Απορίες προκαλεί ο θάνατος του Τζέιμς Φόλεϊ – Τι δείχνουν οι σχετικές εμπειρίες δημοσιογράφων από τα μέτωπα του πολέμου
της Ναντέζντα Κεβόρκοβα*
Εξοπλισμοί, συγκρούσεις, Μέση Ανατολή, στρατός, πολιτική, βία. Ήταν 39 ετών. Όλοι τον αγαπούσαν. Όλοι τον φώναζαν Τζιμ. Ο Τζέιμς Φόλεϊ ήταν το είδος του ανθρώπου που μπορούσε εύκολα μετά από ένα λεπτό γνωριμίας να σε αποκαλέσει «αδελφό». Πολλά από τα τελευταία tweets του Τζέιμς είχαν να κάνουν με την Παλαιστίνη. Το Ισραήλ την βομβάρδιζε και τον Νοέμβριο του 2012. Τότε ήταν που έγινε η απαγωγή του στη Συρία.
Δύο από τους συναδέλφους που πέρασαν πολύ χρόνο μαζί του στη Λιβύη, ο Ορχάν Τζεμάλ και ο Θανάσης Αργυράκης, θυμούνται ότι ο Φόλεϊ στη Βαγδάτη έμενε σε ένα φθηνό ξενοδοχείο των 30 δολαρίων και χρησιμοποιούσε παλιό εξοπλισμό.
Αντίθετα με τους περισσότερους δημοσιογράφους, ο Τζιμ ήταν ένας ολοκληρωμένος άνθρωπος της ενημέρωσης, όχι ένας απλός ρεπόρτερ. Έπρεπε να βρίσκεται έγκαιρα επί το έργον για να τακτοποιήσει τα πάντα, να στείλει το υλικό του και να τρέξει να προλάβει τις εξελίξεις. Όμως, κάθε πρωί, τον έβλεπες την ώρα του πρωινού με καθαρό πουκάμισο, χαμογελαστό και φιλικό.
Μία ημέρα οι συνάδελφοι αντάλλασσαν εμπειρίες για το πώς έγιναν δημοσιογράφοι. Ο Τζιμ είχε πει ότι στο πανεπιστήμιο σπούδασε Δασοπονία, αλλά για κάποιο λόγο δεν τον κέρδισε.
Ακολούθησε τη δημοσιογραφία αργά στη ζωή του, μετά τα 35, και αμέσως πήγε στα πιο επικίνδυνα μέτωπα. Αυτό έγραψε για τον εαυτό του: «Έχω κάνει ρεπορτάζ στο Ιράκ, στο Αφγανιστάν, στη Λιβύη, στη Συρία… Πολλά ερωτηματικά, καμία απάντηση».
Μία ημέρα το 2011, μια ομάδα δημοσιογράφων πήγε στην πρώτη γραμμή του μετώπου. Χωρίς συγκεκριμένο λόγο σκορπίστηκαν και ξαφνικά οι δυνάμεις του Καντάφι εξαπέλυσαν επίθεση. Οι αντάρτες σάλταραν μέσα στα αυτοκίνητά τους και έφυγαν πριν ο Τζιμ και δύο άλλοι προλάβουν να πάνε μαζί τους. Προσπάθησαν να κάνουν οτο-στοπ, αλλά διαπίστωσαν ότι τα αυτοκίνητα που επεδίωξαν να σταματήσουν ανήκαν στις δυνάμεις του Καντάφι που προέλαυναν.
Οι στρατιώτες συνέλαβαν τον Τζιμ και τους συναδέλφους του.
«Κρατήθηκαν στη φυλακή για ένα μήνα. Τηλεφώνησα στον Τζιμ και του ζήτησα μία συνέντευξη για την εμπειρία του στη φυλακή. Εκείνος γέλασε λέγοντας ότι δεν είχε αρκετές ιστορίες για μία συνέντευξη, καθώς είχε περάσει μόνο 36 ώρες στη φυλακή, αφού στη συνέχεια μεταφέρθηκαν σε μία βίλα. Οπότε πρόσθεσε: ‘Αν θες συνέντευξη για την εμπειρία μου στη βίλα, πολύ ευχαρίστως’» Αυτό ήταν το χιούμορ του Τζιμ.
