Στα τέλη της προηγούμενης εβδομάδας πραγματοποιήθηκε στην Αλάσκα η πρώτη, μετά την ανάληψη της προεδρίας από τον Μπάιντεν, συνάντηση υψηλού επιπέδου ΗΠΑ-Κίνας. Μαζί με άλλες τελευταίες εξελίξεις, τα όσα διαμείφθηκαν στη συνάντηση αυτή υποστυλώνουν την εκτίμηση ότι ο πλανήτης μπαίνει σε περίοδο ακόμη εντονότερης και επικίνδυνης όξυνσης, με πρωτοβουλία της Δύσης. Οι απειλητικές «υποσχέσεις» του Μπάιντεν για δυναμική παγκόσμια επιστροφή –σε αντίθεση με τον «απομονωτισμό» του Τραμπ– παίρνουν μόνιμο και οργανωμένο χαρακτήρα, ενώ Μόσχα και Πεκίνο ξαναχρωματίζονται ως «δυνάμεις του Κακού». Χαρακτηριστικό παράδειγμα (δίχως προηγούμενο), ο Μπάιντεν να αποκαλεί δολοφόνο τον Πούτιν και η Ε.Ε. να ακολουθεί, επιβάλλοντας στη Ρωσία αλλεπάλληλες κυρώσεις. Η απάντηση του Κρεμλίνου επιβεβαιώνει την κλιμάκωση: ανάκληση του Ρώσου πρεσβευτή στις ΗΠΑ για διαβουλεύσεις (κάτι τέτοιο είχε να συμβεί από τον περασμένο αιώνα), και δήλωση ότι για τη Μόσχα δεν υφίστανται πλέον σχέσεις με την Ε.Ε., αλλά μόνο με κράτη μέλη της σε διμερές επίπεδο.
Στην Αλάσκα την τιμητική της είχε βέβαια η Κίνα. «Καλωσορίζοντας» τον Κινέζο ομόλογό του, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν εγκατέλειψε το διπλωματικό πρωτόκολλο και αποκάλεσε ενώπιον των διεθνών ΜΜΕ το Πεκίνο «απειλή για την παγκόσμια σταθερότητα», κατηγορώντας το για κυβερνοεπιθέσεις, πιέσεις σε συμμάχους των ΗΠΑ, διώξεις εναντίον των μουσουλμάνων Ουιγούρων αυτονομιστών, εχθρότητα εναντίον της Ταϊβάν κ.ο.κ. Τη σκυτάλη πήρε έπειτα το έτερο μέλος της βορειοαμερικανικής αντιπροσωπείας, ο Τζέικ Σάλιβαν, σύμβουλος εθνικής ασφαλείας του Μπάιντεν, που επανέλαβε με άλλα λόγια τις ίδιες κατηγορίες. Η σφοδρότητα του «καλωσορίσματος» ήταν τέτοια που προκάλεσε αντιπαράθεση ακόμη και στο εσωτερικό των ΗΠΑ, όπου μια σειρά αναλυτές τη χαρακτήρισαν εσφαλμένη τακτική.
Όχι μεμονωμένο επεισόδιο
Ότι όσα συνέβησαν στην Αλάσκα δεν ήταν ένα μεμονωμένο και ατυχές επεισόδιο φαίνεται και από μια αλληλουχία άλλων πρόσφατων γεγονότων, που συνθέτουν τον καμβά της Δυτικής κλιμάκωσης. Πέρα από τις νέες κυρώσεις ενάντια τόσο στη Μόσχα όσο και στο Πεκίνο, στην αντεπίθεση υπό την αιγίδα των ΗΠΑ συμμετέχει πλέον και η… κοινωνία των πολιτών – με αποκορύφωμα την «ανθρωπιστική καμπάνια» πολυεθνικών όπως η H&M, Adidas, Nike, Tommy Hilfiger, Converse, Burberry, Calvin Klein κ.ά., που δεσμεύονται να μην αγοράζουν βαμβάκι και άλλες πρώτες ύλες από την κινεζική επαρχία Σιντζιάνγκ σε ένδειξη αλληλεγγύης με τους Ουιγούρους!
