Ένας ακόμη μίνι μαραθώνιος συνεδριάσεων του EuroWorkingGroup –στην τελευταία, χθεσινή συνεδρίαση με το κοστούμι του ESM– το προηγούμενο διήμερο, στην ευρωπαϊκή έδρα του ΔΝΤ, στο Παρίσι, και με διαρκή συμμετοχή του Πολ Τόμσεν, δεν έβγαλε τον «λευκό καπνό» που επιθυμούσε η κυβέρνηση όχι τόσο για το θέμα της αξιολόγησης, όσο γι’ αυτό του χρέους. Η συνεδρίαση του ESM, μάλιστα, από την οποία εξαρτιόταν η εκταμίευση της υποδόσης του 1 δισ. που εκκρεμούσε από την τρίτη αξιολόγηση, επεφύλασσε ένα μικρό «καψόνι», αφού ο ESM κρατάει τα χρήματα μέχρι να πιστοποιήσει ότι έχουν εξοφληθεί οι ληξιπρόθεσμες οφειλές του Δημοσίου που είχε απαιτήσει. Πιθανότατα αυτό θα συμβεί με έκτακτη τηλεδιάσκεψη μέχρι την ερχόμενη Παρασκευή, οπότε λήγει προθεσμία που είναι διαθέσιμο το ποσό.
Μείζον θέμα δεν προκύπτει απ’ αυτή την καθυστέρηση. Αλλά είναι ενδεικτική της στάσης των δανειστών, που παρά την πολιτική τους απόφαση να κλείσουν την ελληνική εκκρεμότητα με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, είναι αποφασισμένοι να εξαντλήσουν τις λεπτομέρειες του «πρωτοκόλλου», ώστε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ να εκπληρώσει όλες τις υποχρεώσεις της μέχρι τις 21 του μηνός, ημέρα συνεδρίασης του Eurogroup. Στην οποία θα κριθούν τέσσερα βασικά πράγματα: η ολοκλήρωση της τελευταίας αξιολόγησης, το μοντέλο ελάφρυνσης του χρέους, η συμμετοχή του ΔΝΤ και η μεταμνημονιακή εποπτεία. Όσον αφορά την αξιολόγηση, η κατάθεση του πολυνομοσχεδίου με τα προαπαιτούμενα και του νέου Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος στη Βουλή, με στόχο να ψηφιστούν μέχρι την άλλη Παρασκευή με τη γνωστή θλιβερή ταχύτητα που δεν επιτρέπει ούτε την ανάγνωση των πολυσέλιδων μνημονιακών νομοθετημάτων, δεν υπάρχουν αμφιβολίες ολοκλήρωσης. Τα άλλα τρία στοιχεία παραμένουν θολά.
Το τεχνικό τρικ του ΔΝΤ
Το μοναδικό βήμα που πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι είναι ότι στο τραπέζι των δανειστών βρέθηκε ένα προσχέδιο έκθεσης βιωσιμότητας του χρέους. Τι αποφαίνεται και σε ποιο βαθμό εκφράζει σύγκλιση μεταξύ των καθ’ ύλην αρμόδιων –Κομισιόν, ΕΚΤ, ESM και ΔΝΤ– δεν ξέρουμε. Είναι όμως γνωστό ότι, όπως δήλωσε προ ημερών ο εκπρόσωπος του ΔΝΤ, το Ταμείο ετοιμάζει τη δική του ανάλυση βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους και θα δημοσιοποιηθεί στο πλαίσιο της έκθεσής του για την Ελλάδα (διαδικασία του άρθρου 4). «Θα γίνει σύντομα», υποσχέθηκε ο Τζέρι Ράις, και το ερώτημα είναι αν το «σύντομα» σημαίνει πριν από το Eurogroup της 21ης Ιουνίου, που πρακτικά είναι η τελευταία ημερομηνία για να προλάβει το ΔΝΤ να ενεργοποιήσει τη συμμετοχή του στο τρίτο Μνημόνιο. Μετά, ο χρόνος τελειώνει πραγματικά και το Ταμείο πρέπει να περιοριστεί σε ρόλο συμβούλου στη μεταμνημονιακή επιτήρηση της Ελλάδας.
