Άνοδος της Ακροδεξιάς ή ελλείψεις της Αριστεράς;
Του Γιώργου Τσίπρα
Ήταν το μεγαλύτερο πολιτικό χαστούκι στη μέχρι σήμερα πορεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι δυνάμεις της μη-ακροδεξιάς συντήρησης και του νεοφιλελευθερισμού διαβάζουν ήδη το αποτέλεσμα ως απειλή για το ευρωπαϊκό όραμα, καταγγέλλουν τον ευρωσκεπτικισμό, καταδικάζουν ριζοσπαστική Αριστερά και Ακροδεξιά, προειδοποιούν για τους κινδύνους για τη δημοκρατία, για ρατσισμό και εθνικισμό. Η Αριστερά θα διαβάσει με τα δικά της μάτια το αποτέλεσμα; Έχει δικά της μάτια; Ή θα αναμασήσει απλώς τα παραπάνω επί το αριστερότερον;
Η συμμετοχή, που πέφτει σταθερά από το 1979 μέχρι το 2009 από το 62% στο 43%, και προβλεπόταν να μειωθεί ακόμη περισσότερο, συγκρατήθηκε στα ίδια επίπεδα (βέβαια στη Σλοβακία έπεσε στο ρεκόρ 13%!) και αυτό θεωρήθηκε έκπληξη πρώτου μεγέθους.
Σύμφωνα με το Κέντρο Μελετών για Ευρωπαϊκές Πολιτικές (CEPS), που μόνο ευρωσκεπτικιστικό δεν είναι, η έκπληξη αυτή δεν οφείλεται σε κάποιο ξαφνικό έρωτα των πολιτών της Ε.Ε. για τις ευρωπαϊκές υποθέσεις, αλλά «οφείλεται στην οργή και στην απόρριψη του ευρωπαϊκού εγχειρήματος», και αποτελεί σύμφωνα με το Διευθυντή του CEPS «ψήφο διαμαρτυρίας».
Εδώ βρίσκεται και η αφετηρία μιας διαφορετικής ανάγνωσης που πρέπει να γίνει απ’ όσους δεν αισθάνονται κοντά στον Μπαρόζο: η Ευρώπη ψηφίζει Ακροδεξιά (αλλά και Αριστερά στην Ελλάδα ή την Ισπανία) γιατί οι πολίτες θέλουν δείξουν κάτι άλλο, να διαμαρτυρηθούν, να εναντιωθούν σε ένα ευρωπαϊκό και εθνικό οικοδόμημα που δεν τους υπολογίζει. Είναι πολύ κακό και επικίνδυνο που το κάνουν επιλέγοντας την Ακροδεξιά, αλλά το ερώτημα είναι τι άλλες επιλογές έχουν κατά περίπτωση. Σίγουρα δεν έχουν στη χώρα τους την επιλογή του ΣΥΡΙΖΑ.
Αν πραγματικά θέλουμε να διακρίνουμε το μείζον και το έλασσον πίσω από τα φαινόμενα των ευρωεκλογών, το μείζον είναι η μαζική καταδίκη των κυρίαρχων πολιτικών της ΕΕ και έπεται η άνοδος της Ακροδεξιάς ως μορφή που παίρνει αυτή η καταδίκη.