Τέλος, στην ίδια κλιμάκωση πρέπει να ενταχθεί και η προχθεσινή εντελώς ασυνήθιστη ανακοίνωση της (μη αναγνωρισμένης διεθνώς) κυβέρνησης της Ταϊβάν, ότι έχει αρχίσει την κατασκευή βαλλιστικών πυραύλων που θα μπορούν να πλήξουν στόχους βαθιά μέσα στο κινεζικό έδαφος: «Θεωρούμε αναγκαία την ανάπτυξη ασύμμετρων αποτρεπτικών όπλων», δήλωσε η θεωρούμενη… κεντροαριστερή πρόεδρος του νησιού, που δεν αναγνωρίζεται εδώ και δεκαετίες ως ανεξάρτητο κράτος ούτε από τις ΗΠΑ – αλλά ενισχύεται στρατιωτικά ως προκεχωρημένο δυτικό φυλάκιο βάσει του σχεδίου του Πενταγώνου «Φρούριο Ταϊβάν»…
Κίνα προς ΗΠΑ: «Αλλάξτε νοοτροπία»
Η απάντηση των Κινέζων, που μίλησαν… εκτός κειμένου, ήταν εξίσου σφοδρή. «Εσείς προκαλείτε διεθνή αταξία και εξακολουθείτε να εμφορείστε από ψυχροπολεμική νοοτροπία», είπε ο Γιανγκ Τζιετσί, δεξί χέρι του Κινέζου προέδρου Σι Τζινπίνγκ και εκ των αρχιτεκτόνων της εξωτερικής πολιτικής του Πεκίνου. Και συνέχισε: «Εμείς, από την άλλη, δεν προσφεύγουμε σε βίαιες εισβολές, σε ανατροπή ξένων κυβερνήσεων, σε σφαγή λαών. Δεν το κάνουμε, επειδή αυτό θα αύξανε την παγκόσμια αναταραχή και την αστάθεια. Ίσως καταλάβετε κι εσείς κάποτε ότι κάτι τέτοιο δεν συμφέρει σε τελική ανάλυση ούτε τις ΗΠΑ».
Ο Τζιετσί κατέληξε ως εξής: «Αλλάξτε λοιπόν ιδέα για τον εαυτό σας, σταματήστε να εξάγετε τη δημοκρατία σας στον υπόλοιπο κόσμο, την οποία εξάλλου δεν εμπιστεύεται πια ακόμη και μεγάλο μέρος των δικών σας πολιτών, και κατανοείστε ότι οι απόπειρές σας να δυσφημήσετε το κοινωνικό μας σύστημα απλά θα συσπειρώσουν κι άλλο τον λαό μας γύρω από το Κ.Κ. Κίνας. Οι ΗΠΑ και γενικότερα ο Δυτικός κόσμος δεν είναι η διεθνής κοινή γνώμη, ούτε την εκφράζουν. Ας το έχετε αυτό υπόψη σας όταν μιλάτε για οικουμενικές αξίες. Δεν εκπροσωπείτε τίποτα περισσότερο από την κυβέρνηση των ΗΠΑ, κι αυτή είναι η γνώμη της μεγάλης πλειοψηφίας των χωρών του κόσμου».
Δημόσιοι διαξιφισμοί μέχρι τελικής πτώσεως
Επί 16 λεπτά μιλούσε με αυτόν τον τρόπο ο Τζιετσί, αντί των 2 που είχαν προβλεφθεί. Ακολούθησε ο Κινέζος υπουργός Εξωτερικών Ουάνγκ Γι: «Η Κίνα απέρριψε στο παρελθόν και θα εξακολουθήσει να απορρίπτει τις αβάσιμες κατηγορίες των ΗΠΑ, που βλάπτουν τα συμφέροντα και των δύο λαών και έχουν θύμα τους την παγκόσμια σταθερότητα και ανάπτυξη. Σας καλούμε να εγκαταλείψετε τον ηγεμονισμό και την ανάμιξή σας στις εσωτερικές υποθέσεις μας. Το μόνο που δείχνει η στάση σας είναι το πόσο ευάλωτοι και αδύναμοι είστε στο εσωτερικό των ΗΠΑ»…
Ανταπαντώντας ο Μπλίνκεν είπε ότι «εμείς αναγνωρίζουμε τις ατέλειές μας και προσπαθούμε να τις αντιμετωπίσουμε ανοιχτά, όχι να τις κρύβουμε κάτω από το χαλί». Κατέληξε λέγοντας ότι «όποιος στοιχηματίζει ενάντια στις ΗΠΑ θα χάσει το στοίχημα». Ο Σάλιβαν συνέχισε στο ίδιο μήκος κύματος: «Το πρώτο μυστικό συστατικό στην αμερικανική συνταγή είναι ότι διαρκώς επιδιώκει τη βελτίωση, και το δεύτερο ότι ο λαός μας είναι ειδικός στην επίλυση προβλημάτων» είπε, καταλήγοντας με υπενθύμιση της πρωτοκαθεδρίας των ΗΠΑ στο διάστημα!
