακό: Η κυβέρνηση έκανε ότι ακριβώς ήθελαν ΗΠΑ, Ε.Ε. και ΝΑΤΟ. Η Ν.Δ. δεν έκανε τίποτα, αφού βολευόταν να τα ψηφίσει ο ΣΥΡΙΖΑ παρά αυτή. Το ξεπούλημα της Μακεδονίας είναι ενδεικτικό: «Ψήφισέ το εσύ, το αποδέχομαι μετά εγώ» (Ν.Δ.), «μεγάλη επιτυχία γιατί έκλεισε ένα μέτωπο» (ΣΥΡΙΖΑ). Τόσο στα ελληνοτουρκικά όσο και στο Κυπριακό, δεν έχουν σχεδόν καμία διαφορά. Για το ταξίδι Τσίπρα στην Τουρκία, υπήρξαν τελείως ανεπαίσθητες κριτικές. Ενώ είναι σίγουρο πως στις 3 ώρες που συνομίλησαν μόνοι τους, επιβεβαιώθηκαν όροι «φινλανδοποίησης» απέναντι στην Άγκυρα. Για το Κυπριακό δεν λέγεται κουβέντα, ενώ φαίνεται ότι μαγειρεύεται λύση που θα ευνοεί την τουρκική πλευρά. Φυσικά, στα συμβόλαια συμπεριλαμβάνονται το επείγον ξεφόρτωμα των κόκκινων δανείων και η εκποίηση «φιλέτων» μέσω ΤΑΙΠΕΔ.
«Δράση» δεύτερη. Στήσιμο ενός διπολισμού που θα ωφελήσει αμοιβαία και τα δύο μέρη, ασκώντας πίεση στις ενδιάμεσες δυνάμεις. Πρώτα θύματα τα μικρά κόμματα (Ποτάμι, ΑΝΕΛ, Ε.Κ.) και σε δεύτερο χρόνο αφόρητη πίεση στο ΚΙΝΑΛ. Ο διπολισμός αυτός πάσχει δομικά, αφού αντιμετωπίζει την δυσπιστία του κόσμου. Το ένα μέρος προσπαθεί να αντιμετωπίσει τη φθορά του, να ανακόψει τους ρυθμούς της και να δημιουργήσει προϋποθέσεις για ηγεμονικό ρόλο στην αντιπολίτευση όπου θα βρεθεί ή και για να μην είναι εντελώς ριγμένο σε συνεργατικά σχήματα «εθνικής ενότητας». Το άλλο, θέλει να εισπράξει ολόκληρη τη φθορά ώστε να έχει αυτοδυναμία και να μην εξαναγκαστεί σε συγκατοικήσεις.
«Δράση» τρίτη. Αφοπλισμός και απενεργοποίηση του λαϊκού παράγοντα. Βασικός τρόπος, η κοινή πάλη ενάντια στον «εθνολαϊκισμό», ή σκέτα «λαϊκισμό», και σε κάθε «ακραία» φωνή που ξεφυτρώνει.
…και η κοινωνία
Μέσα σε κλίμα γενικότερης σαστιμάρας, έλλειψης ελπίδας για κάτι καλύτερο, απογοήτευσης από πολλαπλές διαψεύσεις, αλλά και αγωνιώδους προσπάθειας να επιβιώσουν και να περισώσουν ότι μπορούν, οι περισσότεροι σχεδόν αδιαφορούν για το πολιτικό παίγνιο που στήνουν κυβέρνηση και αντιπολίτευση. Κανένας πολιτικός φορέας δεν έχει να προτείνει κάτι, νέκρα επικρατεί στον τομέα των ιδεών και του προσανατολισμού, ενώ η βουβαμάρα της διανόησης είναι εκκωφαντική.
