Συνέντευξη στην Αλίκη Βεγίρη.
Διδάσκω στο Τμήμα Αναπτυξιακών Σπουδών σε ένα ιρλανδικό πανεπιστήμιο και από καιρό στις διαλέξεις μου μιλώ στους φοιτητές για την κρίση Χρέους του Τρίτου Κόσμου και τις αρνητικές επιδράσεις της «διαρθρωτικής προσαρμογής» που επιβάλλουν το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα. Μου φάνηκε, συνεπώς, λογικό βήμα να δω μέσα από το πρίσμα αυτής της ανάλυσης και την Ιρλανδία και την Ευρώπη – όπου με τους ίδιους τρόπους οι κοινωνίες καταστρέφονται από τον καταναγκασμό της πληρωμής μη νομιμοποιημένων χρεών, την ίδια στιγμή που οι ανεύθυνοι δανειστές μένουν στο απυρόβλητο. Στην Ιρλανδία το κράτος ανέλαβε την ευθύνη για τα χρέη των ιρλανδικών τραπεζών που δάνειζαν παρακινδυνευμένα και τώρα αδυνατούν να αποπληρώσουν τα χρέη τους στα ευρωπαϊκά οικονομικά ιδρύματα.
Είναι απίστευτο, το κράτος δεσμεύεται να αποζημιώσει (καλύψει) αυτά τα χρέη. Αυτό σημαίνει πως η Ιρλανδία έχει μια αναλογία χρέους προς ΑΕΠ που ξεπερνά το 170%.
Η αναλογία αυτή, χωρίς την κρατική εγγύηση για τα τραπεζικά χρέη, θα ήταν της τάξης του 60% και εύκολα αντιμετωπίσιμη. Έτσι, η διοργάνωση της Διεθνούς Συνάντησης στην Αθήνα, με συμμετέχοντες, εκτός των άλλων, από την Αργεντινή, τη Βραζιλία και άλλες χώρες με μακρά πείρα στον ακτιβισμό ενάντια στο άδικο χρέος, έχει πολλά να μας διδάξει σε επίπεδο εμπειριών.
Διεξάγεται αυτές τις μέρες μια έντονη συζήτηση σχετικά με την αναθεώρηση των μηχανισμών διάσωσης της Ευρωζώνης, με στόχο μια συνολική λύση για την κρίση Δημόσιου Χρέους της Ελλάδας, της Ιρλανδίας και, πρόσφατα, της Πορτογαλίας. Ποια είναι η γνώμη σας γι’ αυτή τη συζήτηση;
Σε επίσημο επίπεδο, η συζήτηση πραγματικά αποτελεί μια προσπάθεια στήριξης των ισολογισμών των ευρωπαϊκών (γερμανικών, βρετανικών, γαλλικών κ.λπ.) τραπεζών που έχουν δανείσει στις τράπεζες της Ιρλανδίας, της Πορτογαλίας, της Ελλάδας και άλλων χωρών. Ως εκ τούτου, οι «διασώσεις» κατευθύνουν δημόσιο δανεικό χρήμα προς τις «περιφερειακές» χώρες (με τοκογλυφικά επιτόκια) για να ανακυκλωθεί ως αποπληρωμή του χρέους στις ιδιωτικές τράπεζες. Αυτό είναι βαθιά ανήθικο.
Οι υπεύθυνοι για τον επισφαλή δανεισμό -οι αποκαλούμενοι και κάτοχοι ομολόγων- πρέπει να επιβαρυνθούν με αυτές τις απώλειες. Τα υψηλά επιτόκια για την Ελλάδα, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία αιτιολογούνται ως αποτροπή του «ηθικού κινδύνου» – οι κυβερνήσεις των χωρών αυτών πρέπει, μας λένε, να πληρώσουν ένα τίμημα για τα οικονομικά λάθη, προκειμένου αυτές (ή οι επόμενες κυβερνήσεις) να μην τα επαναλάβουν. Όμως, η λογική αυτή εφαρμόζεται ασύμμετρα.
Οι υπεύθυνοι για τα επισφαλή δάνεια Γερμανοί και Γάλλοι που χρηματοδότησαν τις ιρλανδικές τράπεζες, αντί να τιμωρηθούν, θα πάρουν πίσω τα χρήματά τους.
Πώς αντέδρασε η κοινή γνώμη στην Ιρλανδία για το πρόγραμμα διάσωσης που διαμόρφωσαν Ε.Ε. και ΔΝΤ; Και ποια είναι η κατάσταση σήμερα στην Ιρλανδία, δεδομένης της πλήρους αποτυχίας των μέτρων λιτότητας που επιβλήθηκαν στην Ελλάδα και της επακόλουθης οικονομικής ύφεσης;
Η ιρλανδική κυβέρνηση ήταν τόσο διεφθαρμένη και ανίκανη που η επέμβαση Ε.Ε./ΔΝΤ ίσως αρχικά αντιμετωπίστηκε ως ευπρόσδεκτη -γιατί αυτοί οι εξωτερικοί παράγοντες θεωρούνταν ικανοί και αδιάφθοροι.
Αλλά καθώς η κρίση βαθαίνει και γίνεται όλο και πιο εμφανής, όπως και η αποφασιστικότητα της Ε.Ε. και του ΔΝΤ να υπαγορεύουν όρους στην Ιρλανδία που θα εξασφαλίσουν μια δεκαετία λιτότητας, θα προκύψουν αναπόφευκτα λαϊκές διαμαρτυρίες. Η Ελλάδα βρίσκεται ακόμα πιο μπροστά σ’ αυτήν την πορεία και δείχνει ότι η Ε.Ε. και το ΔΝΤ δεν προσφέρουν καμιά βιώσιμη διέξοδο στα προβλήματα, αλλά στην πραγματικότητα αυτοί οι ίδιοι οι οργανισμοί είναι το πρόβλημα.
