Οι εξεγερμένοι των ανατολικών περιοχών ανάμεσα στη Σκύλλα και τη Χάρυβδη
του Μπόρις Καγκαρλίτσκι*
Ο πόλεμος ανάμεσα στην Κυβέρνηση της Ουκρανίας και τις Δημοκρατίες της Νέας Ρωσίας παίρνει σταδιακά το χαρακτήρα ενός αδιέξοδου πολέμου θέσεων. Οι πόροι και των δύο πλευρών έχουν εξαντληθεί. Η ολοένα και χειρότερη οικονομική κατάσταση στην Ουκρανία, το χαμηλό ηθικό των υποστηρικτών του καθεστώτος του Κιέβου και η σταδιακή ανάπτυξη του κινήματος αντίστασης στις περιοχές που ελέγχει η κυβέρνηση, σηματοδοτούν μια νέα φάση του εμφύλιου πολέμου.
Στα μέσα του Αυγούστου απέτυχε παταγωδώς και η τελευταία επίθεση του κυβερνητικού στρατού. Κατά την προηγούμενη επίθεση τα ευρωπαϊκά ΜΜΕ ενώ φρόντισαν με επιμέλεια να στερήσουν τους αναγνώστες από κάθε ουσιώδη ενημέρωση, άρχισαν ξαφνικά να μεταδίδουν ρεπορτάζ με «επιτυχίες» του κυβερνητικού στρατού. Μετά τις αισιόδοξες προβλέψεις ακολούθησε σιωπή. Η αποτυχία της δεύτερης επίθεσης ακολούθησε το ακριβώς το ίδιο σενάριο: οι επιτιθέμενες δυνάμεις αποκόπηκαν από τις βάσεις τους και κατέληξαν περικυκλωμένες. Οι υποτιθέμενες νίκες εξελίχθηκαν σε πραγματική καταστροφή. Ένας πόλεμος δεν μπορεί να κερδηθεί επικοινωνιακά όταν χάνεται στο έδαφος.
Πολιτική και διοικητική κρίση
Δεν υπάρχει λόγος να μη μιλάμε για τις θετικές προοπτικές των Λαϊκών Δημοκρατιών της Νέας Ρωσίας (Νοβοροσίγια). Όμως παρά τις στρατιωτικές επιτυχίες μαίνεται μια πολιτική και διοικητική κρίση.
Κατά τις τελευταίες εβδομάδες το σύνολο της ηγεσίας των Δημοκρατιών του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ έχει αντικατασταθεί. Η πιο σημαντική εξέλιξη ήταν η παύση του στρατιωτικού ηγέτη της πολιτοφυλακής, Ιγκόρ Στρέλκοφ. Η απόφαση πάρθηκε κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του Στρέλκοφ στη Μόσχα. Η απομάκρυνσή του είναι μια πράξη εκδίκησης των δυνάμεων του Κρεμλίνου εναντίον των οποίων ο Στρέλκοφ είχε προκαλέσει μια σοβαρή πολιτική ήττα στις αρχές Ιουλίου.
Οι μονάδες της πολιτοφυλακής μετά από ηρωική άμυνα δύο μηνών στο Σλαβιάνσκ, κατάφεραν να διασπάσουν τις ουκρανικές δυνάμεις και να φθάσουν στο Ντονέτσκ την ίδια στιγμή που πολιτικοί με διασυνδέσεις με το Κρεμλίνο σχεδίαζαν να παραδώσουν την πόλη στην Κυβέρνηση του Κιέβου. Η άφιξη της πολιτοφυλακής συνοδεύτηκε από ριζικές εκκαθαρίσεις στο πολιτικό σύστημα.
Οι συνωμότες υποχρεώθηκαν ο ένας μετά τον άλλο να υπογράψουν επιστολές παραίτησης.
Αυτά έγιναν παράλληλα με ένα αυξανόμενο κύμα πολιτικής ριζοσπαστικοποίησης μέσα στο κίνημα. Τον Αύγουστο δημοσιεύθηκε μία κοινή επιστολή αξιωματικών της πολιτοφυλακής με την οποία απαιτούσαν να μπει σε εφαρμογή η διακήρυξη των «Κοινωνικών Δημοκρατιών» που είχαν ιδρυθεί στο Ντονέτσκ και το Λουγκάνσκ, η οποία προέβλεπε ότι η περιουσία των ολιγαρχών θα εθνικοποιηθεί και ότι θα γίνουν μεταρρυθμίσεις προς το συμφέρον των εργαζόμενων. Τη θέση του Προέδρου του Ανώτατου Συμβουλίου κατέλαβε ο Μπόρις Λιτβίνοφ, ένας κομμουνιστής που είχε εναντιωθεί στην επίσημη ηγεσία του κόμματος. Ψηφίσθηκε ένας νόμος ενάντια στην ιδιωτικοποίηση της υγείας που προωθούσε η προηγούμενη ηγεσία, κι έγιναν κάποιες προσπάθειες για εθνικοποιήσεις.
