Όταν η γεωπολιτική ομιλείται… εις την γαλλικήν
Θα αλλάξει στάση η Μόσχα σχετικά με το ουκρανικό ζήτημα, μετά την τελετή λήξης της Χειμερινής Ολυμπιάδας στο Σότσι; Η διεξαγωγή των αγώνων, λιγότερο εμπόδισε τη Ρωσία να επιδείξει μεγαλύτερη αποφασιστικότητα στη διαχείριση της κρίσης -αν αυτό πράγματι ήθελε- και περισσότερο της παρείχε χρόνο να περιμένει. Αποτελεί ήδη γεγονός η δημιουργία ενός προβλήματος στη δυτική της «αυλή», που δεν μπορεί να αγνοήσει. Μελλοντικά, δε, μπορεί να προκαλεί και «πόνο» όταν η Δύση το θελήσει, κάθε φορά που η Μόσχα θα επιχειρεί αντιδυτικές πρωτοβουλίες, όπως στην περίπτωση της Συρίας. Σε γενικές γραμμές, η απουσία μιας αναμενόμενης, από πολλούς, μεγαλύτερης αποφασιστικότητας θα πρέπει προφανώς να εκληφθεί ως ένδειξη αδυναμίας.
Η σκλήρυνση των ΗΠΑ στο ουκρανικό ζήτημα, ενώ σε μια πρώτη φάση φαίνονταν να κινείται σε δεύτερο πλάνο, πίσω από τη Γερμανία, και η ταυτόχρονη σκλήρυνση (τουλάχιστον ρητορικά) στο ίδιο το πεδίο της Συρίας και της Γενεύης ΙΙ, δείχνουν εν μέρει μια Ουάσιγκτον που επιδιώκει να βάλει ένα στοπ σε μια πορεία αναδίπλωσης και άρα κατ’ ανάγκην απώλειας θέσεων. Αναδίπλωση, άλλωστε, δεν σημαίνει άτακτη υποχώρηση και αποσκοπεί ακριβώς στην επαναπροσέγγιση των ίδιων ζητημάτων από θέση μεν μειωμένης ισχύος αλλά με σκοπό τις όσο το δυνατόν μικρότερες απώλειες. Αν και η πορεία αυτή αναδίπλωσης δεν έχει ακόμη αποτυπωθεί σε όλη της την έκταση -και ίσως γευτούμε στο μέλλον και άλλες «εκπλήξεις» όπως η προσέγγιση με την Τεχεράνη- η επιθετική στάση της Ουάσιγκτον στην Ουκρανία επισημαίνει ταυτόχρονα ότι η πορεία αυτή θα συνοδεύεται από επεισόδια στην αντίθετη κατεύθυνση, και «χτυπήματα» των ΗΠΑ.
Τα «χτυπήματα» αυτά, όπως σαφώς δείχνουν τα «γαλλικά» της υφυπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, για την Ευρωπαϊκή Ένωση δεν αφορούν μόνο τους εχθρούς αλλά και τους «φίλους», όπως η Γερμανία. Η τελευταία, δηλώνοντας και επισήμως στην πρόσφατη Διάσκεψη για την Ασφάλεια την επιθυμία της να αναλάβει πιο ισχυρό ρόλο στο γεωπολιτικό πεδίο, έχει επίσης στο νου της με τη σειρά της όχι μόνο τους εχθρούς αλλά ίσως κυρίως τους «φίλους» από τους οποίους θα αναγκαστεί να διεκδικήσει έναν περισσότερο αυτόνομο ρόλο που να συμβαδίζει με την αδιαμφισβήτητη οικονομική της ηγεμονία στον ευρωπαϊκό χώρο, ιδιαίτερα που η Γαλλία στρέφεται προς ΗΠΑ. Χρονικά, τα πρώτα σκιρτήματα της Ιαπωνίας προς την ανάληψη πιο ενεργού γεωπολιτικού ρόλου στην περιοχή της ανατολικής Ασίας, πάνω από μισό αιώνα από τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, συμπίπτουν με τα σημάδια μεγαλύτερης ενεργοποίησης και του έτερου ηττημένου και βασικού τότε συμμάχου της στην Ευρώπη.
Ένα βασικό ερώτημα είναι τι ακριβώς θα κάνει μελλοντικά η Γερμανία απέναντι σε Ρωσία και Κίνα. Η επιθετική της στάση στην Ουκρανία αποτέλεσε έκπληξη όχι μικρότερη από τη μετριοπάθεια της Μόσχας, με δεδομένη την οικονομική (ενεργειακή ιδιαίτερα) προσέγγιση των δυο χωρών όπως και τη γεωπολιτική προσέγγιση τα προηγούμενα χρόνια σε ορισμένα πεδία. Αποτελεί όντως στροφή η στάση του Βερολίνου στην Ουκρανία τους προηγούμενους δυο μήνες ή έχει όρια που η Νούλαντ αντιλαμβάνεται καλύτερα από εμάς; Και τι θα σημάνει για τις σχέσεις του Βερολίνου στο τρίγωνο με Μόσχα και Ουάσιγκτον η προδιαγεγραμμένη ανάληψη ρόλων και βαρών από τα κενά που αφήνει πίσω της η αναδίπλωση των ΗΠΑ;
Γιώργος Τσίπρας