Παρά την πολιτική τους απόφαση να κλείσουν την ελληνική εκκρεμότητα, οι δανειστές είναι αποφασισμένοι να εξαντλήσουν τις λεπτομέρειες του «πρωτοκόλλου», ώστε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ να εκπληρώσει όλες τις υποχρεώσεις της μέχρι τις 21 του μηνός, ημέρα συνεδρίασης του Eurogroup. Στην οποία θα κριθούν τέσσερα βασικά πράγματα: η ολοκλήρωση της τελευταίας αξιολόγησης, το μοντέλο ελάφρυνσης του χρέους, η συμμετοχή του ΔΝΤ και η μεταμνημονιακή εποπτεία
Η συμφωνία του ΔΝΤ με την Αργεντινή για δανεισμό με 50 δισ. και τριετές Μνημόνιο εκμηδενισμού του ελλείμματος ενδυναμώνει το διεθνές πολιτικό του κύρος και του επιτρέπει να προβάλλει πιο απαιτητικούς όρους στους Ευρωπαίους εταίρους του, ιδιαίτερα στην πάντα δύστροπη Γερμανία. Ωστόσο, το γεγονός ότι έχει ήδη προαναγγελθεί η παρουσία Λαγκάρντ στο Eurogroup της 21/6, όπως και η συνάντησή της με τη Μέρκελ τη Δευτέρα, δείχνει ότι το ΔΝΤ διατηρεί διαθέσεις συμβιβασμού στο θέμα του ελληνικού χρέους. Το είδος συμβιβασμού που προτίθεται να κάνει, κατά πληροφορίες, θα αποτυπώνεται στη δική του έκθεση βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους με ένα τεχνικό τρικ: με δεδομένο ότι οι Ευρωπαίοι δανειστές προτίθενται να εξαγοράσουν τις οφειλές της Ελλάδας στο ΔΝΤ, στο πλαίσιο των μεσοπρόθεσμων μέτρων για το χρέος, ενώ το νέο δάνειο που καλείται να εγκρίνει το ΔΝΤ είναι μόλις 1,8 δισ. δολάρια, η έκθεση του Ταμείου στην Ελλάδα περιορίζεται πολύ κάτω από το τριπλάσιο της μερίδας συμμετοχής της χώρας στο ΔΝΤ, που θεωρείται ανώτατο όριο (2,4 δισ. δολάρια επί 3 = 7,2 δισ.). Αυτό επιτρέπει στο Ταμείο να χρησιμοποιήσει ως βασικό σενάριο για το ελληνικό χρέος τις ευμενέστερες και όχι τις δυσμενέστερες υποθέσεις. Κανένα κράτος-μέτοχος του ΔΝΤ δεν θα δώσει ιδιαίτερη σημασία σ’ αυτό όταν ο νέος «πελάτης» του ΔΝΤ, η Αργεντινή, δανείζεται τώρα 50 δισ. δολάρια.
Διαφωνία βολική για συμβιβασμό
Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι το ΔΝΤ έχει ρίξει λευκή πετσέτα στο θέμα του ελληνικού χρέους. Με δεδομένη τη συμμετοχή του στη μεταμνημονιακή εποπτεία –«ακόμη και στην περίπτωση που δεν συμμετάσχουμε με χρηματοδότηση», όπως είπε ο Τζέρι Ράις– δεν μπορεί να εμφανίζεται ως εγγυητής του χρέους προς τις αγορές χωρίς μια ορατή ελάφρυνσή του. Εξ ου και η συνεχιζόμενη διελκυστίνδα κυρίως με τη γερμανική ηγεσία και τους συνοδοιπόρους της στο θέμα της εμπροσθοβαρούς ελάφρυνσης (επιμηκύνσεις και μείωση επιτοκίου για τα 141 δισ. του EFSF) και του μόνιμου μηχανισμού ελάφρυνσης σε συνάρτηση με την ανάπτυξη, δηλαδή της «γαλλικής πρότασης» που προ πολλού έχει γίνει… γερμανική και συνδέεται με «μεταρρυθμιστικούς» όρους. Η συνεχιζόμενη «αντίσταση» του ΔΝΤ στους γερμανικούς όρους βρίσκεται πίσω από την εντεινόμενη φιλολογία στον γερμανικό τύπο ότι η κυβερνώσα χριστιανική ένωση (CDU, CSU) είναι ήδη εξοικειωμένη με την ιδέα αποχώρησης του ΔΝΤ από τη χρηματοδότηση της Ελλάδας. Και ο σοσιαλδημοκράτης υπουργός Οικονομικών Όλαφ Σολτς κάνει τα πάντα για να υπηρετήσει τη νέα γερμανική γραμμή.