Ο Ουάνγκ ξαναπήρε το λόγο: «Είναι δικό μου λάθος που δεν σας υπενθύμισα έγκαιρα να προσέχετε το ύφος σας. Τι ελπίζατε, ότι θα κάνετε διάλογο μιλώντας επιτιμητικά στην Κίνα, από θέση ισχύος; Δεν ήσασταν σε τέτοια θέση ούτε 20 ή 30 χρόνια πριν, και δεν είναι τρόπος αυτός να αντιμετωπίζετε την Κίνα. Αν πράγματι θέλετε διάλογο, να ακολουθείτε το πρωτόκολλο και να συμπεριφέρεστε σωστά. Έχουμε υποφέρει αρκετά στο παρελθόν από ξένες χώρες. Αλλά η ιστορία δείχνει ότι όποιος προσπάθησε να στραγγαλίσει τον κινεζικό λαό τελικά έκανε ζημιά μόνο στον εαυτό του».
«Τα κινεζικά χτυπήματα πατούν στην πραγματικότητα»
Μιλώντας σε τέτοιο τόνο, ήταν εμφανές ότι αυτό που επιχειρούσαν οι Μπλίνκεν και Σάλιβαν ήταν να διαψεύσουν τις εκτιμήσεις για εξασθένιση των ΗΠΑ. Ίσως να μην περίμεναν την εξίσου σφοδρή αντίδραση μιας νέας διεθνούς δύναμης όπως η Κίνα. Ο συγγραφέας και αναλυτής Ράιαν Χας επισημαίνει ότι «είναι η πρώτη φορά που κάτι τέτοιο συμβαίνει δημόσια και με τέτοια ένταση σε συνάντηση πρόσωπο με πρόσωπο». Η επίσης Αμερικανίδα δημοσιογράφος Τρούντι Ρούμπιν, ειδικευμένη στις διεθνείς σχέσεις, εκφράζει επιφυλάξεις για τη στάση της αντιπροσωπείας των ΗΠΑ: «Μπορεί να υποδαυλίσει ακόμη εντονότερα εθνικιστικά αισθήματα και στις δύο χώρες, τα οποία δυσκολεύουν να βρεθεί ένας τρόπος συνύπαρξης με το Πεκίνο». Το θέμα είναι βέβαια ότι η Ουάσιγκτον δεν φαίνεται να επιδιώκει μια επί ίσοις όροις συνύπαρξη…
Η Ρούμπιν πάντως επισημαίνει ότι «ο Γιανγκ Τζιετσί έτυχε υποδοχής ήρωα στην Κίνα», και τονίζει: «Οι ΗΠΑ πρέπει να συμμαζέψουν τα του οίκου τους εάν θέλουν να πείσουν ότι δεν έχουν πάρει την κατιούσα. Διότι τα χτυπήματα του Γιανγκ πατούν στην πραγματικότητα: έχουμε ένα Κογκρέσο σε παράλυση, αδυναμία επένδυσης σε τεχνολογίες-κλειδιά, μια καταρρέουσα υποδομή και εκπαίδευση, και μια επιπόλαιη προσέγγιση της οπλοκατοχής – η οποία οδήγησε σε δύο ακόμη φονικά επεισόδια κι έδωσε στο Πεκίνο άλλη μια ευκαιρία διαφήμισης των ελαττωμάτων της Αμερικής. Αν συνεχίσουμε έτσι, η κριτική του Γιανγκ Τζιετσί μπορεί να αποδειχθεί σωστή». Μάλλον δεν χρειάζεται να προστεθεί κάτι παραπάνω!
