του Χρήστου Πραμαντιώτη
Ένα οικόπεδο-φιλέτο διεκδικούν μοναχοί του Αγίου Όρους
Μια δικαστική διαμάχη ετών, για μια έκταση με ιστορία αιώνων. Αντίδικοι, η Ιερά Μονή Αγίου Διονυσίου του Αγίου Όρους και ο Δήμος Πολυγύρου στη Χαλκιδική. Τι έχουν να χωρίσουν το μοναστήρι και ο δήμος; Τις κοινωφελείς εγκαταστάσεις του δήμου που έχουν δημιουργηθεί στα όριά του σε έκταση που διεκδικεί για δική της η Μονή.
Πιο συγκεκριμένα, τις επόμενες ημέρες ο δήμος (με πρόσθετη παρέμβαση της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας υπέρ του) θα ασκήσει αίτηση αναίρεσης της απόφασης του Εφετείου Θεσσαλονίκης το οποίο το 2013 κατακύρωσε στη Μονή μεγάλη έκταση που η τελευταία με αγωγή της διεκδικούσε από τον δήμο.
Σε ορισμένα τεμάχια της επίδικης έκτασης (στη θέση της παλαιότερης Κοινότητας Μεταμόρφωσης που αργότερα εντάχθηκε στον Δήμο Ορμύλιας και μετά τον Καλλικράτη στον Δήμο Πολυγύρου) έχουν ανεγερθεί εγκαταστάσεις, όπως γήπεδο ποδοσφαίρου, γήπεδο μπάσκετ, κτίρια αποδυτηρίων, δημοτικό πάρκινγκ αυτοκινήτων, μέρος της κεντρικής πλατείας του χωριού κ.λπ., δηλαδή εξυπηρετούνται δημοτικά συμφέροντα και δημόσιοι κοινωφελείς σκοποί, ήδη από το 1930. Εξάλλου, την έκταση χρησιμοποιούσαν οι κάτοικοι για βόσκηση των κοπαδιών τους, είτε για καλλιέργειες, είτε για άρδευση, ακόμη και για νεκροταφείο του χωριού.
Η υπόθεση κρατάει από το 1966, όταν ο νομάρχης Χαλκιδικής παραχώρησε την έκταση, αποτελούμενη από 48 γεωτεμάχια, στην Κοινότητα Μεταμόρφωσης. Σαράντα χρόνια μετά, η Μονή Αγίου Διονυσίου προχώρησε σε αγωγή το 2006 αμφισβητώντας τη νομιμότητα της προ τεσσαρακονταετίας απόφασης του νομάρχη.
Και η ιστορία εξελίχθηκε: το Πολυμελές Πρωτοδικείο Χαλκιδικής αποφάσισε το 2010 να απορρίψει την αγωγή της Μονής Αγ. Διονυσίου, το μοναστήρι άσκησε έφεση και το Εφετείο Θεσσαλονίκης ακύρωσε εν μέρει την απόφαση του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου αναγνωρίζοντας κυριότητα της ενάγουσας Μονής επί 14 ακινήτων. Αίτηση αναίρεσης αυτής της τελευταίας απόφασης του Εφετείου αποφάσισαν και θα ασκήσουν ο Δήμος Πολυγύρου και η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας.
Η ιστορία θα συνεχιστεί στα δικαστήρια, και από ό,τι φαίνεται δεν θα λήξει σύντομα, ενώ δημοσιογραφικές πληροφορίες αναφέρουν ότι το μοναστήρι χρησιμοποιεί το δρόμο της Δικαιοσύνης ελπίζοντας να κερδίσει είτε ανταλλαγή της διεκδικούμενης έκτασης με άλλες εκτάσεις του δήμου, είτε την είσπραξη ενοικίου από τον δήμο. Ποιος είπε ότι μοναστική ζωή σημαίνει να απαρνείσαι τα εγκόσμια;
Τα χρυσόβουλα, τα φιρμάνια και ο από μηχανής θεός
Σε μια σειρά εκτάσεων της χώρας, ωστόσο, προβάλλουν διεκδικήσεις οι άνθρωποι του Θεού. Πώς τις διεκδικούν; Προβάλλοντας χρυσόβουλα που απέκτησαν αιώνες πριν, όταν αυτοκράτορες και πρίγκιπες έδιναν στην Εκκλησία απλόχερα γη και δάση, ανάλογα με τις συμμαχίες που ήθελαν να κλείσουν. Στην ιστορία μας, οι «δεσμοί» της Ιεράς Μονής Αγ. Διονυσίου με τις εκτάσεις που διεκδικεί τρέχουν πίσω στον 15ο αιώνα. Όπως μαθαίνουμε από τα επιχειρήματα που προβάλλει η Μονή, η έκταση άνω των 20 χιλιάδων στρεμμάτων (το μετόχι «Βόζενα») της δόθηκε με χρυσόβουλα του 1419 και 1448 του βυζαντινού αυτοκράτορα Ιωάννη Παλαιολόγου. Το καθεστώς αυτό αναγνώρισε και το οθωμανικό κράτος, με φιρμάνια των σουλτάνων των ετών 1485 και 1526. Το έτος 1568 ο Τούρκος σουλτάνος διέταξε τη δήμευση όλων των μοναστηριακών ακινήτων και υποχρέωσε τα μοναστήρια να τα επαναγοράσουν από το οθωμανικό κράτος.
Τότε ήρθε ως από μηχανής θεός η θυγατέρα του Ηγεμόνα της Βλαχίας Πέτρου και αποδεχόμενη τις ικεσίες των μοναχών, έδωσε τα χρήματα κι έτσι οι μοναχοί αγόρασαν την έκταση.
Νέος νόμος του οθωμανικού κράτος το 1858 αναγνώρισε τις προσαρτημένες στα μοναστήρια γαίες. «Επομένως, η κυριότητά μου επί ολόκληρου του μετοχίου μου “Βόζενα” είναι από ανέκαθεν αδιαμφισβήτητη διότι ποτέ, ούτε πριν ούτε μετά το 1568 δεν είχε το χαρακτήρα “δημόσιας γης”», αναφέρει στην αγωγή που κατέθεσε το μοναστήρι το 2006.
Το 1924 το Ελληνικό Δημόσιο μίσθωσε την έκταση για να αποκαταστήσει αγροτικά πρόσφυγες της Μ. Ασίας και λίγο αργότερα απαλλοτρίωσε μέρος της αποζημιώνοντας τη Μονή. Δηλαδή το μοναστήρι απέκτησε δωρεάν γη, την εκμεταλλεύθηκε και έβγαλε και χρήμα από αυτήν. Να πώς αποκτά υπεραξία η ακίνητη περιουσία…
Ακολούθησε η Νομαρχιακή Απόφαση του 1966 που παραχώρησε μέρος της έκτασης στην Κοινότητα Μεταμόρφωσης και η υπόθεση φτάνει μέχρι σήμερα, που το μοναστήρι δηλώνει ξεκάθαρα ότι «Η υπάρχουσα αβεβαιότητα (σ.σ. περί την επίδικη έκταση) προκαλεί αναμφισβήτητα κίνδυνο στα έννομα περιουσιακά και ηθικά συμφέροντά μου καθόσον εξαιτίας αυτής της αβεβαιότητος δυσκολεύομαι άμεσα και σημαντικά στην άσκηση των εκ της κυριότητός μου, νομής και κατοχής μου, απορρεουσών εξουσιών μου»…
