Ένας χρόνος από το θάνατο του Άρη Ταστάνη
Καθώς τις μέρες αυτές κλείνει ένας χρόνος από τον ξαφνικό θάνατο του Άρη Ταστάνη, σκέφτομαι ότι υπάρχουν αρκετοί λόγοι για να τον θυμόμαστε συχνά.
Ένας προφανής λόγος είναι το πείσμα του. Χτυπημένος από μια σκληρότατη μοίρα, ο Άρης έζησε παρ’ όλα αυτά προσηλωμένος με πείσμα στην τέχνη, στη δημιουργία και στον αγώνα. Η τέχνη και η δημιουργία για τον Άρη ήταν ένα ολόκληρο σύμπαν, μέσα στο οποίο κινούνταν με γνώση και με πάθος. Διαβάσματα, βιβλία, ιστορίες και λεπτομέρειες, και η συνεχής άσκηση της γραφής. Νομίζω ότι ο Άρης –παρ’ ότι είχε πλήρη συνείδηση του άνισου αγώνα που έδινε- είχε αποφασίσει να μην παραιτηθεί, να φτιάξει έναν δικό του κόσμο δημιουργίας και επικοινωνίας. Και τον έφτιαξε. Όχι με την αγωνία της υστεροφημίας, αλλά με την ανάγκη να νοηματοδοτήσει μια ζωή που ήταν αρκετά νωρίς φανερό ότι θα ήταν εξαιρετικά δύσκολη.
Σκέφτομαι, επίσης, τον Άρη σαν σύντροφο. Ο Άρης ήταν ένας από τους συντρόφους (και τις συντρόφισσες, φυσικά) που ήταν πάντα εκεί και που ξέρεις ότι θα είναι πάντα εκεί. Τους συντρόφους που δεν στελεχώνουν τις Κεντρικές Επιτροπές ή τα κομματικά όργανα, που δεν είναι επαγγελματικά στελέχη, αλλά είναι σταθεροί στις επιλογές τους, παρόντες στις καλές και στις κακές στιγμές τού κινήματος. Που οι ανάγκες τους ξεπερνούν την τρέχουσα ανάλυση της καθοδήγησης. Που κουράζονται και αδιαφορούν για την ατελείωτη εσωκομματική ίντριγκα. Τους συντρόφους, δηλαδή, που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά του ιστορικού ρεύματος της ελληνικής Αριστεράς.
Για τον Άρη, η ένταξη στην Αριστερά ήταν μια βαθιά ανθρωπιστική επιλογή. Η βασική πηγή της έμπνευσής του -τόσο στην ποίηση όσο και στην κοινωνική του δράση- ήταν οι αγώνες των ανθρώπων σε όλον τον κόσμο. Η αγωνία του για το κίνημα της κοινωνικής απελευθέρωσης αποτυπωνόταν στα διαβάσματά του και στη βαθιά γνώση της ιστορίας των κοινωνικών αγώνων όπου γης.
Ήταν τύχη αγαθή που τα τελευταία χρόνια της ζωής του, ζώντας στα νότια προάστια, ο Άρης συνδέθηκε με τον αγώνα της υπεράσπισης του Ελληνικού και της πρόσβασης στην παραλία του· έναν υποδειγματικό αγώνα που συμπύκνωνε τις αξίες και τα νοήματα που ενέπνευσαν τον Άρη σε όλη του τη ζωή. Οι «ανυπότακτοι Γαλάτες» του Ελληνικού, αποτέλεσαν για τον Άρη μια νέα πολιτική οικογένεια. Και με πολύ μεγάλη ικανοποίηση, συχνά ανέφερε, ότι με τον αγώνα αυτόν μπορούσε και ο ίδιος πλέον να κάνει μπάνιο στην απελευθερωμένη παραλία, χάρη στην ειδική πρόβλεψη που υπήρχε για τους ανθρώπους με αναπηρία. Μια φαινομενικά μικρή, αλλά εξαιρετικά σημαντική (συμβολικά και πραγματικά) νίκη.
Θα μπορούσε κανείς να πει ότι ο Άρης ήταν ο άνθρωπος μιας άλλης εποχής, που έφερε το αποτύπωμα των αξιών της Αριστεράς, των αγώνων τής δεκαετίας τού ’60, του αντιδικτατορικού αγώνα, του ενθουσιασμού της μεταπολίτευσης. Ελπίζω ότι δεν είναι ακριβώς έτσι τα πράγματα. Ελπίζω ότι ο Άρης είναι ο άνθρωπος μιας ενδιαφέρουσας εποχής που έρχεται, ένας άνθρωπος της εποχής «των σεισμών που μέλλονται για να ’ρθουν».
Βασίλης Παπαστεργίου
Ποιος ήταν ο Άρης Ταστάνης
Ο Άρης Ταστάνης γεννήθηκε στα Παράκοιλα Λέσβου το 1953. Η αντιστασιακή δράση τού πατέρα του, οι διώξεις στον Εμφύλιο, καθώς και οι πρώτες ενδείξεις της σκληρής ασθένειας στο παιδικό του σώμα, υποχρεώνουν την οικογένειά του να εγκαταλείψει το νησί και να μεταναστεύσει στην Αθήνα.
Από το 1966 κατοικούσε στην Τερψιθέα – Γλυφάδας.
Είναι δεσμώτης μιας ανίατης ασθένειας (μυϊκή δυστροφία των άκρων), καθηλωμένος από 20 ετών σε αναπηρικό καρότσι. Από παιδί, γνώρισε καλά όλες τις αρνητικές πτυχές του νοσηλευτικού συστήματος και της κοινωνικής επανένταξης.
