Eάν κάθε μέρα περνώντας από ένα περίπτερο ρίχνεις μια ματιά στο πρωτοσέλιδο του Ριζοσπάστη, όλες οι μέρες θα σου φαίνονται ίδιες. Τη μια μέρα νικάει η εργατική τάξη, την άλλη επιτίθεται ο καπιταλισμός, την παράλλη νικάει ο λαός και πάλι επιτίθεται το κεφάλαιο κ.ο.κ. Μέρα μπαίνει μέρα βγαίνει το ίδιο σύνθημα επαναλαμβάνεται με μικρές παραλλαγές ανελλιπώς και αποκλειστικώς, όσα χρόνια κι αν περάσουν, ό,τι κι αν συμβαίνει στην κοινωνία. Ο λαός, αλλά ποιος λαός; Το 3%, το 5%, το 10%; Δεν έχει σημασία. Ο λαός. Ακόμα κι αν σε μια διαδήλωση ή απεργία σε ένα κλάδο χιλιάδων εργαζομένων συμμετέχουν μερικές εκατοντάδες. Ο λαός μίλησε, ο λαός ξεσηκώθηκε, ο λαός απέρριψε, ο λαός καταδίκασε, ο λαός… κι ας ψηφίζει στις εκλογές –σύμφωνα με το ΚΚΕ– σε ποσοστό 93% αντιδραστικά και ρεφορμιστικά κόμματα πάσης φύσεως, από Χρυσή Αυγή μέχρι ΣΥΡΙΖΑ.
Στην αντικαπιταλιστική Αριστερά μερικοί πιστεύουν ότι βρισκόμαστε σε καταστάσεις παρόμοιες με τις παραμονές της επανάστασης του 1917 και ουκ ολίγοι προσεύχονται για το θαύμα, που η ηγεσία του ΚΚΕ θα δει το «φως», από Σαούλ θα γίνει Παύλος με ένα φλας, και θα συνεργαστεί με ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΤΑΡΣΥΑ για τη μεγάλη σοσιαλιστική επανάσταση!
Και στον ΣΥΡΙΖΑ, όπου υπάρχουν μύρια όσα προβλήματα, όπως βαθύτερης κατανόησης του χαρακτήρα της κρίσης, σύνδεσης με την κοινωνία, εσωτερικής συνοχής, δημοκρατικής λειτουργίας και στοιχειώδους οργάνωσης, διαμόρφωσης προγράμματος και ιεράρχησης θέσεων, διεύρυνσης συμμαχιών, επικοινωνιακής πολιτικής κ.λπ., συνεχίζονται οι κονταρομαχίες γύρω από τους διαχρονικούς μικρομεγαλισμούς της Αριστεράς. Όσο πιο μακριά από την πραγματικότητα είναι κανείς τόσο περισσότερο τρώγεται με τα ρούχα του. Πολλοί αριστεροί δεν ασχολούνται με πραγματικούς ανθρώπους, αλλά με προσομοιώσεις τους.
Στη ριζοσπαστική Αριστερά ανήκει ο ΣΥΡΙΖΑ ή στο δημοκρατικό σοσιαλισμό; Γύρω απ’ αυτές τις εξίσου αόριστες έννοιες, μπορεί να κονταροχτυπιούνται οι Συριζαίοι προύχοντες και οι εξωσχολικοί από την κερκίδα χωρίς οίκτο και αναπαμό. Και η κοινωνία με τα προβλήματά της να ξεγλιστράει ανάμεσα από τις άγονες αντιπαραθέσεις των αριστερών αναζητώντας κάπου να πιαστεί, κάπως στέρεα, καταλήγοντας μερικές φορές σε φύκια που μοιάζουν με μεταξωτές κορδέλες.
