Η Δημοκρατία στην Ευρώπη σε υποχώρηση. Του Neil Clark*
Πραγματικά οργουελική μπορεί να χαρακτηριστεί η υποδοχή ενός ξενοκίνητου πραξικοπήματος ως «νίκη της δημοκρατίας», σε μια χώρα που θα είχε εκλογές σε μόλις 12 μήνες. Η θέληση 2 εκατομμυρίων ανθρώπων που διαδήλωσαν ενάντια στον πόλεμο του Ιράκ (Λονδίνο, Φεβρουάριος 2003) περιφρονήθηκε αλαζονικά, αλλά όχι και αυτή των πολύ λιγότερων διαδηλωτών στο Μαϊντάν. Η Ουκρανία, αν και αποτελεί δραματικό παράδειγμα, δεν είναι η μόνη ευρωπαϊκή χώρα όπου η δημοκρατία έχει ανασταλεί κατά τα τελευταία χρόνια. Μόλις τον περασμένο Φεβρουάριο, ο Ματέο Ρέντζι έγινε ο τρίτος διαδοχικά μη εκλεγμένος πρωθυπουργός της Ιταλίας. Το 2008 ήταν η τελευταία φορά που ο ιταλικός λαός επέλεξε δημοκρατικά τον πρωθυπουργό του. Από τον Νοέμβριο του 2011 έως τον Μάιο του 2012, η Ελλάδα, επίσης, είχε έναν μη εκλεγμένο πρωθυπουργό, τον Λουκά Παπαδήμο, πρώην αντιπρόεδρο της Κεντρικής Ευρωπαϊκής Τράπεζας. Στην Ουγγαρία ο μη εκλεγμένος επιχειρηματίας Γκόρντον Μπάιναϊ διετέλεσε πρωθυπουργός της χώρας από το 2009 έως το 2010.
Γιατί η δημοκρατία στην Ευρώπη βρίσκεται σε μηχανική υποστήριξη, αν δεν είναι ήδη νεκρή; Οι οικονομικές αλλαγές που έχουν γίνει τα τελευταία, περίπου, 30 χρόνια έχουν διαδραματίσει σημαντικό ρόλο.
Η πολιτική εξουσία στα χέρια του 1%
Στην εποχή του νεοφιλελευθερισμού, η πολιτική εξουσία μετατοπίζεται από τους απλούς ανθρώπους στα χέρια του 1%. Οι κυβερνήσεις εφαρμόζουν πολιτικές που εξυπηρετούν τα συμφέροντα των παντοδύναμων διεθνών οικονομικών ελίτ καθώς αν δεν το κάνουν, θα αναγκαστούν πιθανώς να εγκαταλείψουν την εξουσία.
Τα μεγάλα κόμματα έχουν γίνει νεοφιλελεύθερα και όσο το δυνατόν φιλικά προς το κεφάλαιο. Στις εκλογές έχουμε να διαλέξουμε ανάμεσα σε κόμματα που πρεσβεύουν σκληρή λιτότητα και ιδιωτικοποιήσεις και σε κόμματα που πρεσβεύουν λιγότερο σκληρή λιτότητα και ιδιωτικοποιήσεις.
Μόνο τα κόμματα που δέχονται τον νεοφιλελευθερισμό θεωρούνται ότι μπορούν να κυβερνήσουν και μόνο οι πολιτικοί που προσκυνούν τις μεγάλες επιχειρήσεις και το χρηματοοικονομικό κεφάλαιο θεωρούνται ότι μπορούν να γίνουν πρωθυπουργοί. Οι δεσμοί μεταξύ των μεγάλων επιχειρήσεων και των κυβερνήσεων γίνονται όλο και πιο στενοί με συνέπεια τον στραγγαλισμό της δημοκρατίας. Η νέα «δημοκρατική» κυβέρνηση στο Κίεβο ανακοίνωσε τον διορισμό δύο ολιγαρχών δισεκατομμυριούχων στη διοίκηση βιομηχανικών περιοχών στα ανατολικά της χώρας.
Πώς ήταν πριν από 50 χρόνια
Τα πράγματα σήμερα είναι πολύ διαφορετικά απ’ ό,τι πριν 40 ή 50 χρόνια. Τότε οι Δυτικοευρωπαίοι ψηφοφόροι είχαν όντως επιλογή ανάμεσα σε διάφορες εναλλακτικές: σοσιαλισμό, γκολισμό, σοσιαλδημοκρατία, χριστιανοδημοκρατία παλαιού τύπου, κομμουνισμό και παραδοσιακό συντηρητισμό. Η πολιτική ήταν ενδιαφέρουσα καθώς υπήρχαν πραγματικές διαφορές μεταξύ των κομμάτων, και σωστή ώριμη συζήτηση για σημαντικά θέματα. Αντί για βαρετούς τεχνοκράτες –με αυστηρά κοστούμια που απλώς κάνουν οτιδήποτε ευχαριστεί την Goldman Sachs– είχαμε χαρισματικούς πολιτικούς που ενέπνευσαν τον λαό με τα οράματά τους για τη χώρα τους, όπως ο Ντε Γκολ, ο Κράισκι ή ο Πάλμε. Υπήρχε η τάση για περισσότερο, και όχι λιγότερο, εκδημοκρατισμό.
