Πώς το ρήγμα με το ΔΝΤ, η Ουκρανία και οι Ευρωεκλογές καθορίζουν την… εγκεκριμένη από ΕΚΤ και Κομισιόν «αντίσταση» της Αθήνας. Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου
Ξαφνικά το τρίγωνο μεταξύ Μαξίμου, Συντάγματος και Πειραιώς γέμισε ξανά «κόκκινες γραμμές» και οι δρόμοι της Αθήνας αντηχούν από τα «όχι» της κυβέρνησης στην τρόικα. «Όχι» για ομαδικές απολύσεις, απολύσεις στο Δημόσιο, αγορά γάλακτος, τράπεζες. Οι διαρροές «κορυφαίων κυβερνητικών παραγόντων» έδιναν κι έπαιρναν για μέρες στα καθεστωτικά ΜΜΕ, που συντηρούν την ατμόσφαιρα θρίλερ και παρουσιάζουν μια κυβέρνηση «έτοιμη για όλα».
Ποια «όλα»; Το χειρότερο που μπορεί να συμβεί στο Eurogroup της Δευτέρας, σύμφωνα με τις πληροφορίες, είναι η περίφημη «πολιτική δήλωση στήριξης» που αναμένει η κυβέρνηση να συνοδεύεται από αστερίσκους και να μην οδηγήσει σε άμεση έναρξη της εκταμίευσης της δανειακής δόσης των 9 δισ. που είναι σε εκκρεμότητα. Ακόμη κι αν συμβεί αυτό και η «σκληρή διαπραγμάτευση» με την τρόικα συνεχιστεί και μετά τη συνεδρίαση του Eurogroup, υπάρχουν εναλλακτικές τεχνικές για να καλυφθούν οι χρηματοδοτικές ανάγκες της Αθήνας μέχρι τον Μάιο, οπότε έρχονται οι κρίσιμες λήξεις ομολόγων (έκτακτη τηλεδιάσκεψη ή κάτι ανάλογο). Όπως άλλωστε συνέβη και στις άλλες περιπτώσεις, η «αδιάλλακτη» τρόικα και η «αντιστασιακή» κυβέρνηση τελικά χθες Παρασκευή έκαναν «βήματα σύγκλισης».
Η ουκρανική συγκυρία
Κι αυτή τη φορά η συγκυβέρνηση κάνει «αντίσταση» εκ του ασφαλούς. Η ευρωπαϊκή ηγεσία δεν είναι διατεθειμένη να αφήσει ανοικτά μεγάλα μέτωπα σε μια περίοδο που πρέπει να διαχειριστεί ταυτόχρονα την ουκρανική κρίση χωρίς μεγάλες παρενέργειες, την προσπάθεια σταθεροποίησης της Ευρωζώνης, τον καθησυχασμό των αγορών ενόψει πανευρωπαϊκών stress tests και του ενδεχόμενου υποτροπιασμού της τραπεζικής κρίσης, και τις ευρωεκλογές, στις οποίες διακυβεύονται ποικίλες αλλαγές στους συσχετισμούς ισχύος και επιρροής του ευρωπαϊκού ιερατείου.
Για παράδειγμα, η εκλογή του Γιούνκερ ως υποψηφίου του δεξιού Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος που αποφασίστηκε χθες στο Δουβλίνο αποτελεί μια ακόμη ένδειξη της γερμανικής υπεροπλίας στις διακρατικές συμμαχίες εντός της Ε.Ε.-στις οποίες με σταθερό ζήλο εντάσσεται ο Α. Σαμαράς-, έναντι της Γαλλίας που επιχειρεί (ανεπιτυχώς μέχρι στιγμής) να εμφανιστεί ως αντίπαλο δέος στην πολιτική Μέρκελ. Αλλά, γερμανική βούλα έχει εξ ορισμού και η αντίπαλη, σοσιαλδημοκρατική υποψηφιότητα του Μ. Σουλτς, που παρά τις αποκλίσεις δεν πρόκειται να αμφισβητήσει τις στρατηγικές επιλογές της γερμανικής ηγεμονίας.