Αποκαλυπτική η υπόθεση Στρέλκοφ
Ρώσοι πολιτικοί αναλυτές, φιλικοί στο Κρεμλίνο, εξαπέλυσαν επίθεση ενάντια στον Στρέλκοφ από τα ΜΜΕ. Κατά παράδοξο τρόπο ήταν ο Στρέλκοφ που έπαιξε τον κύριο ρόλο σ’ αυτή τη διαδικασία ριζοσπαστικοποίησης παρά τη συμπάθειά του για την προεπαναστατική μοναρχία και τη νοσταλγία του για την Τσαρική Αυτοκρατορία. Ο Στρέλκοφ που ήταν γνωστός για την εντιμότητα και την εγκαρδιότητά του ακολουθούσε το πολιτικό του ένστικτο, σε μεγάλο βαθμό ενάντια στις ιδεολογικές του συμπάθειες, υπέρ των κοινωνικών και πολιτικών αλλαγών. Αυτός και οι συνεργάτες του είχαν επανειλημμένα τονίσει ότι δεν θα επιτρέψουν η Νέα Ρωσία να μετατραπεί σε μια άλλη φιλο-Μαϊντάν Ουκρανία και είχαν εναντιωθεί στη στρατηγική του Κρεμλίνου η οποία επεδίωκε ακριβώς αυτό. Αντίθετα από άλλους ηγέτες του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ που επισκέπτονταν συχνά τη Μόσχα εκλιπαρώντας για βοήθεια (τις περισσότερες φορές μάταια), ο Στρέλκοφ βρισκόταν στο πεδίο της μάχης μαζί με τους στρατιώτες.
Το πώς παρασύρθηκε στη Μόσχα και τι έγινε εκεί έτσι ώστε να υπογράψει την «εθελοντική» παραίτησή του μπορούμε μόνο να το υποθέσουμε. Ίσως τον απείλησαν με πλήρη παύση της αποστολής ρωσικών εφοδίων στις απελευθερωμένες περιοχές της Νέας Ρωσίας. Σε μεγάλο βαθμό αυτή η εξάρτηση των Λαϊκών Δημοκρατιών είναι αποτέλεσμα της κακής διαχείρισης των ανθρώπων που ο Στρέλκοφ απομάκρυνε από τις θέσεις τους τον Ιούλιο και στις αρχές Αυγούστου – είτε ήταν ανίκανοι είτε δεν ήθελαν να οργανώσουν την οικονομία.
Τον Αύγουστο η κατάσταση είχε εξελιχθεί έτσι ώστε οι Δημοκρατίες να απειλούνταν με καταστροφή εκτός εάν η Ρωσία έστελνε τρόφιμα και πολεμοφόδια. Πιθανότατα αυτό χρησιμοποιήθηκε ως μοχλός πίεσης από τους συνωμότες του Κρεμλίνου για να ξεφορτωθούν τον Στρέλκοφ. Οι συντηρητικές δυνάμεις πήραν την εκδίκησή τους και ο στρατιωτικός ηγέτης του Ντονέτσκ απομακρύνθηκε.
Σε μια σειρά θέσεις-κλειδιά διορίστηκαν άνθρωποι που ήταν ύποπτοι για σχέσεις με την ολιγαρχία. Στη Μόσχα ακριβώς εκείνες τις μέρες ο Ουκρανός πολιτικός Όλεγκ Τσάρεβ εκπροσωπώντας τον εαυτό του και διωγμένος από το Ντονέτσκ από την πολιτοφυλακή, ξεδίπλωσε τη «νέα σημαία της Νέας Ρωσίας». Αυτή ήταν μια αντίστροφη εκδοχή του παλιού αυτοκρατορικού συμβόλου που προφανώς προοριζόταν ως αντίβαρο στην κόκκινη σημαία με το σταυρό του Αγίου Ανδρέα, της πολιτοφυλακής.
Ουκρανορωσικές συμφωνίες
Τα ρωσικά ΜΜΕ ήδη μεταδίδουν ανοιχτά ειδήσεις για συμφωνία μεταξύ των γραφειοκρατών της Μόσχας και του Ουκρανού ολιγάρχη Ρινάτ Αχμέτοφ. Την ίδια στιγμή αναζωπυρώνονται οι επαφές ανάμεσα στους Ρώσους και Ουκρανούς διπλωμάτες, καθώς και οι συζητήσεις για την τύχη των νοτιοανατολικών περιοχών.
Στη Νέα Ρωσία η εξιδανικευμένη συμπάθεια προς μια αφηρημένη έννοια της Ρωσίας που χαρακτήριζε του πρώτους μήνες της εξέγερσης, δίνει σταδιακά τη θέση της σε ένα αυξανόμενο μίσος για τους γραφειοκράτες του Κρεμλίνου, τους οποίους οι υποστηρικτές των Λαϊκών Δημοκρατιών κατηγορούν για σαμποτάζ και προδοσία. Όσο για τον Ιγκόρ Στρέλκοφ, μια νέα ομάδα αξιωματικών οι οποίοι τον βλέπουν μεν ως παράδειγμα αλλά έχουν ριζοσπαστικότερες αριστερές θέσεις, παίρνει τη θέση του.
* Αναδημοσίευση από το Links International Journal of Socialist Renewal
Μετάφραση: Νίκος Μαγνήσαλης