Βλέποντας την Ακροδεξιά να ανεβαίνει θα καταγγείλουμε απλώς το ρατσισμό και τον εθνικισμό ή θα εναντιωθούμε σε αυτό που φέρνει τον κόσμο μέχρι του σημείου να στρέφεται στην Ακροδεξιά; Θα στραφούμε γενικώς ενάντια στον ευρωσκεπτικισμό ή θα αναγνωρίσουμε ότι ο ευρωσκεπτικισμός είναι η πιο στοιχειακή αντίδραση σε ένα ευρωπαϊκό εγχείρημα ολότελα αντιλαϊκό; Η άνοδος για παράδειγμα του UKIP στη Βρετανία οφείλεται κατά κύριο λόγο στην άνοδο του ρατσισμού ή στο γεγονός ότι η κριτική στο οικοδόμημα της Ε.Ε. όπως και άλλα ζητήματα εκπορεύεται σχεδόν αποκλειστικά από δεξιές, εθνικιστικές αφετηρίες, με την εκεί Αριστερά απούσα; Για το γεγονός ότι ο Μπερλουσκόνι και ο Γκρίλο στην Ιταλία έχουν τον πρώτο λόγο στον αντι-μερκελισμό και την αντίθεση στη γερμανική, αντιδημοκρατική Ε.Ε., φταίει ο ρατσισμός ή μήπως η άνοδος του… ιταλικού εθνικισμού;
Ένα μεγάλο μέρος της Αριστεράς στην Ευρώπη, αυτό το οποίο έχει να αντιτάξει στις πολιτικές της Ε.Ε. είναι η αντίθεση στη λιτότητα και στον ρατσισμό. Παραβλέπει πολλές άλλες διαστάσεις του ευρωπαϊκού οικοδομήματος και μια σειρά αντιθέσεις που όμως είναι πραγματικές και συγκροτούν το έδαφος ανταγωνιστικών στάσεων από τον απλό κόσμο. Όχι μόνο παραβλέπει, αλλά μοιάζει να μην την απασχολεί αν συντάσσεται με διάφορους Μπαρόζο σε εύκολες κατηγορίες για ευρωσκεπτικισμό ή εθνικισμό. Μια ματιά στη διακήρυξη του ΣΥΡΙΖΑ για τις ευρωεκλογές δείχνει ότι το κόμμα της ελλαδικής Αριστεράς είναι αρκετά διαφορετικό ή, αλλιώς ειπωμένο, πως δεν υπάρχουν πολλοί ΣΥΡΙΖΑ στην Ευρώπη. Για παράδειγμα το δίλημμα των εκλογών που έθεσε ο Αλ. Τσίπρας, Ελλάδα ή Μέρκελ, «πιάνει» και εκφράζει αυτό το οποίο υπάρχει στο νου των περισσότερων ανθρώπων στην Ελλάδα, και το πιάνει από αριστερή οπτική, οπτική λαϊκής κυριαρχίας και όχι οπτική εθνικιστική, δεν είναι μια συνήθης οπτική στην Αριστερά άλλων χωρών.
Κοντολογίς, αυτό το οποίο βοά πως απουσιάζει σε πανευρωπαϊκό επίπεδο (και βέβαια δεν μπορεί να το καλύψει ο ΣΥΡΙΖΑ από την… Ελλαδίτσα) είναι ένα συνολικό πρόταγμα της Αριστεράς ανταγωνιστικό στο νεοφιλελεύθερο, αντιδημοκρατικό, αντιλαϊκό ευρωπαϊκό εγχείρημα. Η απουσία ενός τέτοιου προτάγματος δεν υποκαθίσταται με ντουφεκιές ενάντια στη λιτότητα και τον ρατσισμό, σωστές και δίκαιες μεν, αλλά «λίγες». Υποκαθίσταται μια χαρά όμως από το εθνικιστικό πρόταγμα της Ακροδεξιάς και τον δικό της δοκιμασμένο λαϊκισμό. Έχει κανείς αμφιβολία ότι η δήλωση του Αλ. Τσίπρα την επομένη των εκλογών του 2012 «αν δεν ήταν ο ΣΥΡΙΖΑ θα ήταν η Χρυσή Αυγή» ήταν ακριβέστατη; Μήπως αυτό δεν είναι που συμβαίνει κατά κάποιο τρόπο σήμερα στην Ευρώπη με την άνοδο της Ακροδεξιάς;
Προεκλογικά τα καθεστωτικά ΜΜΕ στην Ευρώπη κατά κανόνα προειδοποιούσαν τους ψηφοφόρους ενάντια στα «άκρα», δεξιά και αριστερά, ενάντια σε οτιδήποτε ευρωσκεπτικιστικό. Μετεκλογικά οι αντιδράσεις τους και οι αντιδράσεις των κυρίαρχων ελίτ δεν ήταν φιλικές προς αυτή την Ακροδεξιά. Ο Σόιμπλε μάλιστα χαρακτήρισε το κόμμα της Λεπέν «φασιστικό».
