Πορτραίτα και πυρκαγιές
50 χρόνια από τη δολοφονία του Τσε
του Τάσου Βαρούνη
Είναι αρκετά τα ζητήματα με τα οποία αναμετρήθηκε ο Τσε Γκεβάρα. Ζητήματα στρατηγικής, ιδεολογίας, οργάνωσης. Μικρά και μεγάλα όπως όλα τα «επαναστατικά θέματα». Δύσκολα και αντιφατικά όπως η προσπάθεια να αλλάξει η ζωή των πραγματικών –των εντελώς πραγματικών– ανθρώπων. Χρήσιμα και διδακτικά για όσους ενδιαφέρονται για συμπεράσματα και συνοψίσεις, για τη συνέχεια με κάποιο τρόπο αυτής της προσπάθειας.
Μπορεί όλα αυτά να κρύφτηκαν πίσω από την κλασσική του φωτογραφία που ακόμα αναπαράγεται. Μπορεί πάλι να είναι η όψη αυτού του ανθρώπου που τους προσδίδει το πραγματικό τους βάθος. Δηλαδή η ίδια του η ζωή. Το ότι τα υπηρέτησε όχι με τον συνηθισμένο τρόπο της εκφοράς. Άλλωστε οι λόγοι του ήταν πύρινοι γιατί συναντήθηκαν και άναψαν πραγματικές φωτιές. Δεν ήταν απόψεις και γνώμες αλλά πεποιθήσεις βαθιές και κυρίως δεσμευτικές γι’ αυτόν που τις ασπάζεται. Αλλιώς τραγούδι δε γίνεσαι.
«Επιτρέψτε μου να πω, με κίνδυνο να φανώ γελοίος, ότι ο πραγματικός επαναστάτης καθοδηγείται από βαθιά αισθήματα αγάπης. Είναι αδύνατο να φανταστούμε έναν αληθινό επαναστάτη δίχως αυτό το χαρακτηριστικό»
Ερνέστο Τσε Γκεβάρα
Ο Τσε ανήκει στους ηγέτες της επανάστασης που επηρέασαν μαζικά κινήματα, θύελλες ανολοκλήρωτες –μα θύελλες!- και σήκωσαν αντιπαραθέσεις με όσες δυνάμεις επιδίωξαν με διάφορους τρόπους το σταμάτημα αυτών των διεργασιών. Δεν υπάρχουν πολλοί τέτοιοι. Τα «1,2,3 Βιετνάμ» δεν σηματοδοτούσαν μονάχα τον ανειρήνευτο αγώνα ενάντια στους Αμερικάνους αλλά και ενάντια στην ειρηνική συνύπαρξη μαζί τους που το «επίσημο» κομμουνιστικό στρατόπεδο επεδίωκε. Τα πορτραίτα του Τσε τον Μάη του ’68 ήταν λοιπόν κάτι παραπάνω από νεανικά σκιρτήματα.
Σπάνιο φαινόμενο η παραίτηση κάποιου κυβερνητικού στελέχους. Ο Τσε δεν ένιωσε αναγκαίος στο κράτος αλλά στην επανάσταση. Και δεν ήταν κάποιος αναρχικός ή αντικρατιστής από θέση αρχής. Δεν ένιωσε ευθύνη μονάχα για την Κούβα αλλά για όσες πατρίδες θα μπορούσαν να απελευθερωθούν. Υπολόγισε τους συσχετισμούς δύναμης με το μέτρο της λαϊκής πράξης και των δυναμικών της και όχι με αυτό της στιγμής και της παγιωμένης κατάστασης. Δεν κοίταξε το τομάρι του, δε σώθηκε, δε διανοήθηκε ότι η ηγεσία μπορεί να ξεχωρίσει από την επανάσταση. Μπροστά σε όλα αυτά μικρή σημασία έχει το κατά πόσο έπεσε μέσα.
Δεν είναι εύκολο να μιλάς στα παιδιά. Ή τα παιδιά σου. Στα «γράμματα» του Τσε, η τρυφερότητα και η αγάπη όχι απλά χωρούν αλλά διεκδικούνται από την επανάσταση και τους επαναστάτες. Το τουφέκι, έμβλημα μιας εποχής, δεν μπορεί να κρατηθεί χωρίς μια ηθική που να το υποβαστάζει, να το οπλίζει και να το αφοπλίζει αναλόγως. Ο ανθρωπισμός του Τσε δεν είναι παρά ο ανθρωπισμός της επανάστασης. Αυτός που ανάμεσα στην ηθικολογία, τον κυνισμό και τον πραγματισμό οφείλει να νικά.
Το να δυσανασχετείς σήμερα για την καπηλεία ενός συμβόλου είναι πια τετριμμένο. Όπως και για όλων των ειδών τις παραποιήσεις, τις οικειοποιήσεις, τους κατατεμαχισμούς κατά το δοκούν ή τους ρομαντισμούς που φθείρουν την ιστορική παρουσία του Τσε σε μια ταραγμένη εποχή. Η περίοδος μιας τέτοιας επιφανειακής κριτικής πέρασε και ελλείψει σύγχρονου «δια ταύτα» καθίσταται ακίνδυνη. Κανείς δεν μπορεί να μαντέψει τι σύμβολα θα γεννήσουν οι αγώνες του 21ου αιώνα. Ή ποιες ακριβώς θα είναι οι μορφές του ηρωισμού. Ακόμα και οι έννοιες της ηγεσίας και του ηγέτη μπορεί να αντικατασταθούν από κάτι λιγότερο ευάλωτο σε «ζαχαρένιες οβίδες». Ας αγωνιζόμαστε λοιπόν και ας θυμόμαστε τον Τσε.
Διαβάστε επίσης:
- Να δημιουργήσουμε δύο, τρία, πολυάριθμα Βιετνάμ… Αυτό είναι το σύνθημα! του Τσε Γκεβάρα
- Λίγα λόγια για το κείμενο του Τσε «Δύο, τρία… πολυάριθμα Βιετνάμ» του Ρούντι Ρινάλντι
- Μπροσούρα των εκδόσεων Α/συνεχεια για τον Τσε Γκεβάρα
- «Ο καλύτερος τρόπος να πεις κάτι, είναι να το κάνεις» του Νίκου Γεωργιάδη
- Άλλοι τον λεν Χριστό και άλλοι Τσε! του Στέλιου Ελληνιάδη
Βίντεο
