Μόλις εφτά χώρες της Ευρώπης εφαρμόζουν το μέτρο του υποχρεωτικού εμβολιασμού κατά της Covid-19 σε υγειονομικούς. Η μειωμένη νοσηρότητα και θνητότητα της κυρίαρχης σήμερα παραλλαγής Όμικρον αλλάζει τα δεδομένα. Η ελληνική κυβέρνηση επιμένει στην άκαμπτη στάση της, παρόλο που άλλες χώρες όπως η Μεγάλη Βρετανία και το Βέλγιο, έκαναν προς το παρόν πίσω στο μέτρο του υποχρεωτικού εμβολιασμού των υγειονομικών. Στην Γαλλία μάλιστα, ο πρόεδρος Μακρόν άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο να επιστρέψουν τις θέσεις τους οι υγειονομικοί σε αναστολή. Όπως και στην Ελλάδα έτσι και σε άλλες χώρες, υπάρχουν ελλείψεις προσωπικού στα νοσοκομεία λόγω των αναστολών, ενώ κάποιοι υγειονομικοί αποφασίζουν ακόμα και να εγκαταλείψουν το επάγγελμα.
της Χρύσας Βίλκενς
Σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία (που δημοσίευσε το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων [ECDC]), οι εξής χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης / Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (Ε.Ε./ΕOX) εφαρμόζουν το μέτρο του υποχρεωτικού εμβολιασμού για υγειονομικούς ή/και εργαζόμενους σε δομές μακροχρόνιας φροντίδας: Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ουγγαρία, Ιταλία, Λετονία και Πολωνία.
Η Ιταλία, ήταν η πρώτη χώρα στην Ευρώπη η οποία τον Απρίλιο του 2021 ενέκρινε διάταγμα με το οποίο κατέστη υποχρεωτικός ο εμβολιασμός για τους επαγγελματίες του τομέα της υγείας. Τριακόσιοι υγειονομικοί προσέφυγαν στη Δικαιοσύνη το περασμένο καλοκαίρι, ζητώντας να κηρυχθεί αντισυνταγματικός ο υποχρεωτικός εμβολιασμός τους. Οι αναστολές οδήγησαν σε ελλείψεις προσωπικού στις δομές υγείας, παρά το γεγονός ότι ήδη από το καλοκαίρι του 2021 έχει εμβολιαστεί ένα πολύ υψηλό ποσοστό υγειονομικών «Οι υγειονομικοί αποδεχτήκαμε σε μεγάλο βαθμό το εμβόλιο. Είδαμε πολλούς ανθρώπους να πεθαίνουν από τον ιό», λέει ένας Ιταλός γιατρός με τον οποίο μιλήσαμε. Τον Δεκέμβριο ο πρόεδρος της Ένωσης Διευθυντών Νοσοκομείων της Ιταλίας ζήτησε την επιστροφή των μη εμβολιασμένων υγειονομικών στην θέση εργασίας με συστηματική διεξαγωγή τεστ. Σύμφωνα με δημοσιεύματα, στις αρχές Φεβρουαρίου 2.254 γιατροί και οδοντίατροι στην Ιταλία βρίσκονταν σε αναστολή, ενώ ο αριθμός των νοσηλευτών που βρίσκονταν σε αναστολή ανέρχονταν σε 6.000.
