Θα προσπαθήσω να απαντήσω σε ένα ερώτημα. Ποιες είναι οι προϋποθέσεις, μιας εθνικής πολιτικής που, βάζοντας ως στόχο την κυριαρχία και την ασφάλεια της χώρας και την ευημερία του λαού, θα έθετε ως στόχο την αξιοποίηση του φυσικού πλούτου, για την επίτευξη της ενεργειακής αυτάρκειας της χώρας. Κόντρα στην τρέχουσα τυχοδιωκτική επιλογή να γίνει η μπαταρία της Ευρώπης, κλείνοντας τα λιγνιτικά εργοστάσια, εισάγοντας ακριβό αέριο, και καταστρέφοντας κάμπους και βουνά για να σπείρει ανεμογεννήτριες και φωτοβολταϊκά.
Οι συνθήκες δεν είναι ιδανικές. Η για χρόνια απαξίωση των υποδομών στη χώρα, το ξεπούλημα κρίσιμων τομέων του κράτους, σε συνδυασμό με τη γεωπολιτική κρίση που φουντώνει, με επίκεντρο την Ευρώπη, καθιστούν το θέμα της ενεργειακής πολιτικής μιας χώρας, σύνθετο και πολυπαραγοντικό.
Επιπλέον, η χώρα μας είναι «στη σωστή πλευρά της ιστορίας» εις διπλούν. Πρώτα με την πράσινη ενέργεια και τη λεγόμενη πράσινη μετάβαση, που άφησε τη χώρα γυμνή απέναντι στην τρέχουσα ενεργειακή κρίση. Και τώρα με την πολιτική κυρώσεων προς τη Ρωσία, κατ’ εντολή του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ, που αυξάνει το κόστος εισαγωγής υδρογονανθράκων, τόσο αυτών με προέλευση τη Ρωσία όσο και άλλων (π.χ. το πανάκριβο υγροποιημένο LNG από τις ΗΠΑ).
Όλα αυτά παρόλο που η χώρα μας θα μπορούσε να αντιμετωπίσει την τρέχουσα ενεργειακή κρίση από καλύτερη αφετηρία, τόσο λόγο του λιγνίτη (που αποτελεί εθνικό κεφάλαιο και πυλώνα ανεξαρτησίας) όσο και με το πλουραλισμό ενεργειακών πηγών (ΑΠΕ, φυσικό αέριο, υδροηλεκτρικά) που δεν την καθιστούν τόσο ευάλωτη όσο κάποιες χώρες της Κεντρικής Ευρώπης, που ήταν πλήρως εξαρτημένες από το φθηνό ρώσικο φυσικό αέριο.
Όμως και στο θέμα αυτό, στην πολιτική ηγεσία της χώρας μας κυριαρχεί το τρίπτυχο Ξενοκρατία – Φαυλοκρατία – Κλεπτοκρατία και προφανώς η Συνενοχή, που υπονομεύει κάθε δυνατότητα και εναλλακτική.
Ξενοκρατία
Γιατί είναι ξενοκρατία να σου επιβάλουν, την απολιγνιτοποίηση κάποιοι γραφειοκράτες των Βρυξελλών. Να αποδέχεσαι την εισαγωγή τεράστιων ΒΑΠΕ, για να στηριχθεί η αντίστοιχη βιομηχανία των χωρών του βορρά. Να αποδέχεσαι να γίνει η χώρα μπαταρία της Ευρώπης. Να σχεδιάζεις έργα που ξεπερνούν κατά πολύ τις ανάγκες σου, για να στηρίξεις τις ενεργειακές ανάγκες του ανεπτυγμένου βιομηχανικά ευρωπαϊκού βορρά. Την ίδια στιγμή μάλιστα που οι δικοί σου πολίτες πληρώνουν ακριβά τον λογαριασμό για όλα αυτά.
Γιατί είναι ξενοκρατία, να σου επιβάλουν ως λύση το πανάκριβο υγροποιημένο LNG από τις ΗΠΑ. Να γίνεσαι η πύλη εισόδου των ΗΠΑ στον ενεργειακό χάρτη της Ευρώπης με μεγάλα έργα σε Ρεβυθούσα και Αλεξανδρούπολη.