Το σκηνικό στήνεται κάπως έτσι: «Ατέρμονος αγώνας της προόδου ενάντια στη συντήρηση για να ανακουφιστούν οι πλέον αδύναμοι» (αφήγημα ΣΥΡΙΖΑ) vs «Ερχόμαστε να σώσουμε τη χώρα από τον Μαδουρισμό του Τσίπρα και της παρέας του» (αφήγημα Ν.Δ.). Αυτά δεν μπορούν να διαταράξουν την αποστροφή που νοιώθουν ευρύτατα τμήματα του λαού για το πολιτικό σύστημα. Στα ψιλά πέρασε, για παράδειγμα, η συζήτηση για τη συνταγματική αναθεώρηση. Ούτε έχει δημιουργηθεί κάποιο προεκλογικό κλίμα ακόμα, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες πληθώρας κομμάτων και υποψηφίων.
Το 2019 θα είναι χρονιά αλλαγής συσχετισμών εντός του συστημικού χώρου, αλλά δεν θα απορροφηθεί η ήδη παραγμένη αποξένωση της κοινωνίας από το πολιτικό πεδίο
Ο εκκολαπτόμενος διπολισμός συμπιέζει όλα τα άλλα κόμματα, αλλά δεν ασκεί επιρροή μέσα στην κοινωνία, δεν αναιρεί τη δυσπιστία και την «αδιαφορία». Δεν συγκινεί. Είναι ανάπηρος από γεννησιμιού του. Το 2019 θα είναι χρονιά αλλαγής συσχετισμών εντός του συστημικού χώρου, αλλά δεν θα απορροφηθεί η ήδη παραγμένη αποξένωση της κοινωνίας από το πολιτικό πεδίο. Αυτό το στοιχείο, μαζί με τους εθνικούς κινδύνους και τις γεωπολιτικές αναδιατάξεις, δημιουργεί όρους μη κανονικότητας, ρευστότητας και έντασης της καθολικής κρίσης.
Οι δύο μονομάχοι
Η ιδιόμορφη προεκλογική περίοδος, σημαδεύεται μέχρι τώρα από δύο διαφορετικές στάσεις των μονομάχων. Ενώ ΣΥΡΙΖΑ και Τσίπρας αναλαμβάνουν δραστήριες πρωτοβουλίες, η Ν.Δ. μοιάζει να είναι σε «απραξία», να μην παίρνει καμιά πρωτοβουλία. Σαν να θέλει να καθαρίσει όσο γίνεται το τοπίο ο ΣΥΡΙΖΑ και εκείνη απλά να καρπωθεί εκλογικά τη φθορά. Μετά θα δηλώσει «αυτά παραλάβαμε», «η συνέχεια του κράτους» και άλλα γνωστά.
Η διεκδίκηση δυνάμεων του «Κέντρου», δηλαδή η διατήρηση ή επαναπροσέλκυση δυνάμεων που εγκατέλειψαν Ν.Δ.-ΠΑΣΟΚ στη μνημονιακή εποχή, στρεφόμενες κυρίως προς τον ΣΥΡΙΖΑ και τους ΑΝΕΛ, παίζεται με ειδικούς όρους.
Ο ΣΥΡΙΖΑ προσπαθεί να κάνει στο ΚΙΝΑΛ ότι έπραξε απέναντι στους ΑΝΕΛ (στον πρόσφατο μίνι ανασχηματισμό πήρε δύο ανθρώπους του ΓΑΠ), προκαλώντας ταραχή στη Φ. Γεννηματά. Κατηγορεί τη Ν.Δ. σαν ακροδεξιά δύναμη. Επιζητά ερείσματα σε νευραλγικούς τομείς (δικαιοσύνη, στρατός κ.λπ.). Τέλος, στην αυτοδιοίκηση κάνει το μεγαλύτερο άνοιγμα στην Κεντροαριστερά, αφού σχεδόν παραδίνεται στις πασοκικές δυνάμεις, ελπίζοντας πως θα τις συσπειρώσει μετεκλογικά σαν κύριος πυλώνας της «νέας Κεντροαριστεράς».