Η «ρήξη» με το ΔΝΤ
Στο πλαίσιο αυτό πρέπει να ερμηνευτεί και η επισημοποίηση του ρήγματος εντός της τρόικας, ανάμεσα στους ευρωπαϊκούς βραχίονες (Κομισιόν, ΕΚΤ) και το ΔΝΤ, με επίκεντρο την ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών και τα stress tests. Το ΔΝΤ έχει πάντα τους δικούς του ιδιαίτερους λόγους να διατηρεί την πίεση προς την ευρωπαϊκή ηγεσία, ώστε να τηρηθεί η δέσμευση για διασφάλιση της βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους, της χρηματοδότησης του ελληνικού προγράμματος και της εξόφλησης των χρημάτων που έχει δανείσει στην Ελλάδα.
Η ουκρανική κρίση, μάλιστα, ενισχύει αυτή την ιδιαιτερότητα, αφού δίνει στη Ρωσία ευκαιρίες να προκαλέσει αντιπερισπασμούς σε ζητήματα όπως η μεταρρύθμιση στο ίδιο το ΔΝΤ, παρασύροντας τις αναδυόμενες χώρες και τις BRICS. Η Κομισιόν και η ΕΚΤ είναι υποχρεωμένες να συμβιβαστούν για κάποιο διάστημα με την ιδέα της διαφοροποίησης του ΔΝΤ, μέχρι να αποφασιστεί αν και πώς θα συνεχιστεί η εταιρική του σχέση με την Ε.Ε. Αυτό, όμως, δεν θα αποσαφηνιστεί πριν από τις ευρωεκλογές και μέχρι τότε η ηγεσία της Ευρωζώνης πρέπει να διαχειριστεί πλευρές του ελληνικού προγράμματος ως αμιγώς ευρωπαϊκή υπόθεση.
Το τρικ της ανακεφαλαιοποίησης
Μια τέτοια πλευρά είναι η ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών. Ο εκπρόσωπος του επιτρόπου Όλι Ρεν περιέγραψε με αρκετή σαφήνεια τον συμβιβασμό που έχει επιλεγεί στο θέμα το οποίοι προβλήθηκε ως αιτία ρήξης με το ΔΝΤ: «Τα stress tests διεξήχθησαν υπό την αιγίδα της Τράπεζας της Ελλάδος και είναι δική της ευθύνη. Οι παράμετροι των stress tests δεν αποτελούν μέρος του ελληνικού προγράμματος… Τα κεφάλαια που θα χρησιμοποιηθούν από το πρόγραμμα (σ.σ. τα 10 δισ. από τα 50 δισ. της ανακεφαλαιοποίησης) δεν θα φτάνουν απαραίτητα το συνολικό ύψος των αναγκών, γιατί οι τράπεζες πρέπει πρώτα να προσπαθήσουν να αντλήσουν κεφάλαια από ιδιωτικές πηγές».
Ανάλογη στάση κράτησε στο θέμα και ο Ντράγκι της ΕΚΤ. Έτσι, αυτό που προβλήθηκε στην Αθήνα ως κορωνίδα της «αντίστασης» στην τρόικα και ιδιαίτερα στον Τόμσεν του ΔΝΤ, έγινε σε απόλυτη συνεννόηση με την Κομισιόν και την ΕΚΤ. Η Τράπεζα της Ελλάδος δημοσιοποίησε υποτίθεται μονομερώς και ερήμην της τρόικας τα αποτελέσματα των stress tests, αλλά αυτά έτσι κι αλλιώς δεν ήταν υπόθεση της τρόικας, αλλά της ΕΚΤ και της ΤτΕ. Στην Αθήνα, ωστόσο, γύρω από αυτό το μείγμα μυθολογίας και σύγχυσης σκηνοθετήθηκε η τραπεζική «εξέγερση» της κυβέρνησης.
