Συγκινητικές στιγμές έζησαν οι Βρυξέλλες την Τρίτη, όταν ο αειθαλής Λουξεμβούργιος Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ παρέδωσε και επίσημα την προεδρία της Κομισιόν στη Γερμανίδα αριστοκράτισσα Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Είχε προηγηθεί η έγκριση της νέας Κομισιόν από την ευρωβουλή, προκαθορισμένη στο αλογοπάζαρο των προηγούμενων μηνών μεταξύ των «μεγάλων» για το πώς θα μοιραστούν τα αξιώματα της Ε.Ε.: έτσι 461 ευρωβουλευτές του… δημοκρατικού τόξου (περιλαμβανομένων αυτών του κατά τα άλλα επάρατου Ούγγρου Όρμπαν) ψήφισαν υπέρ, 157 κατά, και 89 απείχαν.
Η νέα πρόεδρος της Κομισιόν στην πρώτη επίσημη ομιλία της αποκάλεσε «εμπορική υπερδύναμη» την Ε.Ε. και επανέλαβε ότι η δική της Κομισιόν θα είναι «γεωπολιτική», πρωταγωνιστώντας στην επίτευξη μιας «καλύτερης παγκόσμιας τάξης». Συμπλήρωσε την τοποθέτηση αυτή με δύο ακόμη σημεία: την καταπολέμηση της «παράνομης μετανάστευσης» (κάπως έπρεπε να κλείσει κι αυτή το μάτι στους διάφορους Όρμπαν που τη στήριξαν), και της κλιματικής αλλαγής. Στα πλαίσια αυτά υποσχέθηκε χρηματοδοτικό πακτωλό για τη διασφάλιση των εξωτερικών συνόρων της Ε.Ε. και για ένα φιλόδοξο πρόγραμμα «Πράσινης Ανάπτυξης».
Υποσχέθηκε ακόμη την περαιτέρω αυτοματοποίηση των «κουραστικών και βαρετών εργασιών σε εργοστάσια και γραφεία». Αυτό, σύμφωνα με τη νέα πρόεδρο, «θα μας δώσει χρόνο για να απολαύσουμε αυτό που μας χαρακτηρίζει ως ανθρώπινα όντα, αυτό που δεν μπορούν να νιώσουν τα ρομπότ και τα κομπιούτερ: την ενσυναίσθηση και τη δημιουργικότητα». Δεν υποσχέθηκε βέβαια δισεκατομμύρια ώστε να γίνουν δημιουργικοί όσοι θα χάσουν την κουραστική και βαρετή δουλειά τους… Ίσως ένα τμήμα τους να απασχοληθεί στην υλοποίηση του ονείρου της πρώην υπουργού Άμυνας της Γερμανίας: τη δημιουργία ενός «πραγματικού ευρωπαϊκού στρατού», που θα μεγαλουργεί και εκτός ευρωπαϊκού εδάφους.
Όλα για τη διάσωση των γερμανικών τραπεζών;
Αλλά αυτό δεν το ανέπτυξε, αφού οι ενδοευρωπαϊκές ισορροπίες είναι τώρα πολύ λεπτές. Για την ακρίβεια, τόσο λεπτές ώστε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν φαίνεται να περιγράφει μια φανταστική Ευρώπη. Η πραγματικότητα είναι κάπως διαφορετική: διαρκή μαχαιρώματα μεταξύ «εταίρων», στρατηγικές αποκλίσεις και τελικά αδυναμία χάραξης ενός στοιχειωδώς κοινού προσανατολισμού της ραγισμένης ολοκλήρωσης. Μια από τις πολλές ενδείξεις είναι η απόρριψη τριών κομισάριων – μεταξύ των οποίων και η Γαλλίδα Σιλβί Γκουλάρ, που καρφώθηκε για την ανάμιξή της σε σκάνδαλα, καθώς οι Γερμανοί ήθελαν να στείλουν μήνυμα στον Μακρόν, ο οποίος την είχε επιλέξει.
Στο μεταξύ οι αποφασιστικοί ευρωπαϊκοί θεσμοί (δηλαδή αυτοί ακριβώς που δεν εκλέγονται) έχουν κι άλλους πονοκεφάλους. Μεταξύ αυτών τα σχέδια για την αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας και των κανόνων του ESM, που προκαλούν οργισμένες αντιδράσεις μεταξύ άλλων από την Ιταλία, καθώς πολλοί κατανοούν ότι η «διάσωση κρατών που αντιμετωπίζουν οξεία οικονομική κρίση» στην πραγματικότητα θα μεταφραστεί σε διάσωση –πάντα με ξένα κόλυβα– του παραπαίοντος τραπεζικού συστήματος, και πρώτα απ’ όλα των γερμανικών τραπεζών που βρίσκονται στα πρόθυρα χρεοκοπίας.
Στο πεδίο αυτό η Γερμανία φαίνεται να διατηρεί σημαντικό μέρος της παλιάς επιρροής της, και τα σχέδια θα προχωρήσουν αν επιβεβαιωθούν οι προσδοκίες για γαλλική συναίνεση – που θεωρείται πολύ πιθανή, παρά τις αντιπαραθέσεις σε άλλους τομείς, αφού κοντά στον γερμανικό βασιλικό θα ποτιστεί και η γαλλική γλάστρα: δηλαδή οι εξίσου προβληματικές γαλλικές τράπεζες. Πράγματι, ο χρηματοπιστωτικός-τραπεζικός τομέας αναδεικνύεται εκ νέου σε αδύναμο και ταυτόχρονα αδηφάγο κρίκο του «οικοδομήματος», αυξάνοντας τους φόβους για νέα υποτροπή της κρίσης – ίσως ακόμη χειρότερη κι από αυτήν από την οποία υποτίθεται ότι η Ε.Ε. «βγήκε οριστικά».
Ε.Φ.