Φαυλοκρατία
Γιατί είναι δείγμα φαυλοκρατίας, όχι απλά να δέχεσαι να καταστραφεί η ΔΕΗ, κλείνοντας τα λιγνιτικά εργοστάσια, αλλά να το κάνεις πρώτος και πριν από όλους στην Ε.Ε. Χωρίς μάλιστα να έχεις βρει ακόμη εναλλακτικές λύσεις. Πανηγυρίζοντας γιατί πετυχαίνεις τους «πράσινους στόχους»
Γιατί είναι φαυλοκρατία, όσα συμβαίνουν τα τελευταία χρόνια με μια άλλη πηγή ενέργειας, από τα πιθανά κοιτάσματα φυσικού αερίου. Με τον East Med να γίνεται εθνική σημαία όλων των κυβερνήσεων. Εν μία νυκτί, μετά από το άδειασμα των ΗΠΑ, να βγαίνουν Δένδιας και Μητσοτάκης, και να λένε εμάς δεν μας νοιάζουν οι υδρογονάνθρακες αλλά το περιβάλλον. Και σήμερα, να ξαναβγαίνουν εντελώς επικοινωνιακά και να μιλάνε εκ νέου για εξορύξεις.
Η χώρα μας θα μπορούσε να αντιμετωπίσει την τρέχουσα ενεργειακή κρίση από καλύτερη αφετηρία, τόσο λόγο του λιγνίτη όσο και με το πλουραλισμό ενεργειακών πηγών (ΑΠΕ, φυσικό αέριο, υδροηλεκτρικά) που δεν την καθιστούν τόσο ευάλωτη όσο κάποιες χώρες της Κεντρικής Ευρώπης, που ήταν πλήρως εξαρτημένες από το φθηνό ρώσικο φυσικό αέριο.
Κλεπτοκρατία
Και σαν να μην έφταναν τα παραπάνω κάποιοι κερδίζουν. Το πάρτι που στήθηκε με το χρηματιστήριο ενέργειας θα καταγραφεί στην ιστορία ως μια από τις μεγαλύτερες αφαιμάξεις του λαϊκού εισοδήματος αλλά και των δημόσιων ταμείων. Είναι ο ορισμός του ανορθολογισμού, οι νταβατζήδες και εργολάβοι να επιβάλουν να πληρώνονται, όχι με βάση το πραγματικό κόστος παραγωγής, αλλά με βάση την ακριβότερη τιμή της αγοράς.
Αυτά προ του πολέμου. Μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία έχουμε και δεύτερο πάρτι στο πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Κατά 90% αυξημένος ο κύκλος εργασιών της Motor Oil και κατά 70% των ΕΛΠΕ, το πρώτο εξάμηνο του 2022. Τα κέρδη τους. 435% πάνω για την Motor Oil και 320% πάνω για τα ΕΛΠΕ. Για ακόμη μια φορά η κρίση είναι ευκαιρία για τους Λάτσηδες και τους Βαρδινογιάννηδες.
Τα παραπάνω δεν θα ήταν εφικτά αν δεν υπήρχε η συνενοχή όλου του πολιτικού συστήματος, καθώς κάθε επόμενη κυβέρνηση πατάει στο «έργο» της προηγούμενης για να συνεχίσει το καταστροφικό της έργο (χρηματιστήριο ενέργειας, ξεπούλημα και απαξίωσης της ΔΕΗ, East Med).
