Μετά την Ελλάδα και την Κύπρο, η περίπτωση του Κίεβου σηματοδοτεί τη νέα εποχή. Του Γιώργου Τσίπρα
Όχι, δεν πρόκειται για κάτι σύνηθες. Αν είναι πρωτοφανές το καθεστώς της αποικίας χρέους το οποίο επιβλήθηκε στην Ελλάδα, αν ήταν πρωτοφανές το bail-in και ο ωμός εκβιασμός προς την Κύπρο πέρσι, η πολιτική επέμβαση και επιβολή Δυτικών μεγάλων δυνάμεων στην Ουκρανία αποτελεί ένα ακόμη μεγαλύτερο «προηγούμενο» στο διεθνές «καθεστώς» επιβολής υπερεθνικών ρυθμίσεων που οικοδομείται από τη Δύση. Δεν πρόκειται για κάποια αφρικανική χώρα ή έστω μια μικρή βαλκανική χώρα, αλλά για μια μεγάλη χώρα της Ανατολικής Ευρώπης, τη δεύτερη μεγαλύτερη μετά τη Ρωσία, με 45 εκατ. πληθυσμό και σημαντική βιομηχανία και γεωργία, όπου μόλις το 2010 είχαν διεξαχθεί εκλογές που οι Δυτικοί παρατηρητές είχαν χαρακτηρίσει «τίμιες και ελεύθερες». Η ωμή επέμβαση της Δύσης, η αμφισβήτηση και κατάλυση της κυριαρχίας μιας ανεξάρτητης χώρας, διαγράφει το πλαίσιο λειτουργίας του νέου σύγχρονου πολυπολικού κόσμου από την πλευρά της Δύσης. Η υποτίμηση αυτής της «μεταμοντέρνας» πραγματικότητας, που συνεπάγεται τον εντονότερο ιμπεριαλιστικό της χαρακτήρα, οδηγεί σε λάθος υπολογισμούς…
Το θέατρο του παραλόγου
Πολλοί ήταν οι απλοί άνθρωποι στην Ελλάδα και αλλού που αναρωτήθηκαν τους τελευταίους τρεις μήνες: «Μα τι συμβαίνει στην Ουκρανία;». Η απορία είναι απολύτως δικαιολογημένη και οι λόγοι προφανείς. Ακόμη και κάποιος που δεν παρακολουθεί συστηματικά τις εξελίξεις στη χώρα, αντιλαμβανόταν πως κάτι περίεργο ή πολλά περίεργα συνέβαιναν εκεί.
Πρώτον, επί τρεις μήνες και μέχρι πριν από μια εβδομάδα, δεν είναι καθόλου βέβαιο πως στο κέντρο του Κιέβου η αστυνομία ήταν ο θύτης και οι πάνοπλοι (για ειρηνική διαμαρτυρία) διαδηλωτές, το θύμα. Αυτό δεν αλλάζει εκ των υστέρων από το μακελειό με τη χρήση ελεύθερων σκοπευτών (θυμίζοντας το «είπαν του τρελού να χ…»). Με επιπλέον δεδομένο ότι στο υπόλοιπο Κίεβο, όπως και στο μεγαλύτερο μέρος της Ουκρανίας, η ζωή κυλούσε ήσυχα, με το «Γιουρομειντάν» να αφορά πρακτικά λίγα οικοδομικά τετράγωνα όπου θα μπορούσε εύκολα να κατασταλεί, η παθητικότητα των Αρχών όλο αυτό το διάστημα θα ήταν αδιανόητη σε οποιαδήποτε άλλη χώρα.
Δεύτερον, η σε άλλες περιπτώσεις «σιωπηρή πλειοψηφία» δεν ήταν τέτοια στην περίπτωση της Ουκρανίας, αφού ένα σημαντικό τμήμα της κεντρικής και ανατολικής Ουκρανίας αντιτίθεται συνειδητά στην υποταγή της χώρας στη Δύση, και αυτό δεν εκκινεί από κάποια δεξιά, εθνικιστική αφετηρία. Οι πιο δεξιοί και εθνικιστές εν προκειμένω βρίσκονται με τους διαδηλωτές. Με δεδομένη σε πρώτη φάση και τη μειοψηφικότητα των αντιπολιτευόμενων, η παθητικότητα και υποχωρητικότητα όχι μόνο της αστυνομίας αλλά της ίδιας της κυβέρνησης απέναντι στην ευθεία αμφισβήτηση της νομιμότητάς της, φαίνεται επίσης ακατανόητη σε μια πρώτη ματιά. Μπορεί να κατανοηθεί μόνο με την παραδοχή πως τα αφεντικά στα οποία υπακούει ο Γιανουκόβιτς βρίσκονται και από τις δυο πλευρές των οδοφραγμάτων.
