Όταν ενσκήψει κανείς στην εξέλιξη της ναυσιπλοΐας θα λύσει πολλές απορίες που μπορεί να έχει για το πώς εξελίχθηκε η ανθρωπότητα στο σύνολό της. Πρώτα-πρώτα θα καταλάβει πώς δυνάμωσε η Ευρώπη, πώς κατέκτησε σχεδόν όλη τη γήινη σφαίρα και πώς πλούτισε χρησιμοποιώντας τους θαλάσσιους δρόμους. Διαβάζοντας για την ιστορία των πιο διάσημων πλοίων, μαθαίνεις πώς μεγάλωσαν και τι ρόλο έπαιξαν αφενός στην κατάκτηση, αφετέρου στη μεταφορά από τις αποικίες του ασύλληπτου πλούτου στον οποίο κυριολεκτικά οφείλεται η τεράστια ανάπτυξη και πρόοδος των ευρωπαϊκών βασιλείων.
Στα πρώιμα εφηβικά μας χρόνια διαβάζαμε με μεγάλο ενδιαφέρον για τους «Μεγάλους Εξερευνητές» σε μεγάλου μεγέθους εικονογραφημένα βιβλία. Αυτοί αναφέρονταν ως σπουδαίοι θαλασσοπόροι γιατί ανακάλυψαν την Αμερική, την Ασία και την Αφρική! Δηλαδή, ανακάλυψαν λαούς και φυλές που αν δεν τους ανακάλυπταν δεν θα ήταν υπαρκτοί, αφού υπαρκτός θεωρείτο στην Ευρώπη όποιος είχε ανακαλυφτεί από Ευρωπαίους. Αν δεν γνωρίζουν την ύπαρξή σου στην Αγγλία, τη Γαλλία, την Ολλανδία ή την Ισπανία και την Πορτογαλία σημαίνει ότι δεν υφίστασαι. Και οι εξερευνητές με το σταυρό και το μαστίγιο πήγαιναν για να εκπολιτίσουν τους -κατά τους χριστιανούς της Δύσης- άγριους, απολίτιστους, ανθρωποφάγους που θα ανακάλυπταν σε μέρη μακρινά.
Δεν βρίσκαμε σ’ αυτά τα βιβλία, τα οποία υπήρχαν σχεδόν σε κάθε νεανική βιβλιοθήκη, αναφορές σε σφαγές, γενοκτονίες, βιασμούς, υποδουλώσεις και αρπαγές. Οι «εξερευνητές» ήταν μυθικά πρόσωπα, γενναίοι, ήρωες, εκπολιτιστές. Και η εποχή στην οποία έδρασαν καθιερώθηκε να λέγεται «Η εποχή των ανακαλύψεων» και όχι «Η εποχή των εξαφανίσεων» αφού λαοί, έθνη και φυλές ολόκληρες αφανίστηκαν και υποδουλώθηκαν.
Ο Χριστόφορος Κολόμβος ανακάλυψε, έστω κατά λάθος, την Αμερική με 86 άτομα προσωπικό και τρία πλοία: Santa Clara (Niña), Pinta and Santa Gallega (Santa Maria). Ο Βάσκο ντα Γκάμα με 170 άτομα πλήρωμα και τέσσερα πλοία (São Gabriel, São Rafael, São Miguel-Berrio κι άλλο ένα υπό τον Gonçalo Nunes) έκανε το γύρω της Αφρικής και έφτασε στην Ινδία. Ο Φερδινάνδος Μαγκελάνος με 270 άντρες και πέντε πλοία (Trinidad, San Antonio, Concepción, Victoria και Santiago) χρεώθηκε το γύρο της γης. Κι άλλοι τους ακολούθησαν όταν οι βασιλιάδες της Ευρώπης διαπίστωσαν ότι εύκολα μπορούσαν να εκμεταλλευτούν αυτούς που είχαν ανακαλύψει οι απεσταλμένοι τους.