Όταν ο Τζέιμς Φόλεϊ ήταν φυλακισμένος σε μια βίλα στην Τρίπολη, Αμερικανοί πολιτικοί συναντήθηκαν με την οικογένειά του για να εκδηλώσουν τη συμπάθειά τους και να υποσχεθούν ότι θα έκαναν τα πάντα για να τον σώσουν. Όταν όμως είχε πιαστεί αιχμάλωτος στη Συρία, κανείς δεν υποσχόταν πια τίποτα.
Το βίντεο προκαλεί ερωτηματικά
Είναι σαφές ότι το βίντεο είναι παράξενο, αλλά για κάποιο λόγο κανείς δεν ρωτάει τις προφανείς ερωτήσεις. Το βίντεο παραείναι «καλλιτεχνικό». Το χέρι του εκτελεστή φαντάζει παράξενο πάνω στον ώμο του Τζιμ. Η εκτέλεση μοιάζει περίεργη. Κανένας θόρυβος δεν υπάρχει από πίσω.
Κανένας ισλαμικός νόμος δεν καθαγιάζει αυτή την εκτέλεση. Ο Τζέιμς Φόλεϊ δεν πολέμησε τους αντάρτες και δεν τους έβλαψε με κανέναν τρόπο.
Γιατί, λοιπόν, οι αντάρτες να απαγάγουν έναν κακόμοιρο δημοσιογράφο που εργαζόταν ανάμεσά τους και που σίγουρα δεν ήταν στο πλευρό των εχθρών τους;
Για την απελευθέρωση του Φόλεϊ ζητήθηκαν λύτρα πολλών εκατομμυρίων δολαρίων. Υπάρχουν διάφορες εκδοχές αλλά είναι πιθανό οι απαγωγείς του να ζήτησαν ακόμα και 132 εκατομμύρια δολάρια – ποσό εξωπραγματικό.
Οι αναφορές στα Μέσα Ενημέρωσης όλο και αραίωναν και ξαφνικά έκανε την εμφάνιση του αυτό το αποτροπιαστικό βίντεο της εκτέλεσης.
Το καλοκαίρι του 2012, ο Βρετανός δημοσιογράφος Άλεξ Τόμσον έστελνε ανταπόκριση από την πόλη Al-Qusair, σε μικρή απόσταση από τα σύνορα με τον Λίβανο. Ανέφερε ότι οι αντάρτες ήταν ιδιαίτερα εχθρικοί και του είπαν να φύγει για να βρεθεί μπροστά στα πυρά του κυβερνητικού στρατού.
Αφού αυτή η ομάδα των ανταρτών ηττήθηκε, τον Μάιο του 2013, οι μαχητές της Χεζμπολά εξέτασαν τις εγκαταλειμμένες οχυρώσεις, τα όπλα και τις στολές. Υποστηρίζουν ότι στην πλειονότητά τους προέρχονταν από το Ισραήλ. Ένας διοικητής της Χεζμπολά μου είπε ευθέως ότι οι μαχητές στο Al-Qusair είχαν Ισραηλινούς εκπαιδευτές.
Τον Σεπτέμβριο του 2001 μετά την επίθεση στους Δίδυμους Πύργους, αλλά πριν οι ΗΠΑ εξαπολύσουν τη βομβιστική τους επίθεση, η Βρετανή δημοσιογράφος Ιβόν Ρίντλεϊ πήγε στο Αφγανιστάν όπου αιχμαλωτίστηκε από τους Ταλιμπάν. Αργότερα, ανέφερε ότι είχε την έντονη αίσθηση πως οι Δυτικές μυστικές υπηρεσίες έκαναν ό,τι πέρναγε από το χέρι τους ώστε οι Ταλιμπάν να την εκτελέσουν, προσφέροντας άλλη μία καλή δικαιολογία στις ΗΠΑ να βομβαρδίσουν το Αφγανιστάν. Εν τούτοις, οι Ταλιμπάν την άφησαν ελεύθερη.