Τι μπορεί να γίνει τώρα;
Σίγουρα δεν υπάρχουν εύκολες και μαγικές λύσεις. Ούτε τεχνικά-επιστημονικά (π.χ. στροφή προς την πυρηνική ενέργεια που πρόσφατα βαφτίστηκε πράσινη), ούτε και γεωπολιτικά-πολιτικά (π.χ.: στροφή η συμμαχία με κάποια παραγωγό χώρα για φθηνή παροχή ενέργειας). Αυτό που σίγουρα απαιτείται είναι η αντίσταση της κοινωνίας στο τρίπτυχο Ξενοκρατία – Φαυλοκρατία – Κλεπτοκρατία. Το ξεπέρασμα του φόβου και της ατομικής ευθύνης, και πλάι σε αυτό μια βαθιά αλλαγή συνείδησης. Μια νέα συνείδηση, κόντρα σε ότι επιβάλλουν ως μονόδρομο, φυσικό φαινόμενο, νέα κανονικότητα οι ελίτ.
Και αναφέρω εν τάχει κάποια μόνο τέτοια στοιχεία.
- Η ενεργειακή αυτάρκεια και ανεξαρτησία, είναι βασικός πυλώνας της ανεξαρτησίας μιας χώρας. Ας σκεφτούμε τη χώρα μας χωρίς τον λιγνιτη. Θα μέναμε με εισαγόμενο πετρέλαιο, τους αγωγούς που περνάνε από την Τουρκία και τα ηλιακά πάνελ που φτιάχνει η Β.Ευρώπη. Άρα οι εκβιασμοί θα ήταν πολλαπλάσιοι από τώρα.
- Αυτό το πολιτικό σύστημα, με τις εξαρτήσεις σε ξένα συμφέροντα αλλά και ντόπιους ολιγάρχες, δεν μπορεί να αναπτύξει μια σοβαρή εθνική ενεργειακή πολιτική. Κόντρα στους τυχοδιωκτισμούς του, πρέπει να υπάρξει μια δημιουργική και δημοκρατική επανάσταση στη χώρα, που θα ενεργοποιήσει όλα τα δημιουργικά αποθέματα αυτού του τόπου.
- Ο πυλώνας του λιγνίτη, πρέπει να προστατευθεί και να αξιοποιηθεί ως ενεργειακή βάση της χώρας. Να διεκδικηθεί ένας τέτοιος χώρος ελευθερίας, στους θεσμούς της Ευρώπης.
- Πλάι σε αυτό, πρέπει να υπάρξει ανάπτυξη και αξιοποίηση όλων των πηγών, με ορθολογισμό και όχι με κριτήριο το κέρδος των εργολάβων. Η τοπικοποίηση, η μικρή και μεσαία κλίμακα, θα μπορούσε να αποτελεί έναν οδηγό για τις ΑΠΕ. Η ξεχασμένη γεωθερμία και τα «ανενεργά» υδροηλεκτρικά θα μπορούσαν να παίζουν σημαντικό ρόλο.
- Η ενεργειακή πολιτική πάει μαζί με το μοντέλο ανάπτυξης μιας χώρας. Άλλες οι ανάγκες, του υπερτουρισμού, που πρέπει στα νησιά για 3 μήνες να παρέχεις πολλαπλάσιο φορτίο, άλλες οι ανάγκες της αγροτικής παραγωγής, άλλες οι ανάγκες μιας πιθανής εκβιομηχάνισης της χώρας.
- Να καταργηθεί το χρηματιστήριο ενέργειας, και να μπουν όρια στην κερδοσκοπική δράση των παρόχων, που με τις υποδομές του ΔΕΔΗΕ, στο όνομα δήθεν του ανταγωνισμού και της εξυγίανσης, θησαυρίζουν στις πλάτες του λαού.
- Η ενέργεια είναι κοινό αγαθό. Η παραγωγή της να επιστρέψει σε χέρια ελληνικά και υπό δημόσιο έλεγχο.
Τα παραπάνω ίσως να ακούγονται δύσκολα ή και γενικόλογα, δείχνουν όμως ένα δρόμο, που πρέπει και επιμένουμε πως μπορεί να ανοιχθεί, αν δεν θέλουμε να μας περιμένουν πολλοί κρύοι χειμώνες.
* Ο Γιώργος Θεοδωρόπουλος είναι πολιτικός μηχανικός, μέλος της συντακτικής επιτροπής του Δρόμου