Με τα πλοία, τα πυροβόλα όπλα και τα άλογα, οι ευρωπαϊκές άρχουσες τάξεις έστησαν ένα πελώριο δίκτυο λεηλασίας όλης της ανθρωπότητας. Ούτε οι Ευρωπαίοι είχαν ανακαλύψει τα πλοία, ούτε είχαν εφεύρει την πυρίτιδα ούτε είχαν επινοήσει τη χρησιμότητα των αλόγων. Αλλά κανένας άλλος λαός δεν τα είχε αξιοποιήσει, σε συνδυασμό και με τον ίδιο τρόπο, με σκοπό να υποτάξει και να εκμεταλλευτεί χωρίς όρια όλους τους άλλους λαούς και όλη τη φύση. Αυτή η τάση ανεξέλεγκτης επέκτασης, στην κορύφωσή της, διαφοροποιεί το χαρακτήρα του ευρωπαϊκού οικοδομήματος και την κουλτούρα των ευρωπαϊκών κρατών από τους πολιτισμούς των άλλων λαών. Η δε επιτυχία της επέκτασης και η αποδοτικότητα των κατακτήσεων καθόρισαν, από ένα σημείο και μετά, τις παγκόσμιες σχέσεις ισχύος και την πορεία της ανθρωπότητας στο σύνολό της.
Λάφυρα
Αρχίζοντας από τον 15ο αιώνα και φτάνοντας στον 18ο, η νοητή τάξη που υπήρχε στον κόσμο καταστρεφόταν από την ανερχόμενη επιθετικότητα της Δύσης εναντίον όλης της ανθρωπότητας. Οι δυτικοί υφάρπαζαν ό,τι μπορούσε να υφαρπαχτεί και το έθεταν στην υπηρεσία των επιδιώξεών τους που ήταν να ισχυροποιούνται, να ευημερούν και να προοδεύουν σε βάρος όλων των άλλων. Γι’ αυτούς όλοι και όλα ήταν λάφυρα. Η ύπαρξη τους ταυτιζόταν απολύτως με την ηγεμονία που ασκούσαν και με τα οφέλη που αποκόμιζαν απ’ αυτήν. Και με αυτή την ιδεολογία στο επίκεντρο της ταυτότητάς τους διαμορφώθηκαν τα κράτη, τα συστήματα διακυβέρνησης, τα μέσα υλοποίησης, οι θεσμοί, οι νόμοι, οι μηχανισμοί, οι νοοτροπίες, οι αντιλήψεις, η παιδεία, οι σχέσεις και οι θεωρήσεις του υπόλοιπου κόσμου, οι αξιολογήσεις του «άλλου».
Η αποικιοκρατία είναι ένα σετ λεηλασίας, μεθόδευσης, συγκάλυψης και εξωραϊσμού της. Τα πάντα ορίστηκαν με βάση τη λεία. Κανένας δεν την αμφισβήτησε. Από την πολιτική μέχρι τη φιλοσοφία, από το στρατό μέχρι τη θρησκεία, από τις οικονομικές δομές μέχρι την κοινωνική διαστρωμάτωση, η αποικιοκρατία διαμόρφωσε το πλαίσιο και τις αξίες που της αναλογούσαν και την εξυπηρετούσαν.
Ό,τι διαφορετικό εμφανιζόταν απαλειφόταν εάν ξέφευγε από τα όρια ανοχής που έθετε το σύστημα ή προσαρμοζόταν αναγκαστικά στις επιταγές της αποικιοκρατίας. Το πώς η ιδέα της δημοκρατίας που προερχόταν από το αθηναϊκό πρότυπο, τροποποιήθηκε και ενσωματώθηκε για να εκσυγχρονίσει και να ωραιοποιήσει τα συστήματα ακραίας ανισότητας και σκληρής εκμετάλλευσης των υπηκόων, προστατεύοντας και εδραιώνοντας την κυριαρχία των ελίτ, αποτελεί το καλύτερο παράδειγμα για το πώς όλα, ακόμα και οι δημοκρατικοί θεσμοί, χρησιμοποιήθηκαν για να διευκολύνουν και να νομιμοποιήσουν την αποικιοκρατία.