Back to the roots, σύντροφοι και συντρόφισσες. Όχι στα τσιτάτα και τα θέσφατα, αλλά στις ρίζες των προβλημάτων, στα ενδότερα της κοινωνίας, στα υπόγεια των κοινωνικών συγκρούσεων και στα δώματα του μέλλοντος. Αντί για λόγια, δουλειά στα μελίσσια, χωρίς γάντια και προστατευτικές κουκούλες. Στους μαζικούς χώρους, στα εργοστάσια, τα πολυκαταστήματα, τα σχολεία, τα εργοτάξια, τις γειτονιές και τα πανεπιστήμια όπου η παρουσία μας είναι καχεκτική. Εκεί που ο κόσμος ματώνει, τσιμπιέται και καίγεται. Σε 100 δήμους από τους 300 δεν μπορέσαμε ούτε ψηφοδέλτια να συγκροτήσουμε. Πού είναι όλοι αυτοί οι αριστεροί που γκρινιάζουνε; Δεν μας φτάνουν κοντά δυο εκατομμύρια άνθρωποι που μας ψηφίζουνε, για να έχουμε παρουσία στους δήμους; Πού πάμε εάν στην κορύφωση της πυρκαγιάς διυλίζουμε τον κώνωπα;
Ο Μαρξισμός προσφέρει εκπληκτικό πεδίο επιμόρφωσης και αποτελεί αναντικατάστατο πολυεργαλείο κατανόησης της κοινωνικής δυναμικής και δράσης. Δεν είναι, όμως, ούτε γκλίτσα που την κουνάς στους άλλους ούτε ασπιρίνη για πάσα μαλακία της Αριστεράς.
Κίνδυνος αλλοίωσης
Και βέβαια, κινδυνεύουμε από αλλοίωση. Πρώτα-πρώτα, απ’ αυτή που έχουμε υποστεί μέσα στα χρόνια. Από το ξέκομμά μας από τον κόσμο, από το βράσιμο στο ζουμί μας, από τη γραφειοκρατία μας, από τις καθυστερήσεις μας, από τις ιδιοτέλειές μας, από όλα τα κουσούρια μας. Κινδυνεύουμε κι από τους άλλους, τους νιόφερτους, που είναι περισσότεροι από μας τους παλιούς, τους ορίτζιναλ. Αλλά να μην ξεχνάμε ότι είναι αυτοί οι νιόφερτοι που μας εκτίναξαν στα ύψη, μας έβγαλαν από τα καβούκια μας, μας έσπρωξαν στο προσκήνιο της ιστορίας, αλλά και της πραγματικής ζωής. Κινδυνεύουμε επειδή δεν ξέρουμε τι να τους κάνουμε, πώς να σμίξουμε, πώς να συζητήσουμε, πώς να τους πείσουμε, πώς να τους καταλάβουμε, πώς να συστρατευθούμε, πώς να μην χαθούμε ανάμεσά τους, πώς να μην καταπλακωθούμε από τον όγκο τους, αλλά και πώς να μην τους απογοητεύσουμε. Πιο εύκολα ήταν στο 3%. Μιλώντας συνεχώς εξ ονόματος του λαού, ακόμα κι όταν παλεύαμε να μπούμε στη Βουλή, δεν είχαμε ποτέ σκεφτεί τι θα κάναμε εάν μια μέρα όλος αυτός ο «λαός», ας πούμε το ένα τέταρτο του πληθυσμού της χώρας, ερχόταν από μόνος του σε μας!
Τώρα, λοιπόν, που ήρθε, με όλες τις επιφυλάξεις του, εμείς τι πρέπει να κάνουμε; Να τον προσαρμόσουμε στα μέτρα μας, να φτιάξουμε το καινούργιο από κοινού ή να τον περιορίσουμε στο να μας ψηφίζει, χωρίς να έχει κι άποψη; Τελευταία, τίθεται ξανά ότι εμείς είμαστε ριζοσπάστες αριστεροί. Τι ακριβώς, όμως, σημαίνει αυτό; Ότι είμαστε κομμουνιστές και επαναστάτες κάτω από την ετικέτα «ριζοσπάστες αριστεροί» σε αντίθεση με τους «δημοκράτες σοσιαλιστές», τους παλαιοπασόκους; Εντάξει, αλλά σε τι βοηθάει αυτή η διάκριση τη στροφή της κοινωνίας στον ΣΥΡΙΖΑ;
Μήπως για άλλη μια φορά κατασπαταλούμε τη φαιά μας ουσία; Την οποία χρειαζόμαστε όλη για να μπορέσουμε να αδράξουμε την ευκαιρία του αιώνα;(!) Για να μπορέσουμε να διασυνδεθούμε με όλο και μεγαλύτερα κομμάτια της κοινωνίας, του λαού κι όχι μόνο του 0,5%, του 3% ή του 6%.