Το 2005, η Ιταλίδα δημοσιογράφος Τζουλιάνα Σγκρένα απήχθη από τους αντάρτες στο Ιράκ. Κάλυπτε την εξέγερση κατά των Αμερικανών στη Φαλούτζα και είχε πολύ φιλική στάση απέναντι στους αντάρτες. Πολλοί είχαν αναρωτηθεί γιατί οι αντάρτες απήγαγαν τον μεγαλύτερο τους σύμμαχο στα Δυτικά μέσα ενημέρωσης. Οι Ιταλοί κατάφεραν να την απελευθερώσουν, παρότι οι Αμερικανοί έκαναν ό,τι μπορούσαν για να το αποτρέψουν. Στο τέλος, το αυτοκίνητο που μετέφερε την Τζουλιάνα στο αεροδρόμιο δέχθηκε τα πυρά των Αμερικανών στρατιωτών. Η Τζουλιάνα έχει ισχυριστεί επανειλημμένα ότι οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες δεν ήθελαν την απελευθέρωσή της. Διασώθηκε από καθαρό θαύμα.
Ο Τζούλιαν Ασάνζ έγινε διάσημος με την αποκάλυψη ενός βίντεο που απέρριψαν όλα τα μεγάλα μέσα ενημέρωσης, το οποίο δείχνει τους πιλότους ενός αμερικανικού ελικόπτερου να βάλλουν κατά δημοσιογράφων του Ρόιτερς στη Βαγδάτη το 2007.
Το 2003 στη διάρκεια της εισβολής στη Βαγδάτη, οι αμερικανικές δυνάμεις εσκεμμένα έβαλαν στόχο το Ξενοδοχείο Palestine αν και γνώριζαν ότι εκεί διέμεναν ανταποκριτές από μεγάλα Μέσα ενημέρωσης από όλο τον κόσμο.
Τον Νοέμβριο του 2012 αλλά και στην τελευταία επίθεση του Ιουλίου, το Ισραήλ έβαλε κατά δημοσιογραφικών στόχων, γραφείων κ.λπ.
Μέχρι στιγμής το Ιράκ κατέχει τα πρωτεία για τον αριθμό των δημοσιογράφων που έχουν χάσει τη ζωή τους εκεί – πάνω από 370 νεκροί δημοσιογράφοι σε 11 χρόνια αμερικανικής κατοχής. Οι περισσότεροι σκοτώθηκαν από τις δυνάμεις κατοχής, όχι από αντάρτες.
Στην τελευταία του εμφάνιση ο Τζέιμς Φόλεϊ απηύθυνε έκκληση να μην εκτελεστεί ο ανταποκριτής του Time, Τζόελ Σότλοφ, που κρατείτο αιχμάλωτος μαζί του.
Το μόνο που είχε να πει η αμερικανική κυβέρνηση ήταν πόσο πολύ σοκαρίστηκε. Ο Ομπάμα έκανε μία δήλωση και μετά πήγε για γκολφ. Η αμερικανική κυβέρνηση αρνήθηκε να «διαπραγματευτεί με τρομοκράτες» και συνέχισε τις αεροπορικές επιθέσεις κατά θέσεων του Ισλαμικού Κράτους.
Γιατί το Ισραήλ υποστηρίζει ότι το ISIS είναι σαν τη Χαμάς;
Μετά τη μετάδοση της εκτέλεσης του Τζέιμς Φόλεϊ από τα διεθνή τηλεοπτικά δίκτυα, ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Νετανιάχου δήλωσε ότι η Χαμάς είναι σαν το Ισλαμικό Κράτος και το Ισλαμικό Κράτος σαν τη Χαμάς.
Το σκληρό αυτό βίντεο θα εξυπηρετήσει πολλούς στρατιωτικούς και πολιτικούς σκοπούς. Το Ισραήλ έπαιξε πρώτο αυτό το χαρτί. Το βίντεο του αποκεφαλισμού του δημοσιογράφου είναι μία καλή δικαιολογία να αμαυρωθούν οι Παλαιστίνιοι και να εξομοιωθούν με τον μαυροντυμένο δήμιο.
Το Ισραήλ χάνει έδαφος στον πόλεμο της προπαγάνδας. Ας θυμηθούμε τον Τζιλάντ Σαλίτ, τον Ισραηλινό στρατιώτη που παρέμεινε αιχμάλωτος για μία πενταετία, ο οποίος όταν αφέθηκε ελεύθερος δήλωσε πως οι Παλαιστίνιοι είναι ένας λαός που δικαιούται δικαιοσύνη.
Οι παλαιστινιακές οργανώσεις δεν αιχμαλώτισαν ποτέ, ούτε σκότωσαν δημοσιογράφους. Δεν σφάζουν, δεν τραβάνε βίντεο τέτοιων εγκλημάτων. Αντίθετα, καταδικάζουν τέτοιες ενέργειες.