Μεγάλωσε σ’ εποχές γκρίζες κι άγονες για τα άτομα με αναπηρία. Σε δύσκολες συνθήκες κοινωνικού αποκλεισμού. Τότε που ήταν «στίγμα» για το άτομο και την οικογένειά του η «αναπηρία», κι όνειρο η πρόσβαση στην πόλη και στη ζωή, στη μέριμνα της πολιτείας, στη μόρφωση και στην αποκατάσταση…
Μέσα σε αυτές τις συνιστώσες, μαζί με το προσωπικό πρόβλημα και την ανάγκη να δραπετεύσει από τα ψηλά τείχη του αποκλεισμού, αρχίζει να γράφει ποιήματα και να μελετά λογοτεχνικά κείμενα.
Από τότε θα σημαδέψουν βαθύτατα όλη την ποιητική του διαδρομή, τα πάθη και οι αγώνες των καθημερινών ανθρώπων. Τα όνειρα και οι αγωνίες στις υποβαθμισμένες γειτονιές της μεγαλούπολης. Μαζί πάντα, ο νόστος και η θύμηση της Αιολίδας (τόπος, χρόνος, ιστορία, άνθρωποι, αγώνες, θυσίες, οράματα).
Ήταν μέλος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών, της Διεθνούς Αμνηστίας, της Επιτροπής Συμπαράστασης Πολιτικών Προσφύγων, της Παρέμβασης Ανάπηρων Πολιτκών και ιδρυτικό μέλος του Σωματείου Παραπληγικών Ελλάδας.
Το 1983 εκδίδει το λαογραφικό περιοδικό Τα Παρακοιλιώτικα και το 2002 εκδίδει το πολιτιστικό περιοδικό Γλυφάδα – Άνω Κάτω.
Συνεργάζεται και αρθρογραφεί σε περιοδικά και εφημερίδες στις συνοικίες και στην περιφέρεια για ποίηση, λογοτεχνία, άρθρα για τον κοινωνικό αποκλεισμό, ιστορία – λαογραφία Λέσβου, κοινωνικά θέματα. Στην καθημερινή εφημερίδα της Μυτιλήνης Εμπρός γράφει τη στήλη: «Της Καθημερινής Ζωής μας».
Το πρώτο ποίημα του «ΜΠΟΡΕΙΣ» (αφιερωμένο στους ζωγράφους με το στόμα και το πόδι), θα κυκλοφορήσει μεταφρασμένο σε 14 γλώσσες στο ημερολόγιο τής Διεθνούς Ένωσης Αναπήρων Καλλιτεχνών (1976).
Το 1981 από την ΕΡΤ 2 η δημοσιογράφος Άννα Παναγιωταρέα παρουσιάζει ημίωρο ντοκιμαντέρ για τη ζωή και το έργο του. Μιλάνε για τον Άρη οι συγγραφείς Ασημάκης Πανσέληνος και Τατιάνα Γκρίτσι Μιλιέξ.
Το 1981 λαμβάνει μέρος στην εκπομπή τού Ν. Δήμου στην ΕΡΤ 1 Μια ταινία – μια συζήτηση, με θέμα: «Αναπηρία και Κοινωνικός Ρατσισμός». Είναι η πρώτη απόπειρα που γίνεται από τα ΜΜΕ να προβάλουν το πρόβλημα ρεαλιστικά…
Το 1983, πρώτο έτος παγκόσμια αφιερωμένο από τον ΟΗΕ στα ΑΜΕΑ επιμελείται και παρουσιάζει μια σειρά από 15 εβδομαδιαίες εκπομπές στο ραδιόφωνο της ΕΡΤ 2, με θέμα: «Ανάπηρος πολίτης και Κοινωνία».
1983-84 από τον ραδιοφωνικό σταθμό GERONIMO GRUVI επιμελείται και παρουσιάζει την εκπομπή: «Νυχτερινές Στάσεις στην Ποίηση και στη Μουσική».
Τα βιβλία του
Πίσω από γυάλινους τοίχους, Αθήνα, 1976
Αιολικά, εκδ. Ιωλκός, 1977
14 ποιήματα για τον Φώτη Αγγουλέ, εκδ. Διογένης, 1979
Συνοικισμός, εκδ. Διογένης, 1979
Απόπειρες προσαρμογής, εκδ. Κέδρος, 1982 (σχ. εξ. Β. Κατράκη)
Νυχτερινές στάσεις, εκδ. Διογένης, 1985 (σχ. εξ. Β. Κατράκη)
Αιολικά II, εκδ. Καλαμάς, 1992
Και άκουγε τον άνεμο, εκδ. Καλαμάς, 1992 (σχ. εξ. Β. Κατράκη)
Τα μυστικά των οδοιπόρων, εκδ. Ήρα, 1999 (σχ. εξ. Τζέλη Χατζηδημητρίου)
Το εγώ μου και ο χρόνος, εκδ. Ήρα, 2003
Ταξίδια στη μνήμη της Αλισάχνης, εκδ. Αστερίας, 2005
Προκόπης Πανταζής, εκδ. ΚΨΜ, 2007
Τα ταξίδια μου, εκδ. ΚΨΜ, 2011
Ο Άρης Ταστάνης έφυγε για τις γειτονιές των καταφρονεμένων και των αλαφροΐσκιωτων αυτού του κόσμου στις 20 Σεπτέμβρη του 2013…