Αυτό που βλέπουμε ότι ισχύει μέχρι σήμερα. Η τρομακτική ανισότητα μέσα στις μητροπόλεις και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού και η συστηματική καταστροφή των άλλων, του Ιράκ, του Αφγανιστάν, της Λιβύης, της Συρίας, της Παλαιστίνης, της Υεμένης κ.λπ., υπό την ομπρέλα των «δυτικών αξιών», της «δημοκρατίας» και της «διεθνούς τάξης». Αλλά αυτή η «διεθνής τάξη» δεν είναι τίποτα περισσότερο από την επιβολή της τάξης της αποικιοκρατίας σε βάρος της ανθρωπότητας. Είναι η «τάξη» η οποία επιβλήθηκε σε μια προηγούμενη φάση της εξέλιξης των παγκόσμιων σχέσεων και συσχετισμών.
Όμως, αυτή η φάση φθίνει, επειδή κάθε τάξη υπόκειται σε ρυθμίσεις και ισορροπίες που αλλάζουν όταν οι όροι, υλικοί και πνευματικοί που τις δημιούργησαν, μεταβάλλονται.
Σήμερα, όλα δείχνουν ότι οι όροι και οι συνθήκες που διαμόρφωσαν και στήριξαν την αποικιοκρατία αλλάζουν δυναμικά και μάλλον ταχύρρυθμα. Τρεις απ’ αυτούς τους όρους είναι ο πληθυσμός, οι φυλετικές διακρίσεις και η ισχύς των μητροπόλεων.
Πληθυσμός
Όταν οι Ευρωπαίοι αποικιοκράτες πάτησαν πόδι στις αποικίες, οι λαοί που ζούσαν εκεί ήταν εντελώς απροετοίμαστοι με βάση τη δική τους κουλτούρα ν’ αντιμετωπίσουν αυτή την άγνωστη φάρα που ερχόταν από πολύ μακριά και δεν ήθελε απλά να κάνει συναλλαγές μαζί τους, αλλά να τους υποδουλώσει και να τους καταληστέψει. Οι αποικίες όχι μόνο δεν επωφελήθηκαν από την κηδεμονία των Ευρωπαίων, αλλά καθυστέρησαν πολύ στην εξέλιξή τους με τεράστιες απώλειες. Αντιθέτως, οι αποικιοκράτες συσσώρευαν επί εκατοντάδες χρόνια τεράστια πλούτη με τα οποία εδραίωσαν την παγκόσμια κυριαρχία τους και δημιούργησαν τις σύγχρονες χώρες τους. Καμία αποικία δεν ευημέρησε από την εργασία των μελών της και τον πλούτο που διέθετε και σε καμία δεν επιτράπηκε να αναπτυχθεί ανεξάρτητα και δημοκρατικά. Ας δούμε μερικά τρανταχτά παραδείγματα:
Η Ινδονησία με 1.300 εθνοφυλετικές ομάδες μοιρασμένες σε 17.000 νησιά που μιλούσαν 700 γλώσσες, είχε πλούσιο πολιτισμό από την αρχαιότητα και το 1300 μ.Χ. είχε φτάσει στη «χρυσή εποχή» της. Από το 1500, όμως, την «ανακάλυψαν» οι «εξερευνητές», πρώτοι οι Πορτογάλοι και οι Άγγλοι και από το 1600 οι Ολλανδοί, οι οποίοι την εκμεταλλεύτηκαν επί 350 χρόνια καταπνίγοντας βίαια κάθε εξέγερση και αντίδραση στην απόλυτη κυριαρχία τους. Το 1949, που κατάφερε να απαλλαγεί από την ξένη κατοχή, η Ινδονησία, το θύμα, είχε 70 εκατομμύρια πληθυσμό και η Ολλανδία, ο θύτης, μόλις 10!
