Ξαναδιαβάζοντας και ξαναβλέποντας τον Μαγικό Αυλό του Μότσαρτ στο πλαίσιο της σειράς εκδηλώσεων Νέες επισκέψεις σε παλιά κείμενα – Θεωρία, Ιστορία, Τέχνη
Μια από τις κατάρες της χώρας μας, στη μεταπολεμική περίοδο, ήταν η σχεδόν μονοπώληση της λόγιας μουσικής από πολιτικά και πολιτισμικά υπερσυντηρητικές ομάδες, που αντλούσαν έτσι δημόσιο κύρος. Οι εκπρόσωποί τους περιφρουρούσαν ζηλότυπα την πρόσβαση σ’ αυτήν και οι πιο μάγκες μάλιστα έστελναν το λογαριασμό στο κράτος (βλ. Μέγαρο Μουσικής).
Απαντώντας η Αριστερά ανέπτυξε μια λαϊκότροπη κουλτούρα, με εμβληματική μορφή τον Μίκη Θεοδωράκη, ανάστησε το ρεμπέτικο κι ενίσχυσε διάφορες μορφές νεανικής μουσικής. Αλλά ήταν ανήμπορη ν’ αναμετρηθεί με το καθεστώς στο πεδίο της λεγόμενης «υψηλής τέχνης», όπως άλλωστε και στη λαϊκή κουλτούρα, την οποία άφησε στα χέρια επιχειρηματιών. Οι λιγοστές εξαιρέσεις μουσικών που προσπάθησαν να κάνουν αριστερή τέχνη, απλώς επιβεβαιώνουν τον κανόνα.
Ήδη ζούμε μια νέα περίοδο. Μια λαμπρή ευκαιρία να εκδημοκρατίσουμε την παραγωγή όσο και την κατανάλωση της τέχνης μάς δίνουν τα νέα Μέσα Επικοινωνίας. Μέσα από το Διαδίκτυο μουσικοί κάνουν γνωστή τη δουλειά τους χωρίς να υποταχτούν στις καπιταλιστικές εταιρίες. Επιπλέον, ένας φτωχός έχει σήμερα δυνατότητες πολιτισμικής πρόσβασης πλατύτερες απ’ ό,τι ο πλούσιος μια γενιά πριν.
Η όπερα είναι μια μορφή τέχνης που φτιάχτηκε για τους άρχοντες γύρω στα 1600, αλλά πολύ γρήγορα αγαπήθηκε από το λαό. Παραγκωνισμένη για αρκετές δεκαετίες αφότου ο καπιταλισμός επέβαλε τη μαζική εμπορική κουλτούρα, σε πολλά μέρη είχε ξαναζωντανέψει πριν ακόμη εμφανιστεί το Ίντερνετ. Ριζοσπάστες συνθέτες και σκηνοθέτες αξιοποίησαν τις εκφραστικές της δυνατότητες, καινούρια και πιο νεανικά ακροατήρια την αγάπησαν, το ρεπερτόριό της διευρύνθηκε, το ίδιο και η κοινωνική και γεωγραφική εξάπλωσή της. Σημαντικοί δημιουργοί μίλησαν για τη σημερινή μας ζωή από τη σκοπιά των από κάτω, ενώ κλασικά έργα ξαναδιαβάστηκαν μέσα από παραστάσεις που αναδείκνυαν το ριζοσπαστικό τους δυναμικό. Μια τέτοια παράσταση θα δούμε την Τρίτη, 18 Φλεβάρη, στον Δρόμο.
