Αλίντα Δημητρίου: “Αυτές οι γυναίκες ανανέωσαν την πίστη μου στον άνθρωπο”

Συνέντευξη στην Μαρίνα Μπρέστα Με την ταινία Tα κορίτσια της βροχής, η Αλίντα Δημητρίου ολοκλήρωσε την τριλογία της για τη συμμετοχή των γυναικών στους πολιτικούς και κοινωνικούς αγώνες κατά το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα.

Οι ταινίες που αποτελούν την τριλογία είναι: Τα πουλιά στο βάλτο (που αφορά την Εθνική Αντίσταση), Η ζωή στους βράχους (για τις γυναίκες στο ΔΣΕ και τις εξορίες) και η, τελευταία, Tα κορίτσια της βροχής, που αναφέρεται στις γυναίκες που κακοποιήθηκαν στην επταετία ’67-’74. Η ταινία προβάλλεται στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος (Ιερά Οδός 48) από τις 12 ως τις 19 Ιανουαρίου.
Η Αλίντα Δημητρίου μίλησε στο Δρόμο για τις «γυναίκες της», όπως χαρακτηριστικά σημειώνει, υπογραμμίζοντας ότι ανανέωσαν την πίστη της στον άνθρωπο.

Στο δελτίο Τύπου για Tα κορίτσια της βροχής αναφέρετε ότι ο ρόλος των γυναικών στους αγώνες έχει αποσιωπηθεί…
Πιστεύω πως έχει αποσιωπηθεί και ο ρόλος και η παρουσία τους. Αν ανοίξετε τα βιβλία, εκείνο που γιορτάζεται είναι το Πολυτεχνείο. Θα δείτε ότι είναι οι άντρες εκείνοι που μιλάνε. Αριθμητικά οι γυναίκες ήταν λιγότερες, αλλά δεν έπαυαν να λειτουργούν ισάξια με τους άντρες, να υποφέρουν το ίδιο και δεν τις μεταχειρίστηκαν διαφορετικά. Η γυναίκα, όμως, δεν αναφέρεται πουθενά. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι γυναίκες αυτές είναι μια ομάδα «χωρίς φωνή» στην οποία προσπάθησα, μέσα από τις ταινίες, να δώσω φωνή. Πουθενά δεν έχουν πει ότι στήθηκαν στον τοίχο, κακοποιήθηκαν, ταλαιπωρήθηκαν. Η μία κατηγορία είναι αυτή, η άλλη είναι οι γυναίκες έξω από τις φυλακές. Αυτές που έτρεχαν να πάνε αιτήματα στις υπηρεσίες, που ταξίδευαν να πάνε τα δέματα, αυτές που κρατούσαν τα παιδιά των φυλακισμένων και εξορισμένων, αυτές που τους σκότωσαν τα παιδιά τους.

Και στις τρεις ταινίες έχετε μιλήσει με πάρα πολλές γυναίκες…
…Οι γυναίκες μου, όπως λέω. Θα σου πω πρώτα για τις γυναίκες της Αντίστασης. Όταν κάνεις μια έρευνα και πιάσεις την άκρη του νήματος, το κουβάρι ξετυλίγεται. Οι γυναίκες αυτές είχαν μια δυσκολία. Αρνούνταν να μιλήσουν γιατί είχαν κακοπάθει από τους δημοσιογράφους και δεν ήθελαν να ξαναμιλήσουν. «Αυτός είναι δικός μας αγώνας, δεν τον δημοσιοποιούμε».
Πριν από δυο χρόνια, 26 Γενάρη του ‘10, παίχτηκε Η ζωή στους βράχους, στον Ιανό. Εκεί ειδοποίησα μερικές από αυτές να έρθουν να δουν την ταινία. Αυτό ήταν το πασαπόρτι μου για την επαφή μου μαζί τους. Μεταξύ τους έχουν μεγάλο δεσμό, εξακολουθούν να έχουν μια καταπληκτική φιλία. Τηλεφώνησαν οι ίδιες σε άλλες και έτσι ξετυλίχτηκε η αλυσίδα. Κατά αυτό τον τρόπο τις βρήκα. Η μία έδινε την άλλη. Βγαίναμε και βιντεοσκοπούσαμε κατευθείαν, από την πρώτη συνάντηση σπίτι τους.