Τρίτον, η στάση της Ρωσίας φαντάζει κι αυτή περίεργη εκ πρώτης όψεως. Τον περασμένο Σεπτέμβρη, με αφορμή τη Συρία και τις μάλλον βιαστικές εκτιμήσεις πως η ρωσική αρκούδα επανακάμπτει, σημειώναμε: «Η Ρωσία μοιάζει με το ερπετό που φουσκώνει, φουσκώνει και παριστάνει το τριπλάσιο σε μέγεθος πλάσμα από αυτό που πραγματικά είναι ώστε να φοβίσει το φίδι. Αλλά, επειδή το φίδι που λέγεται ΗΠΑ γνωρίζει πολύ καλά το πραγματικό μέγεθος και εκτόπισμα της Ρωσίας, η παράσταση που δίνει τελευταία η ρωσική εξωτερική πολιτική περισσότερο επιδιώκει να δηλώσει ένα «παρών» και να αυξήσει τις μετοχές της και τη “ζήτηση” στο γεωπολιτικό παιχνίδι της περιοχής, παρά είναι διατεθειμένη να τα βάλει με τις ΗΠΑ τόσο όσο καμώνεται. Δεν είναι άλλωστε ο σκοπός της αυτός…»1. Αν το ήθελε, η Ρωσία μπορούσε να παρέμβει στο Κίεβο εξίσου δυναμικά με τη Δύση, και με ισχυρότερες δυνατότητες. Δεν είναι ασήμαντα τα συμφέροντα που διακυβεύονται γι’ αυτήν στη δυτική της αυλή. Δεν το έπραξε γιατί επιλέγει να μην συγκρουστεί.
Μέρκελ – Ομπάμα υπαγορεύουν, ο Γιανουκόβιτς χορεύει
Μετά τη συνάντησή του με την τριάδα των υπουργών Εξωτερικών Γερμανίας, Γαλλίας και Βρετανίας (αλήθεια πού είναι η Ε.Ε.;), ο Γιανουκόβιτς συμφώνησε με την αντιπολίτευση σε αυτοεξευτελιστικό κείμενο που προβλέπει: προκήρυξη πρόωρων προεδρικών εκλογών, ακύρωση «εντός 10 ημερών» των συνταγματικών μεταρρυθμίσεων του 2010 και επαναφορά στο Σύνταγμα του 2004 που περιορίζει τις προεδρικές εξουσίες (πάγιο αίτημα της αντιπολίτευσης), συγκρότηση κυβέρνησης εθνικής ενότητας «εντός 10 ημερών», δέσμευση για σύσταση κοινής με την Ε.Ε.(!) εξεταστικής επιτροπής για «τα εγκλήματα κατά ειρηνικών διαδηλωτών» από τον Δεκέμβρη ως τον Φεβρουάριο.
Την προηγουμένη οι βουλευτές του Γιανουκόβιτς δεν προσήλθαν στη Βουλή αφήνοντας την αντιπολίτευση να ψηφίσει για άρση των αντι-τρομοκρατικών επιχειρήσεων στη χώρα, απόσυρση της αστυνομίας από το κέντρο του Κιέβου, απαγόρευση της χρήσης πυροβόλων κατά διαδηλωτών και αποκλεισμού δρόμων από την αστυνομία(!), απελευθέρωση όλων των κρατουμένων. Ο εκπρόσωπος του Γιανουκόβιτς στο Κοινοβούλιο δήλωσε πως οι αποφάσεις «υπηρετούν τον τερματισμό της βίας»…
Εμφανώς δυσαρεστημένη η Μόσχα από τις εξελίξεις, αν και οι γραμμές ανάμεσα τουλάχιστον σε Μόσχα-Βερολίνο-Λονδίνο είχαν πάρει φωτιά, δήλωσε διά του Μεντβέντεφ πως η Ρωσία είναι έτοιμη να παράσχει περισσότερη βοήθεια στην Ουκρανία αλλά οι Ουκρανοί αξιωματούχοι πρέπει να είναι νομότυποι και αποτελεσματικοί «κι όχι ένα χαλάκι για να σκουπίζει ο καθένας τα πόδια του»…
Το μέλλον…
Με μαθηματική βεβαιότητα, η υπόκλιση Γιανουκόβιτς στις δυτικές ιταμές απαιτήσεις και με τους όρους που έγινε, δεν ανοίγει το δρόμο στην εξομάλυνση και τον συμβιβασμό.
Ανοίγει ίσα-ίσα το δρόμο σε πιο εκρηκτικές συγκρούσεις στο μέλλον, ανοίγοντας σε πρώτη φάση την όρεξη σε απαιτήσεις της δυτικής Ουκρανίας και της Δύσης που η ανατολική Ουκρανία και η Ρωσία πολύ δύσκολα θα υπομένουν στο όχι πολύ μακρινό μέλλον…
1. «Περιμένοντας τον πλανητάρχη
να αποφασίσει», Δρόμος φ. 179, 14 Σεπτεμβρίου 2013
