Η μοναξιά της κυβέρνησης, η πραγματικότητα πίσω απ’ τις… σκληρές διαπραγματεύσεις και το νέο Μνημόνιο. Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου
Υπάρχουν δύο βασικές θεωρίες με τις οποίες επιχειρείται να ερμηνευτεί το τελευταίο διαπραγματευτικό θρίλερ που εκτυλίσσεται στην Αθήνα, μεταξύ κυβέρνησης και τρόικας. Η μία θεωρία λέει ότι όλα εξελίσσονται στη βάση προκαθορισμένων ρόλων που έχουν κατανεμηθεί ανάμεσα στους πρωταγωνιστές, τους κυβερνητικούς εταίρους, τους δανειστές και τους τροϊκανούς. Η άλλη θεωρία υποστηρίζει ότι στην πραγματικότητα δεν βλέπουμε ένα κακοσκηνοθετημένο σόου, αλλά ότι η ένταση του παζαριού, η αδιαλλαξία και τα τελεσίγραφα των εταίρων οφείλονται στο γεγονός ότι δεν έχουν πλέον καμιά πολιτική προσδοκία από αυτή την κυβέρνηση και επομένως δεν έχει νόημα να διευκολύνουν την πολιτική διάσωσή της.
Είναι, ωστόσο, πιθανό να υπάρχει δόση αλήθειας και στις δυο εκ πρώτης όψεως αλληλοαναιρούμενες θεωρίες. Που σημαίνει ότι, μπορεί η κυβέρνηση να νομίζει ότι παίζει καλά τον ρόλο του υπερασπιστή των «κόκκινων γραμμών», υπολογίζοντας σε ένα προσυμφωνημένο χάπι εντ, αλλά αυτό το χάπι εντ τελικά να μην υπάρξει. Διότι οι δανειστές έχουν τις δικές τους πολιτικές ανάγκες και προτεραιότητες, τις δικές τους εκλογικές αγωνίες, τις δικές τους γεωπολιτικές ατζέντες.
Η ειρωνική δήλωση Σόιμπλε αυτή την εβδομάδα ότι «η Ελλάδα πρέπει να εκπληρώσει όσα συμφωνήθηκαν, αλλιώς δεν θα εκταμιευθεί η δόση» και ότι «δεν πρόκειται να δώσουμε οικονομική βοήθεια με το ζόρι σε κάποιον που δεν τη θέλει» απογυμνώνει τον μύθο που εδώ και μήνες προσπαθεί να συντηρήσει η κυβέρνηση περί τελικής λύσης με γερμανική εγγύηση στο ελληνικό δράμα.
Οι εκλογικές προτεραιότητες των συγκυβερνώντων κομμάτων της Γερμανίας δεν επιτρέπουν γενναιοδωρίες και ανοχές προς την αποικία.
Παράλληλες ατζέντες
Στην ίδια πολιτική λογική των δανειστών εντάσσεται και η απόφαση του Ευρωκοινοβουλίου η οποία «καθαρίζει» την τρόικα και οραματίζεται μια Ε.Ε. με το δικό της, Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο, αλλά και η δήλωση του εκπροσώπου του ΔΝΤ ότι το ταμείο προτίθεται να εκταμιεύσει μια μόνο δόση (1,8 δισ.) αντί τριών που ονειρευόταν η συγκυβέρνηση Ν.Δ.- ΠΑΣΟΚ, αφού μία αξιολόγηση του Mνημονίου, η τέταρτη και πιο μακρόσυρτη (7 μήνες και πέντε επισκέψεις της τρόικας), θα είναι αυτή που θα κλείσει.
Το αποτέλεσμα είναι η κυβέρνηση να περιδινείται σε ένα παζάρι στο οποίο συναντώνται, και ενδεχομένως συγκρούονται, πολλές παράλληλες πολιτικές ατζέντες, χωρίς να απομένει ούτε μια σταλιά χώρος για τη δική της. Εξού και η σπουδή να κλείσουν όλες οι εκκρεμότητες με ένα πολυνομοσχέδιο το οποίο θα είναι από μόνο του ένα ακόμη «μνημόνιο» με διατάξεις από την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και τη φορολογία, μέχρι την πλήρη απελευθέρωση των ομαδικών απολύσεων και τις λοιπές «απελευθερώσεις» της περίφημης «εργαλειοθήκης» του ΟΟΣΑ. Το πολιτικό ρίσκο, παραμονές των Ευρωεκλογών, είναι υψηλό, αλλά αν κρίνουμε από τη συμπεριφορά των Κοινοβουλευτικών Ομάδων Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ σε νομοσχέδια στα οποία καταχωνιάζονται ρυθμίσεις εξόφθαλμης εξυπηρέτησης της διαπλοκής, η κυβερνητική πλειοψηφία διανύει μάλλον μήνα μέλιτος.
Ολίγη «αυτονομία»
Εξάλλου, η κυβέρνηση, ανάμεσα στις πολλές κόκκινες γραμμές που έχει ήδη πατήσει, έχει εξασφαλίσει την πολιτική «αυτονομία» της σε δυο –τρία ζητήματα που της είναι ζωτικά: πρώτον, στις ιδιωτικοποιήσεις, με τις οποίες δωρίζονται στους συνήθεις υπόπτους τα φιλέτα του δημόσιου πλούτου (βλέπε Ελληνικό).
