Γράφει η Τερψιχόρη Δέλτα
Στο σχολείο μάθαμε πως η επίτευξη της επικοινωνίας προϋποθέτει την ύπαρξη πομπού, δέκτη και κοινού κώδικα. Τα προβλήματα ξεκινούν όταν αυτός ο κώδικας είναι στη Γραμμική Β (;) και αποκωδικοποιείται μόνο κατά τη βούληση των συνομιλητών.
Φαντάρος σε νησί της παραμεθορίου ψελλίζει απ’ το τηλέφωνο «σ’ αγαπώ», σε κοπέλα στην πόλη. Ένας χρυσαυγίτης τρέχει να ξεφύγει από δυο αναρχικούς. Μια γιαγιά τραβάει από το αυτί το εγγονάκι, ένα κυριακάτικο πρωί στο δρόμο προς την εκκλησία. Ένας μέλλοντας πρωθυπουργός υπόσχεται προεκλογικά στο λαό.
Το «σ’ αγαπώ» σημαίνει ό,τι θέλει να σημαίνει ο πομπός. Η βία υποδηλώνει πως πομπός και δέκτης διαφωνούν ιδεολογικά, όμως κανείς από τους δυο, δεν ενδιαφέρεται για το αν θα εκφράσει τη διαφωνία «σωστά». Το τράβηγμα του αυτιού του εγγονού είναι ένας -κατά τη γιαγιά- σωστός κώδικας να… επικοινωνήσει στον δέκτη δικές της γνώσεις (ή άγνοιες, τέλος πάντων) και πεποιθήσεις. Στο παράδειγμα με τον πολιτικό, ο πομπός απλά υποτιμά επίτηδες τον κώδικα που επέλεξε, δηλαδή το λόγο, και ελπίζει τα δικά του λόγια να τα πάρει ο αέρας…
Ακόμα και τα κείμενα εδώ μέσα, μπορούν να μεταφραστούν ανάλογα με την εννοιοδότηση του εκάστοτε εγκεφάλου που τα επεξεργάζεται. Κι όμως, αυτή η «πολυγλωσσία» του ανθρώπινου μυαλού, κάθε φορά με φίλτρα τα βιώματα και τον πάντα πρωτότυπο συνειρμό κάποιου, είναι αυτή που μας χαρακτηρίζει ως είδος.
Αντί όμως να το χαρούμε και να επαινέσουμε την Εξέλιξη για το γεγονός, κάνουμε τα αδύνατα δυνατά να πακετάρουμε, να σουλουπώσουμε κάπως εκατομμύρια ειρμούς σκέψεων και να τους κάνουμε να μιλούν την ίδια γλώσσα. Μια χαλασμένη, παλαιική διάλεκτο όπου όλοι συμφωνούν, για παράδειγμα, πως η «δημοκρατία» είναι καλή και η «κοινωνική αποσύνθεση» κακή έννοια. Πρέπει να λέμε «σ’ αγαπώ, σε ευχαριστώ» ή «ναι, καταλαβαίνω απόλυτα τι εννοείς». Δεν υπάρχει όμως λέξη που να σημαίνει «δεν θέλω να έχω κοινό, ούτε καν κώδικα επικοινωνίας μαζί σου». Η γλώσσα, τελικά, είναι πάμφτωχη.
Μουσική, χορός, θέατρο, ζωγραφική… να μια καλή ιδέα! Τα γρανάζια και οι εγκεφαλικοί σου νευρώνες ξεσκουριάζουν και η υποκειμενικότητά σου ξαναμπαίνει σε κίνηση μετά από χρόνια σκλαβιάς τους! Η Γκουέρνικα θέλει να αποδώσει ειρηνιστικό μήνυμα; Ο άνθρωπος του Ντα Βίντσι τι απεικονίζει; Τελικά τι εννοούσε ο Ντάριο Φο σε εκείνη τη σκηνή; Μήπως, η σύγχρονη διασκευή της Λίμνης των Κύκνων υπονοεί πως η κλασσική περίοδος παρήκμασε, μαζί με την έννοια του «κλασικού»; Διακρίνονταν αυτοκτονικές τάσεις της Κατερίνας Γώγου στην ποίησή της;
Κανείς δεν ξέρει, κανείς δεν θέλει να μάθει. Δεν χρειάζεται να λογοδοτούμε κάθε φορά, κάνοντας διαγωνισμό για το ποιος σκέφτεται το συνηθέστερο και δημοφιλέστερο τσιτάτο για μια ερώτηση, αλλά να ανοίγουμε ανοιχτό δίαυλο επικοινωνίας με δέκτες και πομπούς της υποκειμενικής μας επιλογής…