Πόσα καιρό σας πήρε;
Η τελευταία ταινία μου πήρε δυο χρόνια. Να μαζέψω το υλικό, να κάνω μοντάζ και να έχω το τελικό αποτέλεσμα.

Μέσα από αυτές τις συζητήσεις και την επαφή σας με αυτές τις γυναίκες, τι σας έμεινε;
Παρατήρησα ότι τις γυναίκες της Επταετίας τις χαρακτηρίζει το ίδιο πείσμα, η ίδια πίστη, το ίδιο ήθος για τον αγώνα που έκαναν και δεν λύγισαν, όπως και τις γυναίκες της Αντίστασης. Εμένα μου ανανέωσαν την πίστη μου στον άνθρωπο. Δεν ζήτησαν ποτέ τίποτα, τα δώσανε όλα. Χωρίς καμία ανταλλαγή. Αυτές οι γυναίκες που έχω εγώ όμως. Δεν μιλάω για τη Δαμανάκη που αντάλλαξε το μικρόφωνο με τη βουλευτική έδρα.
Πας στην αγορά, τις βλέπεις στην ουρά και λες «πήγαινε πιο κει». Κι αυτή η γυναίκα έχει πολεμήσει με το οπλοπολυβόλο πάνω στον Γράμμο. Κι εσύ τη σκουντάς. Η άλλη, έχει υποστεί μαρτύρια στην Μπουμπουλίνας, έχει περάσει διά πυρός και σιδήρου, έχει υποστεί ηλεκτροσόκ κι εσύ τη βλέπεις και λες «κυριούλα». Με πείραξε βαθύτατα, πόνεσα πάρα πολύ, όταν ένας κριτικός είπε «αυτή η κυριούλα…» και είπα να του απαντήσω: «Εσύ δεν θα άντεχες ούτε 5 λεπτά, αυτές οι “κυριούλες” αντέξανε».
Οι περισσότερες μιλάνε για αξιοπρέπεια. Λένε «δεν υπογράψαμε από αξιοπρέπεια». Στην τρίτη ταινία μία λέει ότι «ο καθένας λειτουργεί, υπογράφει, σύμφωνα με το μυαλό που κουβαλάει και την αξιοπρέπεια για την οποία πολεμάει».

Οι σημερινές γυναίκες θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν κάτι παρόμοιο; Και πώς μπορείς μετά να συνεχίζεις;
Στο πώς, συνεχίζεις… μια χαρά. Το αντιμετωπίζουν μ’ αυτόν τον τρόπο. Ότι δεν μετανιώσανε. Κι αν χρειαστεί θα ξαναέκαναν πάλι το ίδιο. Όσον αφορά το πρώτο ερώτημα, αυτό το είχε πει μια πιτσιρίκα, πανέμορφη, 19 χρονών, που δυστυχώς είχε μπλέξει με τα ναρκωτικά. Γίνανε δύο προβολές στα κέντρα απεξάρτησης, και αυτή, όταν τέλειωσαν Τα Πουλιά, την είχαν πάρει τα δάκρυα και είπε ότι «εμείς ποτέ δεν θα μπορέσουμε να φτάσουμε αυτές τις γυναίκες». Και η απάντησή μου ήταν ότι «το ίδιο θα κάνατε κι εσείς στη θέση τους, εάν τυχόν ήσασταν κάτω από τις ίδιες συνθήκες». Οι συνθήκες, κοινωνικές και πολιτικές, είναι αυτές που φτιάχνουνε τους ήρωες. Οι ήρωες δεν γεννιόνται.

Σήμερα που ζούμε μια περίεργη εποχή στην Ελλάδα, που θυμίζει λίγο Κατοχή, λίγο χούντα, αυτή η ταινία -αλλά και η τριλογία συνολικά- δίνει ένα μήνυμα για τη στάση που πρέπει να κρατήσει κάποιος/α;
Το μήνυμα που έχει βγει, από την εμπειρία που απέκτησα μέσω των προβολών, είναι το εξής: στους 60άρηδες και πάνω η ταινία λειτουργεί μεν θετικά, αλλά όχι ενθουσιαστικά. Εκείνοι που αγκάλιασαν την ταινία είναι οι πιτσιρικάδες, είναι η νεολαία. Για δύο λόγους, κατά τη γνώμη μου: πρώτα απ’ όλα δεν γνωρίζουν και μαθαίνουν. Και δεύτερον μου είχαν έρθει 2-3 αφίσες από την Κρήτη κι από τη Μάνη. Έγραφαν οι αφίσες «Νέα ΕΠΟΝ, νέο ΕΑΜ». Είναι το background πάνω στο οποίο πατάει η νεολαία για τους δικούς της αγώνες. Αν είναι να έρθει κάτι, θα έρθει μόνο από αυτούς. Τους άλλους δεν τους εμπιστεύομαι. Το μήνυμα, λοιπόν, που δίνουν οι ταινίες είναι ότι ένας λαός που λησμονάει το παρελθόν του, δεν γνωρίζει το μέλλον του. Δεν μπορεί να ονειρευτεί, να εγγράψει το μέλλον του.