Στη Γαλλία ο υποχρεωτικός εμβολιασμός τέθηκε σε ισχύ τον περασμένο Σεπτέμβριο μεταξύ άλλων και για τους εργαζόμενους στον τομέα της υγείας. Εκτιμάται ότι 15.000 έως 20.000 εργαζόμενοι σε νοσοκομεία και ιατρεία στη Γαλλία που δεν εμβολιάστηκαν τέθηκαν σε αναστολή όταν εφαρμόστηκε το μέτρο. Πρόκειται για περίπου το 2% του συνόλου των εργαζομένων στον τομέα υγείας – και πολύ περισσότερο από ό,τι ανέμενε αρχικά η κυβέρνηση. Σε κάποιες περιπτώσεις υγειονομικοί σε αναστολή επέλεξαν να αναζητήσουν αλλού εργασία ή ακόμα και να μεταναστεύσουν σε άλλη χώρα, με αποτέλεσμα και στην Γαλλία να υπάρχουν ελλείψεις προσωπικού λόγω των αναστολών. «Επιλέγω καλύτερα να αλλάξω επάγγελμα από το να αφήσω να με εκβιάσουν μετά από την ήδη τραυματική περίοδο της πανδημίας», λέει στη γερμανική εφημερίδα Die Zeit μία Γαλλίδα νοσηλεύτρια. Στη Γαλλία όπως και σε άλλες χώρες αναμένεται ένα νέο κύμα αναστολών, καθώς υπάρχουν υγειονομικοί που αρνούνται να πάρουν την αναμνηστική δόση. Σύμφωνα με δημοσίευμα της Le Figaro, ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν πριν λίγες ημέρες άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο να επιστρέψουν στις θέσεις τους οι υγειονομικοί που βρίσκονται σε αναστολή όταν ο ιός εισέλθει σε ενδημική φάση.
Στη Γερμανία το μέτρο του υποχρεωτικού εμβολιασμού σε υγειονομικούς τέθηκε σε εφαρμογή στα μέσα Μαρτίου. Όσοι δεν συμμορφώνονται απειλούνται με απόλυση, πρόστιμο και απαγόρευση της άσκησης του επαγγέλματός τους. Σύμφωνα με δημοσιεύματα αλλά και πληροφορίες από υγειονομικούς, στην πράξη το μέτρο αναμένεται να εφαρμοστεί με δυσκολία, καθώς πρόκειται για μία αρκετά γραφειοκρατική διαδικασία. Οι εργοδότες είναι εκείνοι που θα πρέπει να αναφέρουν στην υγειονομική υπηρεσία τους εργαζόμενους που δεν έχουν εμβολιαστεί ή δεν έχουν προσκομίσει ιατρική γνωμάτευση για τον λόγο εξαίρεσης τους από τον εμβολιασμό. Η υγειονομική υπηρεσία εξετάζει μετά κάθε περίπτωση ξεχωριστά και αποφασίζει εάν θα επιβληθεί πρόστιμο ή, στην πιο ακραία περίπτωση, απαγόρευση άσκησης του επαγγέλματος. Πρώτα, όμως, γίνονται προσπάθειες να πειστούν όσοι αρνούνται να εμβολιαστούν. Μέχρι να αποφασίσουν οι –σε πολλές περιπτώσεις– υπερφορτωμένες υγειονομικές αρχές ομόσπονδων κρατιδίων, οι εργαζόμενοι συνεχίζουν να απασχολούνται και η διαδικασία εκτιμάται ότι σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να διαρκέσει έως το τέλος του καλοκαιριού. Σύμφωνα με δημοσιεύματα, υπάρχει έντονη ανησυχία σε κρατίδια όπως η Βαυαρία και η Σαξονία, ότι θα υπάρξει δυσκολία να διασφαλιστεί η φροντίδα των ηλικιωμένων σε ιδρύματα ή στο σπίτι σε περίπτωση που μειωθεί το προσωπικό. Στη Σαξονία, εκτιμάται ότι το 1/4 έως το 1/3 του νοσηλευτικού προσωπικού είχε αποφασίσει να μην εμβολιαστεί. Στη Βαυαρία, οι υγειονομικές αρχές είχαν υπολογίσει περίπου 30.000 ανεμβολίαστους εργαζόμενους μέχρι τα τέλη Μαρτίου.
Στην Πολωνία, ο εμβολιασμός κατέστη τον Μάρτιο υποχρεωτικός για τους επαγγελματίες υγείας, τους εργαζόμενους σε φαρμακεία και τους φοιτητές ιατρικής.
Στην Ουγγαρία και στη Λετονία έχει θεσπιστεί νομοθεσία που καθιστά υποχρεωτικό τον εμβολιασμό μεταξύ άλλων και για τους εργαζόμενους στον τομέα της υγείας.