Στα τελευταία του λόγια, ο Τζέιμς Φόλεϊ επέκρινε τις ΗΠΑ για τον βομβαρδισμό του Ιράκ, μεταξύ άλλων.
«Απευθύνω έκκληση στους φίλους και τους δικούς μου ανθρώπους να ξεσηκωθούν κατά των πραγματικών μου εκτελεστών, της αμερικανικής κυβέρνησης. Γιατί αυτό που πρόκειται να μου συμβεί δεν είναι παρά το αποτέλεσμα της αδιαφορίας και της εγκληματικής τους δράσης. Το μήνυμά μου στους αγαπημένους μου γονείς: Σεβαστείτε την αξιοπρέπειά μου και μη δεχθείτε καμία αποζημίωση για το θάνατό μου από τα ίδια άτομα που αποφασιστικά έβαλαν το τελευταίο καρφί στο φέρετρό μου με την τελευταία αεροπορική επιδρομή κατά του Ιράκ», ήταν τα λόγια του Τζέιμς προτού αποκεφαλιστεί.
Η πολεμική δημοσιογραφία είναι ένα επάγγελμα που δεν αφήνει μεγάλη κληρονομιά. Οι ανταποκρίσεις και τα φιλμ από ένοπλες συγκρούσεις και πολέμους περνάνε στη λήθη. Ο Τζέιμς Φόλεϊ θυσίασε τη ζωή του για να ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο στο επάγγελμά μας. Με τις τελευταίες του λέξεις άγγιξε τον πυρήνα της δουλειάς μας: «Μας σκοτώνετε».
* Η Ναντέζντα Κεβόρκοβα είναι πολεμική ανταποκρίτρια και έχει καλύψει στρατιωτικές συγκρούσεις σε όλο τον κόσμο. Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο RT
Μετάφραση: Ελεάννα Ροζάκη
Πολεμικοί ανταποκριτές στο μέτωπο
- Τον Σεπτέμβριο 2001 μετά την επίθεση στους Δίδυμους Πύργους, η Βρετανή δημοσιογράφος Ιβόν Ρίντλεϊ αιχμαλωτίστηκε στο Αφγανιστάν από τους Ταλιμπάν. Αργότερα, ανέφερε ότι είχε την έντονη αίσθηση πως οι Δυτικές μυστικές υπηρεσίες έκαναν ό,τι μπορούσαν ώστε οι Ταλιμπάν να την εκτελέσουν.
- Το 2005, η Ιταλίδα δημοσιογράφος Τζουλιάνα Σγκρένα απήχθη από τους αντάρτες στο Ιράκ. Οι Ιταλοί κατάφεραν να την απελευθερώσουν, παρότι οι Αμερικανοί έκαναν ό,τι μπορούσαν για να το αποτρέψουν.
- Ο Τζούλιαν Ασάνζ έγινε διάσημος με την αποκάλυψη ενός βίντεο που απέρριψαν όλα τα μεγάλα μέσα ενημέρωσης, το οποίο δείχνει τους πιλότους ενός αμερικανικού ελικόπτερου να βάλλουν κατά δημοσιογράφων του Ρόιτερς στη Βαγδάτη το 2007.
- Το 2003 στη διάρκεια της εισβολής στη Βαγδάτη, οι αμερικανικές δυνάμεις εσκεμμένα έβαλαν στόχο το Ξενοδοχείο Palestine αν και γνώριζαν ότι εκεί διέμεναν ανταποκριτές από μεγάλα Μέσα ενημέρωσης από όλο τον κόσμο.
- Τον Νοέμβριο του 2012 αλλά και στην τελευταία επίθεση του Ιουλίου, το Ισραήλ έβαλε κατά δημοσιογραφικών στόχων, γραφείων κ.λπ.
- Μέχρι στιγμής το Ιράκ κατέχει τα πρωτεία στον αριθμό των δημοσιογράφων που έχουν χάσει τη ζωή τους εκεί – πάνω από 370 νεκροί δημοσιογράφοι σε 11 χρόνια αμερικανικής κατοχής. Οι περισσότεροι σκοτώθηκαν από τις δυνάμεις κατοχής, όχι από αντάρτες.