Και στις πλατείες το κύριο σύνθημα που επικράτησε ήταν «Ψωμί, παιδεία, ελευθερία, η χούντα δεν τελείωσε το ’73»…
Την έχει αυτή τη συνείδηση η ταινία μέσα. Έχω επίκαιρα από τις 29/6. Δεν έχω βάλει παλιά επίκαιρα. Το ξύλο που έπεσε στις 29 Ιουνίου. Τα ίδια δεν περνάμε; Δεν συνεχίζεται; Οι ίδιοι άνθρωποι. Και κάτι άλλο. Είχα δει μία εκπομπή για τα γεγονότα της Κερατέας. Εκεί ήταν μπροστάρηδες οι γυναίκες. Τα γεγονότα στην Αίγυπτο τα ξεκίνησαν γυναίκες. Φώναζε μία από το κελί: «Δεν ντρέπεστε; Κρατάω εγώ, μία γυναίκα, κι εσείς δεν μπορείτε να κρατήσετε;». Δεν το ‘λεγε για να τους δείξει ότι ήταν πιο δυνατή, αλλά για να αναγκάσει τον εαυτό της να μη λυγίσει. Είναι σκληρές οι γυναίκες. Σ’ όλες τις ταινίες φαίνεται αυτό.

Οι άντρες πώς είδαν τις ταινίες σας;
Οι περισσότεροι άντρες μού ζήτησαν «τα ρέστα» γιατί δεν έβγαλα τα λάθη του ΚΚΕ έξω. Στο Φάληρο έγινε προβολή της ταινίας Τα πουλιά. Σηκώνεται, λοιπόν, ένας άντρας και αρχίζει να μιλάει. Δεύτερος, τρίτος. Στον τρίτο εγώ είχα απηυδήσει και όπως δεν έχω και πολύ καλούς τρόπους, παίρνω το λόγο και λέω, απευθυνόμενη στις γυναίκες θεατές: «Ξέρετε γιατί σας μίλησαν τρεις άντρες; Γιατί έχουν σκάσει από τη ζήλια τους, επειδή η ταινία είναι για σας».
Όταν έφτιαχνα τη Ζωή στους βράχους, συνάντησα έναν Μακρονησιώτη ο οποίος είχε υποστεί φοβερά μαρτύρια. Δηλαδή ήταν ένας σκληρός αγωνιστής. Τον πλησίασα και του είπα ότι ήθελα να του πάρω συνέντευξη. Και του είπα ότι φτιάχνω τη Ζωή στους βράχους για τις γυναίκες στο αντάρτικο κ.λπ. «Ναι», μου λέει, «ξέρω… τις είχαν να πλένουν τα καζάνια, αράζανε…». Και ήτανε σύντροφος. Υποτίμηση. Διότι η Αριστερά δεν διαπαιδαγώγησε τα μέλη της.

Πώς νιώθετε που ολοκληρώνεται αυτή η τριλογία;
Ίσως κάτι να ’κανα. Μπορεί να μην έκανα και τίποτα, μια τρύπα στο νερό. Πάντα αμφιβάλλω γι’ αυτά που κάνω, για να μπορώ να προχωρήσω. Αν δεν αμφιβάλλεις, δεν προχωράς.

Αν αποφασίζατε να κάνατε μια καινούργια ταινία…
Το έχω αποφασίσει. Αν και μπορεί να μην προλάβω ή να βαρεθώ.. «Η Ελλάδα του 2012». Αυτό μπορώ να πω ότι είναι στα όνειρα. Θέλω να κόβω βόλτες και να ξαναμάθω να περπατάω.

Σχόλια