Η Βραζιλία, από τότε που την «ανακάλυψε» ο Pedro Álvares Cabral ήταν για πάνω από 300 χρόνια αποικία της Πορτογαλίας κι όταν εξαντλήθηκε ο ιθαγενής πληθυσμός της από την κακομεταχείριση, τον αναπλήρωσαν με εκατομμύρια σκλάβους από την Αφρική. Και η Αγκόλα στη μαύρη ήπειρο κέρδισε την ανεξαρτησία της μόλις το 1975. Δύο χώρες με συνολική έκταση περίπου 10 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα υφίσταντο επί αιώνες την εκμετάλλευση του ανθρώπινου δυναμικού τους και την αρπαγή του φυσικού τους πλούτου από μία ευρωπαϊκή χώρα μικρότερη σε έκταση από την Ελλάδα και πληθυσμό κάτω από τρία εκατομμύρια το 1900!
Το Κονγκό ήταν «ιδιοκτησία» του Βέλγου μονάρχη Λεοπόλδου Β΄ και της βέλγικης ελίτ μέχρι το 1960. Το έγδαραν στην κυριολεξία σκοτώνοντας και ακρωτηριάζοντας εκατομμύρια ιθαγενείς. Άλλη μια μικρούτσικη ευρωπαϊκή χώρα με μέγεθος ίσο με μιάμιση Πελοπόννησο άρπαξε τον πλούτο, από διαμάντια και χρυσό μέχρι καουτσούκ, καφέ και πετρέλαιο, μιας αφρικανικής χώρας με έκταση 26 φορές μεγαλύτερη καταδικάζοντάς την στην απόλυτη φτώχεια!
Το Βιετνάμ στην Ασία και η Αλγερία στην Αφρική είναι μόνο δύο από τις χώρες, με έκταση ίση με τα δύο τρίτα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που λεηλάτησαν οι Γάλλοι.
Και η Ινδία, μία από τις δεκάδες χώρες που κατείχαν οι Άγγλοι, όταν έγινε τμήμα της αυτοκρατορίας είχε ήδη 200 εκατομμύρια πληθυσμό ενώ η Μεγάλη Βρετανία κάτω από 20.
Και η λίστα είναι τεράστια. Από το 1500, σχεδόν επί 500 χρόνια, μια χούφτα ευρωπαϊκές χώρες, με μικρές εκτάσεις, μικρούς πληθυσμούς και φτωχές σε πρώτες ύλες, αλλά καλά εξοπλισμένες και με ιμπεριαλιστική ιδεολογία, αφαίμασσαν όλη τη γη ασκώντας ακραία βία επί παντός. Η ποσότητα και η ποιότητα αυτής της αφαίμαξης δεν μπορεί να υπολογιστεί. Ούτε ο αριθμός των θυμάτων που ανέρχεται σε εκατοντάδες εκατομμύρια.
Μ’ αυτό τον τρόπο χτίστηκαν οι πόλεις, τα παλάτια, οι κήποι, τα λιμάνια, τα πανεπιστήμια και οι ναοί. Με γενοκτονίες, υποδουλώσεις και αρπαγές. Με στραγγαλισμό της ανθρωπότητας. Ποτέ άλλοτε κατακτητής δεν προκάλεσε σ’ αυτή την έκταση και μ’ αυτή τη διάρκεια το κακό που προκάλεσαν οι Ευρωπαίοι στη γη. Πρωτοφανής απληστία, πρωτοφανής αμοραλισμός, πρωτοφανής απανθρωπιά. Αυτή είναι η ρίζα, αυτός είναι ο πολιτισμός, αυτές είναι οι αξίες της Δύσης στις οποίες συνεχώς αναφέρονται ο Μπάιντεν και η Φον ντερ Λάιεν. Κι αυτές υπερασπίζονται οι δυτικές ελίτ με χίλιες στρατιωτικές βάσεις σε όλο τον κόσμο.
Από νάνοι γίγαντες
Σήμερα βλέπουμε πεντακάθαρα πόσο φτωχή είναι σε εργατικό δυναμικό και φυσικό πλούτο η Ευρώπη. Και φαίνεται εντονότατα πώς η Δύση εκμεταλλεύτηκε ολόκληρη την ανθρωπότητα για να πλουτίσει, να επιβληθεί και να ξεχωρίσει. Αλλά αντιλαμβανόμαστε επίσης ότι αυτή η φάση κλείνει μάλλον οριστικά.