Όσο για τους κινδύνους, από το άνοιγμα και τη μεγέθυνση του ΣΥΡΙΖΑ, πρέπει να τους αντιμετωπίσουμε κατά περίπτωση, μαν-του-μαν. Αλλά για να γίνει αυτό πρέπει εμείς να γινόμαστε όλο και πιο διαφανείς και πιο δημοκρατικοί. Δεν μπορεί να κλείνουμε τα μάτια και τα αφτιά μας στους μηχανισμούς που μας υποκαθιστούν, που αλλοιώνουν τη θέλησή μας, που περιορίζουν τους ορίζοντές μας, που μας ξεκόβουν από την κοινωνία και, ταυτόχρονα, να ωρυόμαστε για καθαρότητα, ριζοσπαστικότητα και επαναστατικότητα. Με διαφάνεια και δημοκρατία αφενός θα αναβαθμιστούμε εμείς και αφετέρου θα φιλτράρουμε τους καριερίστες, τους επαγγελματίες της προσκολλήσεως, τους σαλτιμπάγκους και τους περιφερόμενους. Εάν δεν έχουμε ανοιχτοσύνη με δημοκρατία και διαφάνεια, θα αφήνουμε απ’ έξω το «λαό» φοβικά και θα προσελκύουμε ακριβώς αυτούς που θέλουμε να αποφύγουμε, τις βδέλες και τους χαμαιλέοντες. Το κάναμε κιόλας, κόντρα όχι μόνο στην αριστεροσύνη μας, αλλά και στην κοινή λογική.
Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι κομμουνιστικό κόμμα κλασικού λενινιστικού τύπου. Ούτε είναι αστικό κόμμα κλασικού δυτικού τύπου. Ο ΣΥΡΙΖΑ χτίζεται από όλο αυτό το ετερόκλητο μείγμα που είμαστε εμείς, που είναι το μεγάλο κομμάτι της κοινωνίας που έχει αποθέματα αντίδρασης στην καταστροφή.
Γι’ αυτό, κάθε κριτική που ξεκινάει από το τι νομίζουμε ότι είναι ο ΣΥΡΙΖΑ ή τι θα έπρεπε να είναι κατά τας γραφάς, είναι συνήθως εκτός θέματος. Αντικαπιταλιστικό κόμμα που θα ήθελε να είναι το καλό ΚΚΕ, έχουμε την ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορεί πια να μπει σ’ αυτή τη λογική. Ποσοτικά και ποιοτικά είναι ήδη αλλού και δεν χωράει μέσα σ’ αυτό το μπουκάλι. Ούτε καθορίζεται πια ο χαρακτήρας του από κάποια ομάδα, τάση ή συνιστώσα. Και κάθε απόπειρα να τον περιορίσει κανείς στα στενά όρια μιας ομάδας τού προκαλεί πνιγμό.
Οι ομάδες, οι τάσεις και οι συνιστώσες δεν κατάφεραν ακόμα να βρούνε νέους ρόλους μέσα στον νέο μεγάλο και ανοιχτό ΣΥΡΙΖΑ. Θα ήταν πολύ χρήσιμες εάν συμφωνούσαν στο λαϊκό χαρακτήρα που απέκτησε ο ΣΥΡΙΖΑ μέσα σε μια κοινωνική δυναμική που τον έσπρωξε στο προσκήνιο της πολιτικής ζωής και εάν μπορούσαν να τον εμπλουτίζουν με ρεύματα σκέψης, να τον βοηθούν να οργανωθεί καλύτερα, να τον συγκρατούν από εκφυλιστικά φαινόμενα, να τον ανυψώνουν καθώς μεγαλώνει κ.λπ. Αλλά αυτό απαιτεί μεγαλύτερη ωριμότητα απ’ αυτή που διαθέτουμε. Και προϋποθέτει συνεχή εξέλιξη των ίδιων των ομάδων, τάσεων και συνιστωσών που τον συναποτελούν. Όταν αυτές εμμένουν στα δεδομένα του παρελθόντος, πώς θα εξελιχθούν; Όταν κινούνται σε χώρους αφώτιστους πώς θα το πετύχουν; Οι πολίτες δεν γνωρίζουν τι εκφράζουν η ΑΝΑΣΑ, η ΑΡΑΝ, η «Πλατφόρμα 2010», η «Ρόζα», το «Κόκκινο», η ΑΚΟΑ, η ΔΕΑ, η Σοσιαλιστική Τάση και η ΚΟΕ. Ακόμα και την «τάση του Λαφαζάνη», όπως την αντιλαμβάνεται ο κόσμος, εννοώντας το «Αριστερό Ρεύμα», που ξεχωρίζει κάπως με τη δημόσια εκφρασμένη θέση σχετικά με το ευρώ, πόσοι ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ και πόσοι στο σύνολο Έλληνες πολίτες γνωρίζουν περί τίνος πρόκειται; Ελάχιστοι. Κι όμως, αυτές οι τάσεις, συνιστώσες κ.λπ. συνωστίζονται μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ, ερήμην όχι μόνο της κοινωνίας, αλλά και της μεγάλης πλειονότητας των μελών του ΣΥΡΙΖΑ, που θέλουν έναν πολυσυλλεκτικό ΣΥΡΙΖΑ, αλλά με καθαρή ενιαία γραμμή πλεύσης.