Δεύτερον, στις τράπεζες, όπου η επιχείρηση επανιδιωτικοποίησης, παρά τα προσκόμματα, έχει το πράσινο φως της ΕΚΤ για λόγους που σχετίζονται με τη δική της «πολιτική ατζέντα» (τραπεζική ενοποίηση). Και τρίτον, στο περίφημο «κοινωνικό μέρισμα» του πρωτογενούς πλεονάσματος, με το οποίο θα στηθεί η προεκλογική καμπάνια Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ. Το κυβερνητικό σχέδιο μοιάζει απλοϊκό μέχρι βλακείας. Μετά το «οκ» της Eurostat στον υπολογισμό του πρωτογενούς πλεονάσματος (23 Απριλίου), ένα περίπου μήνα πριν τις Ευρωεκλογές, η κυβέρνηση θα επιχειρήσει να μοιράσει ένα μικρό μέρος του «πλεονάσματος», 300-400 εκατ. ευρώ, σε συνταξιούχους, ένστολους και «ευπαθείς ομάδες». Με αυτά τα ψιχία θα επιχειρήσει να αντισταθμίσει λιτότητα ύψους 73 δισ. ευρώ που επιβλήθηκε την τελευταία τριετία. Εκ πρώτης όψεως φαίνεται απίθανο να έχει πολιτικά αποτελέσματα αυτή η επιχείρηση «εξαγοράς» μερικών ομάδων ψηφοφόρων, ωστόσο μπροστά στην απελπισία που έχει προκαλέσει η λεηλασία των εισοδημάτων όλα γίνονται πιθανά.
Οι εφεδρείες
Σε κάθε περίπτωση, η κυβέρνηση είναι πολιτικά πιο μόνη από ποτέ. Χωρίς ασφαλείς συμμαχίες τόσο στην Ε.Ε. όσο και στη χώρα. Στο τελεσίγραφο των δανειστών για συμφωνία με την τρόικα μέχρι την Κυριακή αντιδρά με άτακτες υποχωρήσεις, ή προσπάθειες επικοινωνιακής διαχείρισης οδυνηρών «μεταρρυθμίσεων» που απαιτεί διά ροπάλου η τρόικα. Έτσι, μέχρι την Κυριακή είναι εξίσου πιθανή η ανακοίνωση μιας «πλήρους συμφωνίας» ή ο συμβιβασμός σε μια μερική συμφωνία επί των προαπαιτούμενων της τέταρτης αξιολόγησης, η οποία θα επιτρέψει μια μερική εκταμίευση των δανειακών δόσεων (4,9 δισ. ευρώ). Πώς θα πορευτεί μέχρι τον Μάιο των εκλογών αλλά και των λήξεων ομολόγων ύψους 9 δισ.; Η κυβέρνηση επιχειρεί να εκπέμψει αυτοκυριαρχία, επενδύοντας στα σενάρια για τον διπλό εσωτερικό δανεισμό με έντοκα γραμμάτια αλλά και με repos που θα υποχρεωθούν να αγοράσουν δημόσιοι φορείς που έχουν κάποια μικρά αποθέματα στα ταμεία, αλλά και με μια προσχηματική έξοδο στις αγορές, με ένα ομόλογο ύψους 2 δισ. το οποίο έχει προσυμφωνηθεί να αγοράσουν ξένες επενδυτικές τράπεζες (ανάμεσά τους, φυσικά, η γνωστή μας Goldman Sachs, το «βαμπίρ» των αγορών).
Αυτά τα εφεδρικά όπλα θα επιχειρηθεί να παρουσιαστούν ως «ψήφος εμπιστοσύνης» στην ελληνική ανάκαμψη, η επιτυχία τους, ωστόσο, καθίσταται δύσκολη, καθώς εκτός από το Δημόσιο, την περίοδο αυτή εις άγραν κεφαλαίων βρίσκονται και οι τράπεζες που προχωρούν σε αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου. Εδώ, ο κυβερνητικός σχεδιασμός αποκαλύπτει μιαν ακόμη αντίφασή του.
«50 χρόνια τρόικα»
Όποια κι αν είναι η έκβαση του παζαριού – με εξαίρεση το ακραίο και πιο απίθανο σενάριο μιας ρήξης με την τρόικα- το βέβαιο είναι ότι η κυβέρνηση φιλοτεχνεί καθ’ υπαγόρευση των δανειστών ένα ακόμη «μνημόνιο» το οποίο θα δεσμεύει την ελληνική κοινωνία για πολλά χρόνια. Όσοι πίστευαν ότι η προεκλογική περίοδος μέχρι τον Μάιο θα είναι περίπου το κύκνειο άσμα των μνημονίων κι ότι από τον Ιούνιο μεταβαίνουμε σε μια μεταμνημονιακή εποχή, μάλλον θα διαψευστούν οικτρά.
Όπως εύστοχα επισημαίνει σε τίτλο άρθρου της η γερμανική εφημερίδα Handelsblatt, τα «δώρα» των εταίρων για να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους, όπως η επιμήκυνση, σημαίνουν πολύ απλά: «50 χρόνια τρόικα». Έστω κι αν δεν ακούει πια σ’ αυτό το όνομα.