Η άνοδος της Ακροδεξιάς χτυπά καμπανάκια. Αλλά πριν χτυπήσουν τα καμπανάκια ενάντια στον εθνικισμό, πριν σπεύσει να συναγωνιστεί κανείς τον Σόιμπλε στον «αντιφασιστικό» του οίστρο, θα έπρεπε πρώτα να χτυπήσουν τα καμπανάκια της έλλειψης μιας αριστερής πολιτικής και ενός αριστερού πολιτικού λόγου σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, ενός ανταγωνιστικού διεθνικού προτάγματος των λαών, που θα συγκινεί και θα απαντά στους προβληματισμούς, τις αγωνίες και ανησυχίες του πλατιού κόσμου. Είναι αυτό το κενό που καλύπτει με το λαϊκισμό της η Ακροδεξιά, είναι αυτή που καταφέρνει σε πολλές χώρες και συγκινεί κι όχι η Αριστερά, λαϊκισμός που –μην κοροϊδευόμαστε– δεν περιορίζεται στο ρατσισμό και στο μεταναστευτικό ζήτημα…
Οι Ευρωεκλογές με μια ματιά
Η Ακροδεξιά πρώτη με την Λεπέν στη Γαλλία (25%), με τον Φάρατζ στη Βρετανία (27%), με το Λαϊκό Κόμμα στη Δανία (26%), διπλασίασε τις ψήφους του στο 14% το «Νόμος και Δικαιοσύνη» στη Λιθουανία, το ίδιο και η Εθνική Συμμαχία (που οργανώνει τις πορείες μνήμης για τα SS) στη γειτονική Λετονία, εκλέγει για πρώτη φορά ευρωβουλευτή το νεοναζιστικό NPD στη Γερμανία, έπεσε στο 14% από 20% στις πρόσφατες βουλευτικές το Γιόμπικ στην Ουγγαρία.
Πρώτη η Αριστερά στην Ελλάδα, πρώτη και στην Καταλονία, δυναμική εκλογική εμφάνιση των Indignados στην Ισπανία και συνολικά πολύ καλό αποτέλεσμα για όλη την Αριστερά στη χώρα, εκτίναξη του Σιν Φέιν στην Ιρλανδία (19%) πολύ κοντά στα δυο μεγάλα κόμματα, επανεμφάνιση της ιταλικής Αριστεράς με τη Λίστα Τσίπρα, μικρή άνοδος της Αριστεράς σε όλες τις σκανδιναβικές χώρες, σταθερά στο 8% το Λαϊκό Κίνημα Ενάντια στην Ε.Ε. στη Δανία στο οποίο συμμετέχει ηκοκκινοπράσινη Συμμαχία του ΚΕΑ.
Σημαντική πτώση για το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα και μικρή άνοδος για τους Σοσιαλιστές που θριάμβευσαν με τον Ρέντσι στην Ιταλία αλλά κατέρρευσε ο Ολάντ στη Γαλλία, οι δυο ηγετικές μέχρι σήμερα πολιτικές δυνάμεις της Ευρώπης συνολικά σε υποχώρηση έναντι Ακροδεξιάς και Αριστεράς. Πτώση επίσης των Φιλελεύθερων που είναι σφόδρα ευρωπαϊστές, π.χ. στο 3,5% από 11% στη Γερμανία, στο 6,7% κάτω από τους Πράσινους και 5ο κόμμα στη Βρετανία κλπ. Ο Γκρίλο σε υποχώρηση αλλά αντέχει.