Αν η Ινδία είχε 240 εκατομμύρια κατοίκους το 1900, η Ινδονησία 38, η Βραζιλία 17, το Βιετνάμ 11, η Αλγερία και το Κονγκό από 5 και η Αγκόλα 3, σήμερα, οι ίδιες χώρες έχουν 1,4 δισεκατομμύρια, 275 εκατομμύρια, 217, 100, 46, 100 και 33 εκατομμύρια αντίστοιχα, δηλαδή αθροιστικά πάνω από 2.150.000.000 κατοίκους, ενώ οι επιβήτορές τους (Μεγάλη Βρετανία, Γαλλία, Ολλανδία, Βέλγιο και Πορτογαλία) με το ζόρι συμπληρώνουν 173 εκατομμύρια και οι πέντε μαζί! Κι αν συμπεριλάβει κανείς όλες τις χώρες και τους λαούς που δεινοπάθησαν από την αποικιοκρατία, από την Κίνα ως τη Νιγηρία, το Ιράν και το Περού, είναι ακόμα πιο αβυσσαλέο πόσο πολύ μικρή είναι η Δύση, δηλαδή η μειονότητα του παγκόσμιου πληθυσμού που λεηλάτησε την ανθρωπότητα μόνο για δικό της όφελος.
Αυτή, λοιπόν, η παγκόσμια ανισορροπία δεν μπορεί πλέον να συντηρηθεί. Ήρθε η ώρα για την επιδιόρθωση που εκκρεμεί εδώ και πολλά χρόνια. Οι δυνάμεις που πιέζουν γι’ αυτή την αποκατάσταση γίνονται όλο και πιο ισχυρές και πηγάζουν από παντού, από την πιο μικρή ως την πιο μεγάλη χώρα, συνθέτοντας ένα παγκόσμιο ακατάσχετο ρεύμα. Οι μητροπόλεις νιώθουν την πίεση να αυξάνεται σε βάρος τους, αλλά δυσκολεύονται πάρα πολύ να τη διαχειριστούν.
Δυσκολεύονται γιατί ταυτόχρονα, και όχι ασύνδετα, με την αυτόνομη άνοδο των αποικιών και την παραπέρα ενίσχυση της ανεξαρτησίας τους, μειώνεται η ισχύς των μητροπόλεων. Η ευχέρεια που είχαν να καθορίζουν τις πολιτικές που εφαρμόζουν οι αποικίες εξασθενεί. Κι αυτό το οποίο παρατηρείται εντονότερα στην οικονομία και τις οικονομικές σχέσεις είναι αναμφίβολα προέκταση των πολιτικών διαφοροποιήσεων που συντελούνται στις πρώην αποικίες. Και το πολιτικό σκέλος δεν αφήνει ανεπηρέαστο το στρατιωτικό εφ’ όσον ήδη αυτές οι χώρες τείνουν να απέχουν από στρατιωτικές επιχειρήσεις που διεξάγουν οι μητροπόλεις.
Όλα αυτά έχουν διαβαθμίσεις, αλλά η κύρια τάση παραμένει σταθερά προσανατολισμένη. Είναι πολύ χαρακτηριστικό ότι πέρα από τις χώρες του μητροπολιτικού κέντρου και των δορυφόρων τους, πάνω από 150 χώρες αρνήθηκαν να συμμετάσχουν στις κυρώσεις σε βάρος της Ρωσίας ή να συνδράμουν στις πολεμικές επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ. Ακόμα και χώρες που μέχρι πρότινος λειτουργούσαν ως σύμμαχοι ή δορυφόροι των μητροπόλεων.
