Σύμβολο ανυποχώρητου αγώνα και ενότητας της Αριστεράς
«Έπεσε ο μέγας δρυς στη γης, σε μέγα αγώνα», έγραψε ο Γιάννης Ρίτσος για τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη, πριν από 50 χρόνια. Στις 22 Μάη 1963, ένα μήνα μετά την πρώτη Μαραθώνια Πορεία Ειρήνης, έπεσε στη Θεσσαλονίκη ο πρωτομαραθωνοδρόμος, ύπουλα χτυπημένος από το φασιστικό παρακράτος.
Ο ελληνικός λαός συγκλονίστηκε. Το ίδιο και η διεθνής κοινή γνώμη. Το σύνθημα «Ο Λαμπράκης ζει» απλώθηκε αμέσως σε όλη την Ελλάδα, ξεπέρασε και τα σύνορά της. Το νεολαιίστικο κίνημα, που ήδη αναπτυσσόταν με αιχμή το «1-1-4» και το 15% για την Παιδεία, άρχισε να παίρνει μεγάλες διαστάσεις.
Η μνήμη του Γρηγόρη Λαμπράκη συνδέει αγώνες και αιτήματα πολλών δεκαετιών του ελληνικού λαού. Υπήρξε αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης, βουλευτής της Αριστεράς από το 1961, εκλεγμένος στην Α’ Πειραιά, πολυβαλκανιονίκης, υφηγητής της Ιατρικής, ηγετική μορφή του κινήματος ειρήνης. Συμμετείχε σε διεθνή συνέδρια στην Οξφόρδη, Μόσχα και Βιέννη, καθώς και στη διεθνή πορεία από την πυρηνική βάση του Ολντερμάστον προς το Λονδίνο, συμπορευόμενος με τον Λεωνίδα Κύρκο, τον Μανώλη Γλέζο και την Μπέτυ Αμπατιέλου.
Ευρύτατα έχει αποτυπωθεί η μορφή του Λαμπράκη να πορεύεται από τον Μαραθώνα, στις 21 Απρίλη 1963, κρατώντας το πανό του Ολντερμάστον με τη λέξη «ΕΛΛΑΣ» στη μία όψη και «GREECE» στην άλλη. Πορεία που είχε απαγορευθεί από την τότε κυβέρνηση Καραμανλή, αλλά κινητοποίησε χιλιάδες πολίτες, με κορυφαίους διανοούμενους ανάμεσά τους και πολλούς νέους, οι οποίοι ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση του Συνδέσμου Νέων «Μπέρτραντ Ράσσελ» για τον πυρηνικό αφοπλισμό, που είχε πρόεδρο τον αείμνηστο Μιχάλη Περιστεράκη και γεν. γραμματέα τον Νίκο Κιάο.
«Δημοκρατική παλίρροια»
Η κηδεία του Λαμπράκη μετατράπηκε σε μεγάλο λαϊκό ποτάμι που η Αθήνα είχε να δει από την απελευθέρωσή της από τους Γερμανούς. Η συνέχεια ήταν μια «δημοκρατική παλίρροια», ιδιαίτερα στο χώρο της νέας γενιάς, με κύριο εκφραστή του τη Δημοκρατική Νεολαία Λαμπράκη που ιδρύθηκε με πρωτοβουλία του Μίκη Θεοδωράκη τον Ιούνη του 1963. Ο λαϊκός εκείνος ξεσηκωμός, που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «Ελληνικός Μάης του ’63», οδήγησε στην ήττα της ΕΡΕ στις εκλογές του Νοέμβρη 1963 και του Φλεβάρη 1964. Ωστόσο, η δημοκρατική ανέλιξη του τόπου ανεκόπη βίαια με το παλατιανό πραξικόπημα και την αποστασία του 1965 και η εκτροπή κορυφώθηκε με το αμερικανόπνευστο στρατιωτικοφασιστικό πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967.
Το τι συμβολίζει ο Λαμπράκης αποδόθηκε από τον Νικηφόρο Βρεττάκο μ’ ένα συγκλονιστικό κείμενο στο τεύχος του Ιουνίου 1963 του περιοδικού Δρόμοι της Ειρήνης, από το οποίο αναδημοσιεύουμε το ακόλουθο απόσπασμα:
«Είδε το στόχο του μεγαλυτέρου αθλήματος, που δεν καταχτάται από έναν κι από δυο κι από τρεις. Που έχει ανάγκη από τη συμμετοχή όλων των λαών της γης, μα που όλοι μαζί θα κινδύνευαν να τον χάσουν χωρίς τις αναμμένες δάδες των πρωτοπόρων του, χωρίς τα μεγάλα βήματα, χωρίς το μεγάλο θάρρος, χωρίς τη μεγάλη ψυχή και τη μεγάλη καρδιά.
Είδε το στόχο: «Ειρήνη». Ειρήνη για όλους. Ειρήνη για την Ελλάδα, ειρήνη για τον κόσμο. Ειρήνη για τον άνθρωπο, για το ζώο και για το φυτό. Όλη η ζωή αδελφωμένη μπροστά στον άμεσο κίνδυνο».
«Ο Λαμπράκης Ζει»
Μπορούμε και σήμερα να διακηρύξουμε ότι «Ο Λαμπράκης Ζει». Γιατί η ειρήνη δοκιμάζεται, ιδιαίτερα στην ευρύτερη περιοχή μας και στον κόσμο, με τον μιλιταρισμό σε έξαρση και τις παγκόσμιες στρατιωτικές δαπάνες να απορροφούν 4,6 δισ. δολάρια την ημέρα.
Ο Λαμπράκης ζει και ως σύμβολο ενότητας της Αριστεράς, την οποία υπηρέτησε και ο ίδιος συμπαρατασσόμενος με την ΕΔΑ στα δύσκολα μετεμφυλιοπολεμικά χρόνια.
Ο Λαμπράκης ζει γιατί παραμένουν ζωντανά τα οράματά του και σήμερα, μέσα στους σύγχρονους κοινωνικούς, φιλειρηνικούς και οικολογικούς αγώνες.
Η μνήμη του Γρηγόρη Λαμπράκη εξακολουθεί να εμπνέει και να κινητοποιεί. Χρειαζόμαστε το ανυπότακτο πνεύμα του, την αγωνιστικότητά του και το αλληλέγγυο παράδειγμά του, ιδιαίτερα σήμερα που η Ελλάδα βουλιάζει σε μια πολυδιάστατη κρίση, την οποία εκμεταλλεύονται οι νεοναζί, κερδοσκοπώντας πολιτικά και σκορπώντας στην ελληνική κοινωνία το ρατσιστικό μίσος για τους μετανάστες και το φόβο.
Ο Λαμπράκης αποτελεί πηγή αγωνιστικής έμπνευσης και σήμερα που η ελληνική κοινωνία καταδυναστεύεται από μια άγρια νεοφιλελεύθερη επιδρομή, που πηγάζει από τα διαδοχικά μνημόνια. Ενωμένος ο λαός, με μπροστάρη τον ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ μπορεί να αποκρούσει την επιδρομή αυτή, ανοίγοντας το δρόμο για την Ελλάδα του 21ου αιώνα, με τον ελληνικό λαό κυρίαρχο και συνδημιουργό μιας άλλης Ευρώπης.
* Ο Πάνος Τριγάζης είναι μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ και συγγραφέας του πρόσφατου βιβλίου
Ο Λαμπράκης και το Κίνημα Ειρήνης (Εκδόσεις Ταξιδευτής)