Επιμένουν, λοιπόν, οι παράγοντες, οι οποίοι, χωρίς να θίξουν αυτή τη μυστικότητα και αυτή την ανισορροπία και ασυμβατότητα μεταξύ κοινωνίας και μελών από τη μια και μηχανισμών από την άλλη, χωρίς να βγάλουμε τα εσώψυχά μας στη φόρα, χωρίς να εκσυγχρονίσουμε και να εκδημοκρατίσουμε τη μεγάλη συλλογικότητά μας, θέλουν να υπαγορεύουν στον ΣΥΡΙΖΑ τις επαναστατικές τους ιδέες και την ιδεολογική τους καθαρότητα. Με τον ίδιο τρόπο που έμαθαν να υπάρχουν και να λειτουργούν μέχρι σήμερα. Αλλά μ’ αυτή τη μηχανιστική λογική, οδηγούμαστε σε αδιέξοδο, γιατί όσο επικίνδυνη είναι η κατόπιν εορτής σοσιαλδημοκρατικοποίηση του ΣΥΡΙΖΑ, άλλο τόσο επικίνδυνη είναι και η τοποθέτησή του στα σιδερένια παπούτσια που συνήθισαν να φορούν οι κλειστές ομάδες.
Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ένας πρωτόγνωρος μαζικός κοινωνικοπολιτικός φορέας αριστερών προδιαγραφών που προχωράει πλέον σαν παγοθραυστικό μέσα στο παγερό τοπίο που διαμορφώνουν οι δυνάμεις του σύγχρονου επιθετικού καπιταλισμού. Το πόσο ριζοσπαστικός και πόσο επαναστατικός είναι δεν καθορίζεται ούτε με δηλώσεις ούτε με επιθυμίες. Το ορίζει το βαρόμετρο της κοινωνικής πίεσης και το δείχνει το θερμόμετρο της δυναμικής του. Μέχρι στιγμής προχωράει εντυπωσιακά, ωθούμενος από ένα σημαντικότατο κομμάτι της κοινωνίας. Όσοι κάνουν τους καπετάνιους, από τα ανώτερα μέχρι τα κατώτερα κλιμάκια, να μην ξεχνούν ποτέ ποιος είναι από πίσω και μας σπρώχνει. Γιατί εάν το λησμονήσουμε, και μας εγκαταλείψει ο προωθητής, θα μείνουμε καταμεσής στους πάγους, με τις τάσεις μας και τις άγονες αντιπαραθέσεις μας, μέχρι να ξαναπαγώσουμε όπως περίπου, ίσως και χειρότερα, ήμασταν μέχρι το 2009.
Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι κάτι καινούργιο, που πλάθεται και διαμορφώνεται μέρα με τη μέρα. Που η ιστορική αναγκαιότητα τον καλεί να ηγηθεί μιας μεγάλης ανατροπής, που δεν μπορεί να συμβεί χωρίς τη συσπείρωση του μεγαλύτερου τμήματος της κοινωνίας. Γι’ αυτό κάθε ανάχωμα σ’ αυτή την κατεύθυνση πρέπει να υπερπηδηθεί. Έτσι κι αλλιώς, τις τρικλοποδιές μόνοι μας τις βάζουμε στον εαυτό μας.
Διελκυστίνδα στην Αζοφική Θάλασσα… (φωτό Στ. Ελληνιάδη)