Ανεπαίσθητη γερμανική στροφή
Παραδόξως, η συντηρούμενη διαφωνία ΔΝΤ-Γερμανίας αποτελεί και τη βάση του νέου τους συμβιβασμού, τον οποίο προεξόφλησε η καγκελάριος Μέρκελ δηλώνοντας αισιοδοξία για λύση στο θέμα του χρέους. Μόνο που αιτία του συμβιβασμού δεν είναι η Ελλάδα, αλλά η Ιταλία και δευτερευόντως η Γαλλία. Οι αναταράξεις που εξακολουθεί να προκαλεί η «ευρωσκεπτικιστική» κυβέρνηση στη Ρώμη σχετίζονται με το δυσθεώρητο χρέος της, στο οποίο είναι θανάσιμα εκτεθειμένες οι γαλλικές τράπεζες. Κι αυτός είναι ο βασικός λόγος που η μεν Μέρκελ διαβεβαιώνει ότι «Γαλλία και Γερμανία θα προχωρήσουν σε συμβιβασμό στο ζήτημα της μεταρρύθμισης του ευρώ», ο δε Μακρόν εκτιμά ότι «η Γερμανία αρχίζει να μετακινείται προς τις γαλλικές θέσεις για τη μεταρρύθμιση της Ευρωζώνης». Ποιος κάνει περισσότερα βήματα προσέγγισης του άλλου δεν είναι σαφές. Ωστόσο μια ένδειξη έδωσε ο Γερμανός κεντρικός τραπεζίτης. Ο Γενς Βάιντμαν, που προορίζεται για διάδοχος του Ντράγκι, σε πρόσφατη ομιλία του στις Βρυξέλλες τάχθηκε υπέρ της δημιουργίας ευρωπαϊκού συστήματος εγγύησης καταθέσεων –θέμα ταμπού για τη γερμανική ηγεσία μέχρι πρότινος–, αλλά με αυστηρούς όρους. «Πριν θεσπιστεί αυτό το σύστημα πρέπει να περιοριστούν τα ρίσκα που αναλήφθηκαν με εθνική ευθύνη», είπε ο Βάιντμαν, ζητώντας να μειωθούν τα κόκκινα δάνεια και η έκθεση των τραπεζών σε κρατικά χρέη, αλλά με «εθνικό κόστος». Και τα δυο επιφυλάσσουν ένα νέο γύρο οδυνηρών παρεμβάσεων για την Ελλάδα.
Εργαλείο επιτήρησης τα κόκκινα δάνεια
Αν αυτό αποτελεί τον πυρήνα του συμβιβασμού για τη μεταρρύθμιση της Ευρωζώνης μέχρι τη σύνοδο κορυφής στις 28-29 Ιουνίου, σημαίνει επικράτηση του γερμανικού δόγματος που αποκλείει οποιαδήποτε «αμοιβαιοποίηση του χρέους», κρατικού ή τραπεζικού, με αντάλλαγμα την ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης και τη μετατροπή του ESM σε Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο, με αυξημένο ρόλο και στον κεντρικό έλεγχο του τραπεζικού συστήματος. Και με δεδομένο ότι η Ελλάδα κρατάει τα πανευρωπαϊκά σκήπτρα στα κόκκινα δάνεια, με 47% ή περίπου 100 δισ. ευρώ, είναι πολύ πιθανό η δραστική μείωσή τους να αποτελέσει το βασικό εργαλείο της μεταμνημονιακής επιτήρησης και βασικό όρο ενεργοποίησης του μηχανισμού ελάφρυνσης του χρέους. Αλλά με ποιο και πόσο «εθνικό κόστος», που θα έλεγε ο Βάιντμαν;