Η Ν.Δ. έχει ένα διπλό και δύσκολο έργο να προωθήσει: Να αυξήσει σημαντικά το ποσοστό της ώστε να έχει αυτοδυναμία, άρα να εμφανιστεί ως κεντροδεξιά δύναμη, και από την άλλη να μη χάσει δυνάμεις από τα δεξιά της. Η καταψήφιση της Συμφωνίας των Πρεσπών, αυτό τον στόχο είχε. Σίγουρα όμως θα ενεργοποιηθούν σχήματα που θα προσπαθήσουν να κόψουν ψήφους κυρίως από τη Ν.Δ. και γι αυτό θα πριμοδοτηθούν από τον ΣΥΡΙΖΑ με διάφορους τρόπους.
Συνωστισμός καλπών και ψηφοδελτίων
Ιδιομορφία της προεκλογικής περιόδου είναι και η σύμπτωση τριών εκλογικών αναμετρήσεων (αυτοδιοικητικές, ευρωεκλογές, εθνικές) στο ίδιο χρονικό διάστημα. Το να συμπίπτουν τρεις εκλογικές διαδικασίες διαφορετικού περιεχομένου και σημασίας δεν είναι συνηθισμένο και μπορεί να επιφέρει ένα μεγάλο «αλαλούμ», ένα ανακάτεμα που θα οδηγήσει σε ακύρωση κάθε σοβαρής συζήτησης για κάθε επίπεδο. Η αναπόφευκτη σύγχυση και τα πολλαπλά ψηφοδέλτια, όλα μαζί ανάκατα, θα τροφοδοτούν μια περίεργη κατάσταση και ίσως κι αντίστοιχη εκλογική συμπεριφορά. Κυρίως θα κερδίσει μια ιδιότυπη «μπαχαλοποίηση» μέσω της οποίας προωθείται έτσι κι αλλιώς η «λιγότερη Ελλάδα».
Οι εκλογές ως αναπαραγωγή και μόνο του πολιτικού συστήματος της Ελλάδας-αποικίας σήμερα, θα έχουν μια σημασία ως αποτύπωση του πολιτικού συσχετισμού. Μερικοί δείκτες θα είναι: Η διαφορά των δύο μονομάχων και το ποσοστό που θα συγκεντρώνουν μαζί. Το άθροισμα των τριών άλλων κομμάτων που εκλέγουν σίγουρα βουλευτές (ΚΙΝΑΛ, Χ.Α., ΚΚΕ). Πόσα κόμματα θα εκπροσωπηθούν σε Βουλή και Ευρωβουλή. Τι θα συγκεντρώσουν τα «λοιπά» και σε ποιο φάσμα δυνάμεων θα ανήκουν. Τέλος, τα άκυρα-λευκά και η αποχή. Και βεβαίως, τι βαθμού θα είναι το χάος που θα δημιουργηθεί στην τοπική αυτοδιοίκηση με τον νέο εκλογικό νόμο.
Το κύριο ερώτημα
Οι οπαδοί των θεωριών του χάους, της ενδεχομενικότητας και του τυχαίου, δεν μπορούν καν να υποψιαστούν μήπως αυτό το βύθισμα της χώρας δεν είναι αποτέλεσμα του πετάγματος μιας πεταλούδας σε κάποια μεριά του Ειρηνικού. Ποιοι είναι οι κύριοι λόγοι που έχουμε βρεθεί σε ένα τέτοιο σημείο; Ποιοι είναι οι όροι εξόδου από αυτήν την κατάσταση; Με ποιες προϋποθέσεις και δυνάμεις; Και προς τα πού να πορευτούμε, με ποιο σχέδιο και μπούσουλα; Χωρίς απαντήσεις σε τέτοια ερωτήματα, χωρίς μόχθο για την απάντησή τους, δεν υπάρχει προοπτική, δεν χτίζεται μια ελπίδα. Το «ήρθε ο βουλευτής στο χωρίο» είναι εξαιρετικά λίγο και τα χαρτιά πολύ σημαδεμένα…