Ο Μαγικός Αυλός του Μότσαρτ γράφτηκε στα χρόνια της Γαλλικής Επανάστασης και από πολλές απόψεις αποτελεί σταθμό στην ιστορία της όπερας. Στόχευε στο ευρύ κοινό και αναδείχτηκε σε ένα από τα πιο δημοφιλή έργα όλων των εποχών. Η πλοκή του ανταποκρίνεται στους κανόνες του λαϊκού σίριαλ μάλλον, παρά της κλασικής καλλιέργειας. Η μουσική του είναι εντυπωσιακή, εύληπτη και βαθιά συγχρόνως, ενώ οι πυκνοί συμβολισμοί του επιτρέπουν πολλαπλές ερμηνείες, από τις πιο ριζοσπαστικές μέχρι τις πιο συγχυσμένες. Όταν πηγαίνεις να τον δεις, ποτέ δεν ξέρεις τι θα συναντήσεις. Εμείς θα δούμε και μετά θα συζητήσουμε την κινηματογραφική του μεταφορά από τον Στίβεν Φράι και τον Κένεθ Μπράνα (2006).
Αν έχετε εξοικείωση με την όπερα, μάλλον γνωρίζετε για αυτή την παραγωγή και περισσότερα λόγια δεν χρειάζονται. Αν πάλι δεν έχετε, ίσως γίνει αφορμή να αγαπήσετε τούτη τη μορφή τέχνης που έχει φανατικούς φίλους και εχθρούς, αλλά δεν αφήνει κανέναν αδιάφορο.
Φυσικά η όπερα, με τη δραματική έντασή της, τις αντιρεαλιστικές συμβάσεις της και την έμφασή της στον ψυχολογικό μάλλον παρά τον εξωτερικό χρόνο, δεν θ’ αρέσει ποτέ σ’ όλο τον κόσμο – «μια διασκέδαση εξωτική και παράλογη», τη χαρακτήρισε κάποτε ένας εκπρόσωπος του συμβατικού γούστου. Εκείνοι που την αγαπούν, όμως, δεν μπορούν να ζήσουν χωρίς αυτήν, και ίσως αξίζει να δοκιμάσετε κι εσείς να δείτε τι της βρίσκουν.
Ποιος είναι ο Σπύρος Μαρκέτος
Ο νομικός και ιστορικός Σπύρος Μαρκέτος, επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, σπούδασε Νομικά στο ΑΠΘ και Ιστορία στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΕΚΠΑ, του οποίου είναι διδάκτορας.
Τα ερευνητικά και επιστημονικά του ενδιαφέροντα εστιάζονται στην ιστορία του Διαφωτισμού και του Ρομαντισμού, του πολιτικού ριζοσπαστισμού και της Άκρας Δεξιάς, καθώς και στην ιστορία του φύλου.
Τα βιβλία του: Πώς φίλησα τον Μουσολίνι. Τα πρώτα βήματα του ελληνικού φασισμού (Αθήνα 2006) και Ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου και η εποχή του. Αντινομίες του μεταρρυθμιστικού σοσιαλισμού (Αθήνα 1998), όπως και η εκτενής μονογραφία του για την ιστορία της ελληνικής Αριστεράς (Η ελληνική Αριστερά, στο συλλογικό έργο Ιστορία της Ελλάδας του 20ού αιώνα, επιμ. Χ. Χατζηιωσήφ, τ. Β2, Αθήνα 2002) εστιάζουν ιστορικά στην περίοδο του Μεσοπολέμου, ενώ το τελευταίο βιβλίο του είναι η μετάφραση και ο σχολιασμός των απομνημονευμάτων του Άγγλου πρωτοαναρχικού Έντουαρντ Τρελώνη, που έδρασε στον ελλαδικό χώρο κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821 (Έντουαρντ Τζων Τρελώνη, Με τον Βύρωνα και τον Ανδρούτσο, Θεσσαλονίκη 2010).
Τέλη του 2008 έγραψε το άρθρο Ευτυχώς, επτωχεύσαμεν; (που δημοσιεύτηκε στην Αυγή με μεγάλη καθυστέρηση) το οποίο άνοιξε τη συζήτηση στην Ελλάδα για την διαγραφή του δημόσιου χρέους.
