Παρέμβαση της Ελένης Πορτάλιου σε ημερίδα για τη δημόσια περιουσία
Με μαχητικές κινητοποιήσεις, δικαστικές προσφυγές και πολιτικές πιέσεις προσπαθούν οι κάτοικοι του παραλιακού μετώπου της Αττικής να αντιμετωπίσουν την αρπαγή και ιδιωτικοποίηση των πάντων. Προτάσσουν την αναγκαιότητα της διάσωσης του δημόσιου αγαθού, του ζωτικού τους χώρου, με όλες τις κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές προεκτάσεις, χωρίς ωστόσο να αφήνουν στο απυρόβλητο τους αυτουργούς, τις εξωφρενικές πρακτικές της συγκυβέρνησης και του ΤΑΙΠΕΔ, που μετέτρεψαν τη χώρα σε ένα απέραντο δημοπρατήριο. Η καθηγήτρια Αρχιτεκτονικής Σχολής ΕΜΠ και δημοτική σύμβουλος του Δήμου Αθηναίων, Ελένη Πορτάλιου, στην εκδήλωση με θέμα την υπεράσπιση της δημόσιας γης και περιουσίας, που διοργάνωσε η Αγωνιστική Ριζοσπαστική Συνεργασία Ανατροπή στη Γλυφάδα, ανέπτυξε τους τρόπους υπεράσπισης και ανάπλασης του παράκτιου μετώπου. Εκτεταμένα αποσπάσματα από την εισήγησή της παραθέτουμε εδώ.
Το παράκτιο μέτωπο, που ξεκινά από το ΣΕΦ και φτάνει στο Σούνιο, μέρος του οποίου αποτελεί και η παράκτια ζώνη της Γλυφάδας, είναι μια τεράστια παραθαλάσσια έκταση, ένα τοπίο μοναδικής αξίας – οικολογικής, αρχαιολογικής, μνημειακής και αισθητικής… Θα αναφερθώ σε τρία σημεία καθοριστικά για τη σωτηρία και την εναλλακτική διαχείρισή του.
Σημαντικοί αγώνες δεκαετιών
Τα αναπτυξιακά έργα ξεκίνησαν τη δεκαετία του 1950 με την έναρξη κατασκευής του παραλιακού αυτοκινητόδρομου. Οι πρώτες περιοχές που εντάχθηκαν στο πρόγραμμα τουριστικής ανάπτυξης ήταν η Γλυφάδα και η Βούλα, στη συνέχεια το Καβούρι και η Βουλιαγμένη. Ενεργοποιούνται εκατοντάδες στρέμματα δημόσιας γης, ενώ στο παιχνίδι μπαίνει και ο Οργανισμός Διαχείρισης Εκκλησιαστικής Περιουσίας… Η ΕΔΑ και η εφημερίδα Αυγή αντιπαρατίθενται κατά μέτωπο στα προωθούμενα σχέδια. Άρθρα και σχόλια της σύνταξης της εφημερίδας αλλά και του Κώστα Βάρναλη αναδεικνύουν τις αντιλαϊκές κοινωνικές διαστάσεις και τα οικονομικά συμφέροντα που εξυπηρετεί η ανάπτυξη της παραλιακής ζώνης…
… Στη δικτατορία μπαζώθηκαν σε μεγάλη έκταση οι περιοχές Μοσχάτου, Καλλιθέας και κατά το ήμισυ οι παραλίες Παλαιού Φαλήρου και Αλίμου… Παραχωρήθηκε σχεδόν όλη η παραλία από το Πασαλιμάνι μέχρι τη Βάρκιζα στον ΕΟΤ, με στόχο την τουριστική αξιοποίηση υπέρ του ιδιωτικού κεφαλαίου. Παρά το ότι το Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας, επί υπουργίας Αντώνη Τρίτση, προστάτευσε το παραλιακό μέτωπο, δεν κατάφερε να αποτρέψει την οικοδόμηση τμημάτων της παραλιακής ζώνης…