Ρατσισμός
«Οι μαύροι, είτε εξ αρχής ως διακριτή φυλή, είτε επειδή ξεχώρισαν από το χρόνο και τις περιστάσεις, είναι κατώτεροι από τους λευκούς ως προς τα χαρίσματα τόσο του σώματος όσο και του νου.» (Τόμας Τζέφερσον, 1788)
Τρίτος παράγοντας αλλαγής είναι ο κλονισμός των ρατσιστικών στερεοτύπων που εκφράζανε την κυρίαρχη κοσμοαντίληψη των αποικιοκρατών η οποία αποτελούσε συστατικό στοιχείο της κατάκτησης και λεηλασίας της ανθρωπότητας.
Ο ρατσισμός στον δυτικό κόσμο δεν είναι μια αυθόρμητη έκφραση των μαζών. Είναι ένα συστατικό στοιχείο, ιδιαίτερα σημαντικό, της πολιτικοπολιτισμικής θωράκισης και δικαιολόγησης της αποικιοκρατίας. Οι αποικιοκράτες χρησιμοποίησαν πολλά εργαλεία για να διασφαλίσουν τη συναίνεση των υπηκόων τους και τη συνδρομή τους στην κατάκτηση του κόσμου. Ο φυλετικός και εθνικός διαχωρισμός των λαών σε ανώτερους και κατώτερους, σε πολιτισμένους και απολίτιστους, σε ανθρώπους και υπανθρώπους, σε πολίτες και ζώα, σε ελεύθερους και σκλάβους, αποτέλεσε κινητήρια δύναμη της αποικιοκρατίας, στην επιβολή και τη νομιμοποίησή της. Ήταν δε τόσο ισχυρός και πειστικός ο διαχωρισμός που ακόμα και πολλά από τα θύματα τον αποδέχονταν ως φυσικό επακόλουθο της αδυναμίας τους έναντι των ισχυρών. Ο χριστιανισμός, επίσης από τα δραστικότερα μέσα της αποικιοκρατίας, συνέτεινε τα μέγιστα στη δικαιολόγηση των φυλετικών διακρίσεων ως εκ θεού απορρέουσες.
Η σύνδεση της υλικής αφθονίας και των πάσης φύσεως προνομίων με την πολιτισμική ανωτερότητα του λευκού επιβήτορα και τη θεμιτή λεηλασία των υποδεέστερων φυλών και εθνών, εκλαΐκευσε και καθιέρωσε το ρατσισμό ως κοσμοθεωρία που βρίσκεται στον πυρήνα των ευρωπαϊκών «αξιών». Από τις βασιλικές αυλές μέχρι τον Τζέφερσον, τον Τσόρτσιλ και τον Χίτλερ, από τον Ράντγιαρντ Κίπλινγκ και τον Χιούστον Στιούαρτ Τσάμπερλεν μέχρι τους οπαδούς της Κου Κλουξ Κλαν και τους Σουηδούς ευγονιστές, οι φυλετικές διακρίσεις –φανερά ή συγκαλυμμένα- είναι συστατικό στοιχείο της ευρωπαϊκής «λευκής» ταυτότητας που –σε βάθος χρόνου- στήριξε την αποικιοκρατία περισσότερο και από τα οπλικά συστήματα.
Οι θεωρίες περί ανώτερων και κατώτερων, περί υπανθρώπων, δεν γεννήθηκαν επειδή οι άλλοι είναι μαύροι ή κίτρινοι, αλλά γιατί οι λευκοί χριστιανοί χρειάζονταν μια κάλυψη, μια δικαιολογία για να σκλαβώνουν χωρίς ενοχές τους λαούς και να αρπάζουν τα υπάρχοντά τους, από το Μεξικό ως την Αυστραλία και από τον Καναδά ως τη Μαγαδασκάρη. Επί της ουσίας, η αποικιοκρατία έγινε κοινή ευρωπαϊκή πεποίθηση, δόγμα και αυτοσκοπός.