Στη Λιθουανία, υπάρχουν σχέδια για την καθιέρωση υποχρεωτικού εμβολιασμού. Η κυβέρνηση αποφάσισε να υποβάλει τροποποιήσεις στο νόμο για την πρόληψη και τον έλεγχο των μεταδοτικών ασθενειών του πληθυσμού. Με αυτές τις τροποποιήσεις ο εμβολιασμός θα είναι υποχρεωτικός για τους εργαζόμενους στον ιατρικό τομέα και τους κοινωνικούς λειτουργούς.
ΤΙ ισχύει για τον γενικό πληθυσμό
Σε διάφορες χώρες της Ευρώπης έγιναν προσπάθειες να καταστεί υποχρεωτικός ο εμβολιασμός, όχι μόνο για ορισμένες ομάδες αλλά για το γενικό πληθυσμό. Στη Γερμανία το νομοσχέδιο για υποχρεωτικό εμβολιασμό των ατόμων άνω των 60 ετών δεν πέρασε από το γερμανικό ομοσπονδιακό Κοινοβούλιο στις αρχές Απριλίου, καθώς δεν συγκέντρωσε την απαιτούμενη πλειοψηφία. Στην Αυστρία, τον Φεβρουάριο ο εμβολιασμός είχε καταστεί υποχρεωτικός για το γενικό πληθυσμό άνω των 18 ετών. Ήταν η πρώτη δυτική δημοκρατία που έλαβε αυτήν την απόφαση. Ένα μήνα μετά, τον Μάρτιο το μέτρο ανεστάλη έως τις 31 Μαΐου. Η κυβέρνηση της Αυστρίας αποδέχτηκε τη συμβουλή μιας επιτροπής εμπειρογνωμόνων να αναστείλει την εντολή του υποχρεωτικού εμβολιασμού και αποφάσισε να επανεξετάσει την κατάσταση σε τρεις μήνες. Σύμφωνα με δημοσιεύματα του αυστριακού τύπου, εκτιμάται ότι ούτε κατά την περίοδο του καλοκαιριού δεν θα επιβληθεί το μέτρο του υποχρεωτικού εμβολιασμού στο γενικό πληθυσμό. Στο Βέλγιο στα μέσα Ιανουαρίου η αρμόδια επιτροπή, με έκθεσή της προς τον πρωθυπουργό, το υπουργικό συμβούλιο και τον πρόεδρο του βελγικού κοινοβουλίου, έβαλαν «φρένο» στις σκέψεις για υποχρεωτικό εμβολιασμό του γενικού πληθυσμού, σημειώνοντας ότι το μέτρο αυτό δεν συνιστάται. Σύμφωνα με δημοσιεύματα, μεταξύ άλλων η αρμόδια επιτροπή συνέστησε την έναρξη μίας πολύ ευρείας συζήτησης για την υποχρέωση του εμβολιασμού στο κοινοβούλιο, η οποία θα είναι πολιτική και επισήμανε την ανάγκη για μια κοινωνική συζήτηση, ή ακόμη και διαβούλευση με τον πληθυσμό. Στην έκθεση επίσης τονίζεται ότι «ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας υποστηρίζει την υποχρέωση μόνο ως έσχατη λύση», ενώ αναφέρεται μεταξύ άλλων ότι ο ιός συνεχίζει να εξελίσσεται, γεγονός «που θέτει τη διαχείριση της πανδημίας σε επιστημονική αβεβαιότητα» και ότι «ο εμβολιασμός είναι και θα παραμείνει αναμφίβολα μόνο ένας από τους πολλούς τρόπους καταπολέμησης του ιού». Όσον αφορά τους τον υποχρεωτικό εμβολιασμό των υγειονομικών στο Βέλγιο είχε οριστεί για την 1η Ιανουαρίου, αλλά η ημερομηνία αυτή μετατέθηκε για την 1η Ιουλίου 2022 και αναμένεται να επανεξεταστεί ανάλογα με τις συστάσεις της αρμόδιας επιτροπής.