… Με την άνοδο του οικολογικού κινήματος, από τα τέλη της δεκαετίας του ’80, η προστασία του παραλιακού μετώπου πέρασε στα χέρια των ευαισθητοποιημένων πολιτών, που έδρασαν σε επιμέρους μέτωπα, ενεργοποιώντας τις τοπικές κοινωνίες… Τότε, λοιπόν, η Συντονιστική Επιτροπή για τη Διάσωση της παραλίας του Σαρωνικού κέρδισε μια σειρά νίκες. Σώθηκε από την παραχώρηση προς εκμετάλλευση στο μεγάλο ιδιωτικό κεφάλαιο ο χώρος του Ιπποδρόμου στην Καλλιθέα και ο χώρος του νέου Ιπποδρόμου στο Μαρκόπουλο. Από τα 5 Ολυμπιακά Έργα που είχαν προγραμματιστεί, τελικά έγιναν δύο στην παραλία και τα υπόλοιπα καταργήθηκαν ή μεταφέρθηκαν αλλού και περιορίστηκαν σε μέγεθος…
… Το κίνημα για ελεύθερες παραλίες είχε προηγηθεί των Ολυμπιακών Αγώνων και συνεχίστηκε. Αρχικά πήρε διαστάσεις με το νικηφόρο αγώνα της Συντονιστικής Επιτροπής για τη Διάσωση της Παραλίας του Σαρωνικού, που απέτρεψε το καζίνο στον Φλοίσβο, τη μετατροπή της Λίμνης της Βουλιαγμένης σε νυχτερινό κέντρο και της παράκτιας έκτασης (δάσος και αρχαιότητες) στα Αστέρια Γλυφάδας, σε χώρο εντατικής δόμησης και εμπορευματοποίησης… Με προσφυγή στο ΣτΕ η Συντονιστική Επιτροπή απέτρεψε την εκποίηση 120 στρ. στο Μικρό Καβούρι και πλέον των 1.500 στρ. στις Αλυκές Αναβύσσου…
Εναλλακτικό σχέδιο
Η μελέτη του Εργαστηρίου Αστικού Περιβάλλοντος ΕΜΠ για το Μητροπολιτικό Πάρκο Ελληνικού άνοιξε το δρόμο για τη δημιουργία και προβολή ενός εναλλακτικού σχεδίου για ολόκληρο το παράκτιο μέτωπο…
Αναδείξαμε τη δυνατότητα ενός Πολιτιστικού και Περιβαλλοντικού Πόλου στο Μητροπολιτικό Πάρκο Ελληνικού, που θα αποτελέσει κέντρο της ανάκτησης/ανάπλασης του παραλιακού μετώπου ώστε να διαμορφωθεί, σε συνεργασία με τα νησιά του Αργοσαρωνικού και τον πολιτιστικό πλούτο της Αθήνας, ένα ανοιχτό δίκτυο χώρων αρχαίου, νεότερου, σύγχρονου πολιτισμού και περιοχών μεγάλης περιβαλλοντικής αξίας και φυσικού κάλλους. Αυτός ο παράλιος πολιτιστικός-περιβαλλοντικός άξονας ενεργοποιείται από ένα Διαρκές Φεστιβάλ Τεχνών και Περιβαλλοντικών Εκδηλώσεων/Δράσεων…
… Οι πολιτιστικές και περιβαλλοντικές δραστηριότητες δεν αποδίδουν έσοδα μόνο στους καλλιτέχνες, τους φορείς διοργάνωσης, δημόσιους και ιδιωτικούς, αλλά κυρίως τονώνουν την τοπική οικονομία των παράλιων δήμων της Αττικής και των νησιών (διαμονή, εστίαση, μετακινήσεις, κρουαζιέρες κ.λπ.) και διαχέουν τον παραγόμενο πλούτο σε ευρύτερη κοινωνική βάση…
… Επίσης, σε αρκετά από τα προτεινόμενα να διατηρηθούν στη μελέτη του ΕΑΠ ΕΜΠ κτίρια του Ελληνικού μπορεί να στεγαστεί πληθώρα κοινωφελών, πλην του πολιτισμού, χρήσεων, καλύπτοντας ανάγκες οι οποίες, σε άλλη περίπτωση, θα έπρεπε να χρηματοδοτηθούν με ίδιους πόρους από τους οικείους φορείς…