Ανατροπές
Αυτή η κουλτούρα, παρ’ όλες τις περί αντιθέτου διαβεβαιώσεις, δεν έχει αλλάξει. Τόσο στην Ευρώπη όσο και στις ΗΠΑ, ο ρατσισμός παραμένει φουλ ενεργός, γιατί είναι ενσωματωμένος στην ευρωπαϊκή εθνοδομή. Το φανερώνουν οι ασταμάτητοι πόλεμοι κατά παντός, οι φράχτες στους μετανάστες και πρόσφυγες, η ισλαμοφοβία και ο αντισημιτισμός, η άρνηση να αποδεχτούν ως ισότιμους τους Κινέζους, Βιετναμέζους, Κενυάτες ή Βενεζουελάνους, για τον πολιτισμό των οποίων δεν ξέρουν τίποτα ούτε θέλουν να μάθουν. Το φανερώνει η υστερία για τη βασίλισσα Ελισάβετ ως σύμβολο της αποικιακής αυτοκρατορίας, η μεγάλη επιρροή των ακροδεξιών εθνικιστικών και φιλοναζιστικών κομμάτων, οι εν ψυχρώ δολοφονίες μαύρων πολιτών από την αστυνομία στις ΗΠΑ, οι κοινωνικές ανισότητες που πλήττουν ιδίως τους έγχρωμους κ.λπ.
Τώρα, όμως, που δεν μπορούν πια με την ίδια ευκολία να υποτάσσουν τους άλλους και να τους εκμεταλλεύονται, κλονίζεται η οικονομική τους βάση, ραγίζει η βιτρίνα τους και βγαίνουν στην επιφάνεια οι εσώτερες τους «αλήθειες». Επιδιώκοντας, αποδεχόμενοι ή ανεχόμενοι τα κέρδη από τις γενοκτονίες, τους πολέμους, τις υποδουλώσεις και τις λεηλασίες, για τόσο μεγάλο διάστημα, σάπισαν ηθικά, πλούσιοι και μικρομεσαίοι. Γι’ αυτό δεν τους κινητοποιεί η ειρήνη, αλλά τους έλκει και τους συσπειρώνει ο πόλεμος, η πιο βαθιά και διαχρονική τους «αξία». Γι’ αυτό συναίνεσαν χαιρέκακα και μισαλλόδοξα στην καταστροφή της Γιουγκοσλαβίας, του Αφγανιστάν, του Ιράκ, της Λιβύης και της Συρίας.
Αλλά ο κόσμος αλλάζει. Δικαστήριο να τους δικάσει δεν υπάρχει, αλλά τα εγκλήματά τους καταγράφονται στη συλλογική συνείδηση της ανθρωπότητας. Ο ρατσισμός δεν είναι πια ανεκτός ούτε στην Αφρική ούτε στον αραβικό κόσμο ούτε στην Ασία και τη Λατινική Αμερική. Μαζί με την ενδυνάμωση των αναδυόμενων χωρών και τη μείωση της ισχύος των Ευρωπαίων, φυλλοροεί όλο το οικοδόμημα των διακρίσεων πάνω στο οποίο χτίστηκε η αποικιοκρατία και η παγκόσμια ηγεμονία. Έξω από το δυτικό μπλοκ (που περιλαμβάνει και την Ιαπωνία), ο δυτικός ρατσισμός γίνεται αιτία -από θεμιτή αντίδραση- να ενισχυθεί η εθνική και φυλετική ταυτότητα και αυτονομία όσων υπήρξαν επί αιώνες θύματα των διακρίσεων και των λεηλασιών.
Ο κόσμος αλλάζει εντυπωσιακά. Τα χωριουδάκια των ιθαγενών έγιναν πολύ μεγάλα σύγχρονα κράτη, οι λαοί αποκτούν αυτοπεποίθηση και διεκδικούν με αξιοπρέπεια δικαιότερη κατανομή του παραγόμενου πλούτου και ισότητα στις διακρατικές σχέσεις, ενώ η παντοδυναμία των μητροπόλεων υποχωρεί και η ιδεολογία της αποικιοκρατίας περί ανωτερότητας των λίγων και κατωτερότητας των πολλών όχι μόνο αμφισβητείται παγκόσμια, αλλά και αποδοκιμάζεται έμπρακτα. Ναι, ο κόσμος, βασανιστικά αλλά σταθερά, γυρίζει ίσια!
