Ο ρόλος της ανθρώπινης κοινωνικής δραστηριότητας στον σχηματισμό των αξιών κάθε τάξης δεν συνιστά μόνο μια βάση θεωρητικής κατανόησης, αλλά και μια πρακτική διαπίστωση που μας θέτει άμεσα ενώπιον των ευθυνών μας. Οι υπάρχοντες ηθικοί γνώμονες δεν είναι προϊόν υψηλού επιπέδου δραστηριοτήτων, όπως οι στοχασμοί των φιλοσόφων και των θεολόγων, οι επινοήσεις των νομικών και των πολιτικών, οι δεοντολογικές πρωτοβουλίες των γιατρών και των ερευνητών –που αποτελούν βέβαια πλευρές της πραγματικότητας οι οποίες δεν θα πρέπει να υποτιμούμε– αλλά δίνεται η αίσθηση ότι οι απλοί άνθρωποι δεν είναι εν προκειμένω παρά παθητικοί θεατές, και δη απείθαρχοι μαθητές.
Η αμερόληπτη μελέτη της πραγματικής ιστορίας μάς διδάσκει κάτι τελείως διαφορετικό. Μια μείζων ηθική επινόηση που επέκτεινε σε μεγάλο βαθμό το πεδίο σεβασμού του ανθρωπίνου προσώπου ήταν η δωρεάν αιμοδοσία, η οποία έδωσε μεγάλη ώθηση στη διαδικασία που έθεσε το ανθρώπινο σώμα εκτός των εμπορικών πλαισίων. Πριν από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, στη Γαλλία και αλλού, ο δότης πουλούσε το αίμα του (όπως κάνει για παράδειγμα ο χαρακτήρας που υποδύεται ο Μπερνάρ Μπλιέ στην ταινία του Μ. Καρνέ «Το ξενοδοχείο του Βορρά») και υπήρχαν μάλιστα και απεργιακά κινήματα που ζητούσαν την ανατίμηση του αίματος. Κατά την Απελευθέρωση, όμως, τα πάντα αλλάζουν. Υπό την ώθηση των δωρεάν (προφανώς) μεταγγίσεων από χέρι σε χέρι μεταξύ των συντρόφων της Αντίστασης, και με πρωτοβουλία ανθρωπιστών γιατρών, στην πρώτη γραμμή των οποίων βρισκόταν το Arnault Tzanck, αλλά επίσης με την αποφασιστική στήριξη δεκάδων και μετά εκατοντάδων χιλιάδων εργαζομένων που είχαν διαπαιδαγωγηθεί με τις παραδόσεις αλληλοβοήθειας του συνεργατικού και συνδικαλιστικού κινήματος, αρχίζει να παίρνει σάρκα και οστά ένα δίκτυο εθελοντών αιμοδοτών που δίνει ζωή στην πρωτότυπη αρχή της δωρεάν αιμοδοσίας. Ο νόμος της 21ης Ιουλίου 1952 οργάνωσε το σύστημα μετάγγισης που προέκυψε από την κοινωνική πρωτοβουλία, χωρίς μάλιστα να αναφέρεται στην αρχή της δωρεάν προσφοράς που είναι η ουσία της. Πώς να μην αναγνωρίσουμε ότι η διατήρηση αυτής της αρχής στον τόπο μας (περισσότερο από το 80% των Γάλλων εκφράζονται σήμερα με απολύτως θετικό τρόπο για αυτήν, ενώ στη γειτονιά μας, στη Γερμανία για παράδειγμα, το αίμα πωλείται) οφείλεται στις βαθιές ρίζες της σε έναν έντονα δημοκρατικό λαϊκό ανθρωπισμό, που είναι πάντα ενεργός ακόμα κι αν επηρεάζεται εδώ και καιρό από τις πολλαπλές πιέσεις της αγοράς;
Για μια ακόμα φορά, πρέπει να αποφύγουμε κάθε παρανόηση. Το συμπέρασμα που προκύπτει δεν είναι ότι τα ήθη παράγουν την ηθική διότι παράγουν επίσης την ανηθικότητα, όπως πολύ συχνά παρατηρούμε αλλά ότι σε αυτά βρίσκεται το κέντρο παραγωγής της ηθικής, και κυρίως της πιο δημιουργικής της διάστασης. Δεν σκοπεύουμε επομένως να μειώσουμε τη σημασία που έχουν η απαιτητικότητα της έννοιας και η και η δραστικότητα του δικαίου στην από κοινού αναζήτηση του ορθότερου επιχειρήματος, και εν ολίγοις την ηθική διάσταση του «επικοινωνιακού πράττειν» σύμφωνα με την ορολογία του Χάμπερμας, αλλά να αναδείξουμε τον θεμελιακό μα και υποτιμημένο ρόλο αυτού που θα ονόμαζα από την πλευρά μου «πολιτισμικό πράττειν»: την καθημερινή δράση της μεγάλης μάζας των ξεχασμένων από την αριστοκρατική ηθική ανθρώπων, που δημιουργούν σταδιακά, πολύ πριν τον κυριακάτικο ανθρωπιστικό λόγο, και ουκ ολίγες φορές με τίμημα έναν ανώνυμο ηρωισμό, ό,τι ωθεί ασταμάτητα την κοινωνική ζωή να ξεφεύγει από το επίπεδο της καθαρής ζούγκλας. Να σκεφτούμε την ηθική μαζί με τον Μαρξ σημαίνει να αποδώσουμε τη μεγαλύτερη δυνατή σημασία σε αυτές τις νοηματικά φορτισμένες πρακτικές, όπου επιτελείται μια πραγματικά ανεκτίμητη ανθρωποποίηση.
(Απόσπασμα από άρθρο του Lucien Sève «Τι είναι το Ανθρώπινο Πρόσωπο; Ηθικές αξίες και κοινωνικές πρακτικές» που δημοσιεύτηκε στο τεύχος 69 του περιοδικού Ουτοπία. Ο Lucien Sève ήταν σημαντικός γάλλος μαρξιστής φιλόσοφος που έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 93 ετών, προσβεβλημένος από τον κορωνοϊό)