… Το κόστος λειτουργίας του πάρκου μπορεί να καλύπτεται εξ ολοκλήρου από την ολυμπιακή μαρίνα του Αγίου Κοσμά, η οποία ενοικιάστηκε σε ιδιώτη και έμεινε μέχρι σήμερα απολύτως ανεκμετάλλευτη ενώ είναι υψηλών προδιαγραφών, χωρίς το κράτος να εισπράττει ούτε καν τα ενοίκια…
Ο σημερινός αγώνας
… Σήμερα βρίσκονται σε εξέλιξη δύο διαγωνισμοί για ιδιωτικοποίηση/εκποίηση. Ο ένας αφορά το Ελληνικό και ο άλλος το Μικρό Καβούρι (δάσος και δασική έκταση). Επίσης, στο ΤΑΙΠΕΔ έχουν εκχωρηθεί δύο μαρίνες: Αλίμου και Γλυφάδας. Πριν από μερικές μέρες κατατέθηκε προσφυγή στο ΣτΕ για το Καβούρι, επίσης έχουν κατατεθεί προσφυγές για τις μαρίνες και τρεις προσφυγές για το Ελληνικό, που υπογράφονται από ενεργούς πολίτες της περιοχής. Όλα αυτά έχουν καθυστερήσει τα σχέδια των ιδιωτικοποιήσεων…
… Από δημοσιεύματα μαθαίνουμε ότι συστάθηκε η εταιρία Παράκτιο Μέτωπο Α.Ε., προσέλαβε αρκετό προσωπικό και ετοιμάζει υπουργικές αποφάσεις ώστε να της μεταβιβαστούν μεγάλα τμήματα της παραλιακής ζώνης από το ΣΕΦ μέχρι την Ανάβυσσο…
… Πολύ πρόσφατα πέρασε μια τροπολογία σύμφωνα με την οποία με πράξη Υπουργικού Συμβουλίου η κυβέρνηση θα συνυπογράφει με το ΤΑΙΠΕΔ τις συμβάσεις και θ’ αναλαμβάνει ευθύνη. Θα είναι δηλαδή εγγυητής για τυχόν καθυστερήσεις των δημόσιων υπηρεσιών (αρχαιολογία, πολεοδομία κ.λπ.) στην υλοποίηση της επένδυσης…
… Από σχετικά δημοσιεύματα προκύπτουν δύο στοιχεία. Πρώτον, ότι η τροπολογία είναι προϊόν πιέσεων του Ομίλου Λάτση που διεκδικεί το Ελληνικό μέσω της Lamda Development. Δεύτερον, ότι επειδή προετοιμάζεται μια ακραία χαριστική, σκανδαλώδης σύμβαση, υπάρχουν αντιδράσεις και μέσα στην κυβέρνηση…
… Το κίνημα δηλώνει ότι δεν θα μείνει με σταυρωμένα χέρια σ’ αυτή τη σκανδαλώδη υφαρπαγή δημόσιας περιουσίας. Όσοι βάλουν την υπογραφή τους θα οδηγηθούν στον εισαγγελέα για ανυπολόγιστη ζημία σε βάρος του Eλληνικού Δημοσίου… Σε κάθε περίπτωση η σωτηρία του Ελληνικού και του παράκτιου μετώπου προϋποθέτει τη δημιουργία και ενίσχυση, σήμερα, μιας ευρείας διαδημοτικής κοινωνικής συμμαχίας που θα αποκρούει τα κυβερνητικά σχέδια, αντιτάσσοντας ένα κοινό σχέδιο οικολογικής σωτηρίας, βασισμένο στον εναλλακτικό πολιτισμικό και φυσιολατρικό τουρισμό, σχέδιο το οποίο παράγει κοινωνικό και οικονομικό πλούτο και συμβάλλει στην παραγωγική ανασυγκρότηση της ευρύτερης περιοχής, προτείνοντας μια ριζικά αντίθετη κατεύθυνση από αυτή των μνημονιακών ιδιωτικοποιήσεων των δημόσιων και κοινών αγαθών.