Πρόσφατα, στην Ισλανδία, η απαίτηση της Βρετανίας και της Ολλανδίας να διασωθούν οι χρεοκοπημένες τράπεζες με χρήματα των φορολογουμένων αντιμετωπίστηκε με ένα ηχηρό «όχι». Πώς έγινε δεκτή στην Ιρλανδία αυτή η «επαναστατική» αντίδραση;
Με θαυμασμό! Και αναπτύσσεται μια καμπάνια στην Ιρλανδία με αίτημα τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για το «σχέδιο διάσωσης» των Ε.Ε./ΔΝΤ, ώστε να μπορέσει να αποφασίσει ο ίδιος ο ιρλανδικός λαός.
Η νεοεκλεγείσα κυβέρνηση της Ιρλανδίας είχε υποσχεθεί -αν εκλεγεί- να επαναδιαπραγματευτεί το «σχέδιο διάσωσης», αλλά αθέτησε την υπόσχεσή της και δουλικά ακολουθεί τις επιταγές των Ε.Ε.-ΔΝΤ. Θα αναγκαστούν να υποστηρίξουν τα συμφέροντα του ιρλανδικού λαού μόνο εάν τους ασκηθεί πίεση από εκστρατείες όπως αυτή για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για το Χρέος.
Πολλοί Ιρλανδοί, επίσης, αντιμετωπίζουν με θαυμασμό τον αριθμό των απεργιών που έχουν γίνει στην Ελλάδα και νιώθουν πως χρειάζονται παρόμοια κύματα απεργιακής δράσης και στην Ιρλανδία.
Μετά την ελληνική πρωτοβουλία, το Μάρτη, για τη συγκρότηση Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου του Ελληνικού Δημόσιου Χρέους από τους πολίτες, μάθαμε πως πρόσφατα προωθείται μια παρόμοια επιτροπή και στην Ιρλανδία. Θα μπορούσατε να μας πείτε περισσότερα γι’ αυτό;
Ναι, είναι μια πρωτοβουλία που οργανώνεται από δύο οργανώσεις, τη Δράση από την Ιρλανδία (Action from Ireland – Afri) και το Συνασπισμό για το Χρέος και την Ανάπτυξη (Debt and Development Coalition- DDCI) και από το συνδικάτο UNITE. Ο λογιστικός έλεγχος θα ανατεθεί από τις διοργανώτριες οργανώσεις σε τρεις ανεξάρτητους ερευνητές και θα επιδιώξει να απαντήσει, μεταξύ άλλων, στα ακόλουθα ερωτήματα:
• Ποια είναι η γενική κλίμακα του ιρλανδικού χρέους;
• Σε ποιον είναι οφειλόμενο το τραπεζικό χρέος (για το οποίο ανέλαβε την ευθύνη το κράτος);
• Πότε είναι απαιτητό αυτό το χρέος; Πόσο από αυτό έχει ήδη αποπληρωθεί και σε ποιον;
• Ποιο μέρος του αφορά χρέος που προηγείται η αποπληρωμή του, ποιο είναι εγγυημένο από το κράτος χρέος και ποιο αμφισβητούμενο; Και ποιες νομικές επιπτώσεις προκύπτουν από τις διαφορετικές αυτές κατηγορίες;
Προς όφελος της διαφάνειας, θέλουμε να μάθουμε πώς προέκυψε το ιρλανδικό χρέος -ειδικά το τραπεζικό του οποίου την ευθύνη ανέλαβε το κράτος- και σε ποιους είναι οφειλόμενο.
Ο ιρλανδικός λαός πληρώνει ένα υψηλό τίμημα για την εξυπηρέτηση ενός χρέους που, σε μεγάλο βαθμό, δεν δημιούργησε ο ίδιος. Έχει δικαίωμα να μάθει τις λεπτομέρειες γι’ αυτό το χρέος και να αποφασίσει για τον αν είναι ή όχι νόμιμο. Ο ιρλανδικός λογιστικός έλεγχος του χρέους θα διεξαχθεί γρήγορα και τα αποτελέσματά του θα γίνουν γνωστά, ελεύθερα και πλατιά, στον κόσμο.
Πώς μπορεί να οργανωθεί η κοινή πανευρωπαϊκή δράση ενάντια στο χρέος; Ποια περαιτέρω βήματα μπορούν να γίνουν;
Αυτό είναι το ζήτημα που θα διερευνήσουμε στην Αθήνα. Είναι ζωτικής σημασίας να συνεργαστούμε σ’ αυτή την υπόθεση. Φαντάζομαι πως μια απάντηση που θα δοθεί μπορεί να είναι μια σειρά συνδεδεμένων μεταξύ τους Επιτροπών Λογιστικού Ελέγχου του χρέους, με κάθε μια από τις χρεωμένες χώρες να πραγματοποιεί τον δικό της έλεγχο και να οδηγείται σε συμπεράσματα για τη νομιμοποίηση ή όχι του χρέους.
Τα αποτελέσματα των ελέγχων θα μπορούσαν στη συνέχεια να χρησιμοποιηθούν στις καμπάνιες για την άρνηση του χρέους. Θα μπορούσαμε, επίσης, να συντονίσουμε και άλλες ενέργειες, όπως κοινές ημέρες διαμαρτυρίας, κοινές απεργιακές κινητοποιήσεις κ.λπ.