Οι εξυπηρετούμενοι
Η «εξέγερση» αυτή εξυπηρετεί, τουλάχιστον επικοινωνιακά, πολλούς.
Πρώτον, τους εγχώριους τραπεζίτες, τους μόνους σταθερούς συμμάχους της κυβέρνησης, οι οποίοι κερδίζουν χρόνο να σχεδιάσουν μια στρατηγική προσέλκυσης ξένων και εγχωρίων κεφαλαίων με στόχο μια ταχύτερη και αναίμακτη επανιδιωτικοποίηση. Τα 6,4 δισ. στα οποία προσδιορίζονται με το βασικό σενάριο της Black Rock οι κεφαλαιακές ανάγκες των τραπεζών θεωρείται διαχειρίσιμο μέγεθος, ιδιαίτερα αν συνδυαστεί με ένα «τράτο» χρόνου 2-3 ετών που κατά τα φαινόμενα θα δώσει η ΕΚΤ σε όλες τις συστημικές ευρωπαϊκές τράπεζες για να καλύψουν τις μαύρες τρύπες τους.
Δεύτερον, η τραπεζική «εξέγερση» της Αθήνας είναι συμβατή και με τους σχεδιασμούς της ΕΚΤ, που έτσι κι αλλιώς ξεκινά από τον Ιούνιο τα πανευρωπαϊκά stress tests σε 125 μεγάλες τράπεζες. Η ηγεσία της ΕΚΤ θέλει να έχει στη διάθεσή της ένα αποσαφηνισμένο θεσμικό πλαίσιο για την τραπεζική ένωση, μια ακριβή μέτρηση των κεφαλαιακών αναγκών των τραπεζών και ένα σχετικά άνετο χρονοδιάγραμμα προσαρμογής, ώστε να αποφευχθεί η προσφυγή στον κανόνα του bail in (κούρεμα πιστωτών και καταθετών) που θα έδιωχνε κεφάλαια από την Ευρώπη.
Τρίτον, η κυβέρνηση προσδοκά η τραπεζική της «εξέγερση» να διασώσει κάτι από το περίφημο Grecovery που διαδέχθηκε το ατυχήσαν success story, δηλαδή την αρχή της ελληνικής ανάκαμψης. Κι επειδή η ανάκαμψη είναι αδύνατο να καταγραφεί στο πεδίο της πραγματικής οικονομίας, όπου δεσπόζουν η τεράστια ανεργία και η ύφεση, οι κυβερνητικές ελπίδες στρέφονται στην εικονική πραγματικότητα που στήνεται γύρω από το χρηματιστήριο και τις τράπεζες. Πράγματι, στο χρηματιστήριο καταγράφεται ένας συνωστισμός κερδοσκοπικών κεφαλαίων χωρίς μακροχρόνιο επενδυτικό ενδιαφέρον, ενώ οι τράπεζες με ένα διαφοροποιημένο σχεδιασμό αυξήσεων κεφαλαίου, πώλησης περιουσιακών στοιχείων αλλά και πειραματικής εξόδου στις διεθνείς αγορές υπολογίζουν ότι θα προσελκύσουν έναν αξιοπρεπή όγκο ξένων και εγχωρίων κεφαλαίων. Ιδιαίτερα δε το πείραμα της νέας «εθνικής» τράπεζας, της Πειραιώς, με την έκδοση ομολόγου 500 εκατ. στις ξένες αγορές, αναμένεται να χρησιμοποιηθεί κατά κόρον από την κυβέρνηση που, παρά τον πάγο που έβαλε η τρόικα, θέλει να συντηρεί το «όραμα» της επιστροφής στις αγορές εντός του έτους.
Αυτά πάντα στο πεδίο της εικονικής πραγματικότητας που επιχειρεί να φιλοτεχνήσει η κυβέρνηση, με τη συμμαχία ή ανοχή των δανειστών, προκειμένου να μην μετατραπούν οι ευρωεκλογές σε ένα πολύπλευρο πολιτικό ναυάγιο.