Στη Μεγάλη Βρετανία είχε αποφασιστεί ότι έως τον Απρίλιο όλοι οι εργαζόμενοι στο Εθνικό Σύστημα Υγείας (NHS) θα έπρεπε να έχουν εμβολιαστεί. Ωστόσο, η κυβέρνηση ανακάλεσε την απόφασή της. Σύλλογοι εργαζομένων στον κλάδο υγείας είχαν προειδοποιήσει ότι το μέτρο του υποχρεωτικού εμβολιασμού των υγειονομικών θα επιδείνωνε την έλλειψη γιατρών και νοσηλευτών και θα οδηγούσε σε τεράστια αύξηση του φόρτου εργασίας για το εναπομείναν προσωπικό. Τον Νοέμβριο είχε τεθεί σε ισχύ νομοθεσία η οποία απαιτεί τον εμβολιασμό των ατόμων που εργάζονται σε οίκους φροντίδας ευάλωτων ατόμων.
Η περίπτωση της Ελλάδας
Στην Ελλάδα η πολιτική ηγεσία έχει αποφασίσει να επιμείνει στο μέτρο της αναστολής έως το τέλος του χρόνου για όσους υγειονομικούς δεν έχουν εμβολιαστεί. Και αυτό ενώ και οι εμβολιασμένοι υγειονομικοί μπορούν να νοσήσουν και να μεταδώσουν τον ιό. Το μέτρο δεν έχει κανένα υγειονομικό όφελος, όπως έχει τονίσει ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργαζομένων Δημοσίων Νοσοκομείων (ΠΟΕΔΗΝ), Μιχάλης Γιαννακός. Υγειονομικοί στην Ελλάδα με πολύχρονη εμπειρία στιγματίζονται ως «ψεκασμένοι» από μερίδα της κοινωνίας και των ΜΜΕ και αναγκάζονται να ζουν εδώ και 8 μήνες χωρίς μισθό ή οικονομική βοήθεια, καθώς δεν έχουν τη δυνατότητα να δραστηριοποιηθούν επαγγελματικά, ούτε δεν υπάρχει δυνατότητα χορήγησης επιδόματος ανεργίας από τον ΟΑΕΔ. Όπως επισημαίνει η ΠΟΕΔΗΝ, η πολιτεία αντιμετωπίζει τους υγειονομικούς σε αναστολή χειρότερα και από όσους δημοσίους υπαλλήλους διαπράττουν κακουργηματικές πράξεις, καθώς εκείνοι τίθενται σε αργία και λαμβάνουν το 50% του μισθού τους (!). Το μέτρο της αναστολής αφορά περίπου 7.500 υγειονομικούς εκ των οποίων 3.500 βρίσκονται σε αναστολή και 4.000 εργάζονται προσωρινά με πιστοποιητικά νόσησης.
Η κυβέρνηση προσπάθησε να καλύψει τα κενά με προσλήψεις εργαζομένων με τρίμηνη σύμβαση. Σύμφωνα με την ΠΟΕΔΗΝ η κυβέρνηση για δεύτερη φορά τον τελευταίο χρόνο απολύει συμβασιούχους του Εθνικού Συστήματος Υγείας (ΕΣΥ). «Δουλεύουμε με 10.000 λιγότερο προσωπικό από πέρυσι τον Απρίλιο (αναστολές, συνταξιοδοτήσεις, νοσήσεις). Το ελάχιστο προσωπικό που εργάζεται είναι τσακισμένο από την κούραση», αναφέρεται σε πρόσφατη ανακοίνωσή της. Τα κενά σε αρκετά νοσοκομεία της χώρας είναι τεράστια. Ενδεικτικά να αναφερθεί ότι στο νοσοκομείο του Βόλου είναι καλυμμένο μόλις το 54% των μόνιμων θέσεων εργαζομένων. Περίπου 40-45 άτομα παρέμεναν σε αναστολή μέχρι και πριν λίγες εβδομάδες, σύμφωνα με δημοσιεύματα. Στο Νοσοκομείο Χανίων τα κενά υπολογίζονται γύρω στα 50 άτομα και μόνο το 55% των μονίμων θέσεων των εργαζομένων είναι καλυμμένο.