Το 1979 στις αυστριακές γενικές εκλογές ο σοσιαλιστής καγκελάριος Μπρούνο Κράισκι δήλωσε ότι προτιμούσε η κυβέρνησή του να έχει έλλειμμα, παρά ο λαός να χάσει την εργασία του. Ως αποτέλεσμα, οι σοσιαλιστές επανεξελέγησαν με ποσοστό 51%.
Πριν από τη νεοφιλελεύθερη περίοδο, οι κυβερνήσεις στο σύνολό τους αντανακλούσαν την πλειοψηφία της κοινής γνώμης πολύ περισσότερο απ’ ό,τι σήμερα. Αλίμονο στην ευρωπαϊκή κυβέρνηση σήμερα, που θα τολμήσει να «το κάνει όπως ο Κράισκι» και να θέσει τα συμφέροντα του λαού της πάνω από τους τραπεζίτες και το ξένο κεφάλαιο. Τι έγινε στην Ουγγαρία που προσπάθησε να επαναφέρει τον ενεργειακό τομέα πίσω στο Δημόσιο για να μειωθούν οι τιμές: Η δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση έλαβε μια επιστολή από την Ε.Ε. που της επιτίθεται. Η εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Ενέργεια, Μαρλένε Χόλτσνερ, «έκανε κήρυγμα» στην Ουγγαρία, προειδοποιώντας την ότι τα σχέδια για μείωση των τιμών θα αποτρέψουν τους ξένους επενδυτές.
Από το 1980, και ιδιαίτερα κατά την τελευταία δεκαετία, η ευρωπαϊκή πολιτική έχει «αμερικανοποιηθεί». Σημαντικά θέματα, όπως η επανεθνικοποίηση, θεωρούνται «εκτός ορίων», ενώ μας επιτρέπουν –στην πραγματικότητα μας ενθαρρύνουν– να μιλήσουμε και να συζητήσουμε για θέματα που σε καμία περίπτωση δεν επηρεάζουν αρνητικά την τραπεζοκρατία ή τα συμφέροντα των ελίτ (όπως επί παραδείγματι η μεταρρύθμιση για τους ομόφυλους γάμους). Όπως και οι Αμερικανοί, έχουμε πειστεί από την ελίτ να κάνουμε πολιτισμικούς πολέμους, έτσι ώστε να μην έχουμε τον χρόνο και την ενέργεια να πολεμάμε τις ίδιες τις ελίτ. Αστειευόμαστε για το πόσο μικρές διαφορές υπήρχαν μεταξύ των Δημοκρατικών και των Ρεπουμπλικανών, ενώ δεν είμαστε μακριά από τη μέρα που όλοι οι Ευρωπαίοι πολιτικοί θα είναι ίδιοι.
Η Ε.Ε. έπαιξε βασικό ρόλο στην καταστροφή της δημοκρατίας. Σε ολόκληρη την Ήπειρο οι άνθρωποι διαμαρτύρονται ενάντια στα προγράμματα λιτότητας που επιβάλλονται από την τρόικα, αλλά δεν υπάρχει καμία θεσμική υποστήριξη για τους διαδηλωτές στη Δυτική Ευρώπη, παρόλο που ήταν πολύ πιο ήσυχοι απ’ ό,τι οι ομόλογοί τους στο Μαϊντάν.
Περιφρόνηση της Ε.Ε. για τη Δημοκρατία
Ένα κλασικό παράδειγμα της περιφρόνησης της Ε.Ε. για τη δημοκρατία, είδαμε όταν ο λαός της Δημοκρατίας της Ιρλανδίας είχε το θράσος να ψηφίσει «όχι» στη Συνθήκη της Λισαβόνας σε δημοψήφισμα τον Ιούνιο του 2008. Η Ιρλανδία πιέστηκε να διεξαγάγει κι άλλη ψηφοφορία έναν χρόνο αργότερα. «Αν δεν ψηφίσετε με τον τρόπο που εμείς θέλουμε, θα ψηφίζετε μέχρι να το κάνετε»…
Κοιτάξτε τις επιθέσεις που δέχτηκε το δημοκρατικό μη-μέλος της Ε.Ε., η Ελβετία, σχετικά με τη διενέργεια δημοψηφίσματος για τους περιορισμούς στη μετανάστευση. Οι ευρωπαϊκές ελίτ ήταν έξαλλες. Πώς τολμά μια χώρα στην Ευρώπη να ζητά από τον λαό άμεσα να της πει τι να κάνει; Το θέμα δεν είναι αν συμφωνούμε με τους ελβετικούς περιορισμούς στη μετανάστευση, αλλά εάν πιστεύουμε ότι οι χώρες έχουν το δικαίωμα να παίρνουν τις δικές τους αποφάσεις σχετικά με αυτό ή άλλα θέματα. Αλλά η σημερινή ευρωπαϊκή ελίτ δεν θέλει καθόλου οι χώρες και οι λαοί να αποφασίζουν για τον εαυτό τους.
Μόνο μια ριζική μεταρρύθμιση της Ε.Ε. ή η πλήρης κατάργησή της, μαζί με την εγκατάλειψη του νεοφιλελεύθερου μοντέλου που μεταφέρει την πολιτική εξουσία από την κάλπη στο πορτοφόλι, μπορεί να αντιστρέψει τις καταστροφικές τάσεις.
* Αναδημοσίευση από άρθρο του στο RT
Μετάφραση: Νατάσα Ακριβάκη
