Αναγνωρίστηκε επίσημα η αγροτική λαϊκή εξέγερση των Τρικάλων το 1925 από το δημοτικό συμβούλιο μετά από τις συνεχείς αγωνιστικές πιέσεις της τοπικής επιτροπής. Του Χρήστου Σταμόπουλου.
Στα Τρίκαλα τις τελευταίες μέρες είχαμε ένα αξιοσημείωτο γεγονός. Το Δημοτικό Συμβούλιο της πόλης στην τελευταία του συνεδρίαση, παρά τις λυσσαλέες και διχαστικές αντιδράσεις συμβούλων της δεξιάς πλειοψηφίας (μέχρι και με «τοπικό εμφύλιο πόλεμο» απείλησαν!), αποφάσισε την επίσημη αναγνώριση της Αγροτικής Λαϊκής Εξέγερσης των Τρικάλων του 1925, την καθιέρωση ως ημέρα μνήμης για την πόλη την πρώτη Κυριακή κάθε Φλεβάρη, την ανέγερση μνημείου για τα θύματα της Τρικαλινής Εξέγερσης σε πλατεία της πόλης, που θα λάβει το όνομά της και να δοθούν τα ονόματα των 7 νεκρών συμπολιτών μας σε ισάριθμους παρακείμενους δρόμους. Ήταν μια τολμηρή απόφαση, που δικαίως χαρακτηρίστηκε ως πράξη ιστορικής δικαιοσύνης, πράξη δικαίωσης όσων Τρικαλινών αγωνίστηκαν και θυσιάστηκαν για τα δίκαια των αγροτών και των άλλων λαϊκών τάξεων στο μακρινό 1925.
Το ιστορικό
Φέτος, στις 2 Φλεβάρη, συμπληρώθηκαν 85 χρόνια απ’ την ιστορική εξέγερση, που συγκλόνισε όχι μόνο την πόλη των Τρικάλων, αλλά και το πανελλήνιο.
Ήμαστε στις αρχές του 1925, δηλαδή δυόμισι περίπου χρόνια μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, και η Θεσσαλία βράζει. Μεγάλες κινητοποιήσεις σε Καρδίτσα, Λάρισα και αλλού διαδέχονται η μία την άλλη, για την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών και την αποκατάσταση των ακτημόνων αγροτών και των παλαιών πολεμιστών. Μέσα σ’ αυτό το κλίμα η τοπική Ένωση Παλαιών Πολεμιστών από κοινού με το Εργατικό Κέντρο Τρικάλων αποφάσισαν να οργανώσουν συλλαλητήριο αλληλεγγύης προς τους αγρότες τη Δευτέρα 2 Φλεβάρη 1925.
Ήταν ένα ειρηνικό κατ’ αρχήν συλλαλητήριο χιλιάδων ανθρώπων. Γίνεται λόγος για μια λαοθάλασσα δέκα χιλιάδων ατόμων (αγρότες, εργάτες, επαγγελματίες, βιοτέχνες, παλαιοί πολεμιστές, νεολαία του τόπου). Η άρνηση του Νομάρχη να παραλάβει το ψήφισμα, το μετέβαλε σε αυθόρμητη οργισμένη εξέγερση κατά των κρατικών αρχών. Με πέτρες έκαναν θρύψαλα τα τζάμια της Νομαρχίας, γυναίκες εισήλθαν στο κτίριο και έσυραν το νεαρό νομάρχη Πανόπουλο στο μπαλκόνι, για να δεχθεί τα αιτήματά τους.
Η εξέγερση κατεστάλη βίαια και αιματηρά απ’ το Στρατό με επικεφαλή τον αντισυνταγματάρχη Χρίστο Καβράκο, που πρώτος πυροβόλησε στο ψαχνό τους διαδηλωτές, αφού οι φαντάροι αρνούνταν να πυροβολήσουν, ενώ, εν τω μεταξύ, είχε εξουδετερωθεί η Χωροφυλακή. Επτά οι νεκροί (2 εργάτες, 2 αγρότες, 2 επαγγελματίες και ένα κοριτσάκι 12 ετών) και πάνω από 25 οι τραυματίες. Ήταν η πιο αιματηρή εξέγερση στην ιστορία του αγροτικού κινήματος της χώρας.
Χαρακτηρίστηκε «κομμουνιστικό κίνημα», ενώ κάποιοι είδαν και «δάκτυλο της εβραϊκής φυλής», λόγω της συμμετοχής και εβραίων Τρικαλινών πολιτών. Βεβαίως, ο ρόλος του νεαρού τότε ΚΚΕ υπήρξε πολύ σημαντικός.
Δυο αιματηροί σταθμοί στην ιστορία του αγροτικού κινήματος
Αν το Κιλελέρ το 1910 υπήρξε σταθμός στον αγώνα των Θεσσαλών αγροτών, για ν’ απαλλοτριωθούν τα τσιφλίκια και ν’ αποκτήσουν γη αυτοί που την καλλιεργούν, η εξέγερση των Τρικάλων το 1925 σηματοδοτεί το σταθμό του αγώνα για ολοκλήρωση των απαλλοτριώσεων. Ακόμη, σε αντίθεση με το Κιλελέρ που ήταν μια καθαρά αγροτική εξέγερση, η εξέγερση στα Τρίκαλα το 1925 υπήρξε η πρώτη στην Ελλάδα κοινή εργατοαγροτική εξέγερση. Πρόκειται για «αρραβώνα αίματος εργατιάς – αγροτιάς», όπως έγραψαν οι ιστορικοί.
Την άγρια καταστολή ακολούθησαν τρομοκρατία, κλείσιμο του Εργατικού Κέντρου, διάλυση –με απόφαση του Πρωτοδικείου– των εργατικών σωματείων που ανήκαν στη δύναμή του, διότι «εξετράπησαν του σκοπού των», στρατοδικείο, φυλακίσεις (στις φυλακές της Κέρκυρας), αναποδογύρισμα της αλήθειας, σιωπή και λήθη.
Για 85 ολόκληρα χρόνια, διαχρονικές πολιτικές σκοπιμότητες, κυρίως απ’ το τοπικό κατεστημένο, την ιστορική αυτή εξέγερση του τρικαλινού λαού μπόρεσαν και την έκλεισαν στο ντουλάπι της λήθης, σε τέτοιο βαθμό που σχεδόν είχε ξεχαστεί εντελώς ακόμη και από τους ίδιους τους Τρικαλινούς! Ενώ, αντίθετα, τιμάται ο Καβράκος, τόσο με το Στρατόπεδο της πόλης, όπου στεγάζεται η Σχολή Μονίμων Υπαξιωματικών και φέρει τ’ όνομά του από την εποχή της χούντας, όσο και με ομώνυμη οδό της πόλης.
Η πρωτοβουλία πολιτών
Αυτή ήταν η κατάσταση, μέχρι που πριν από ενάμιση περίπου χρόνο έκανε την παρουσία της στην πόλη η Πρωτοβουλία Πολιτών για την Επέτειο του 1925 και την αποκατάσταση της τοπικής ιστορίας.
Η Πρωτοβουλία, συνεχώς διευρυνόμενη με Τρικαλινούς πολίτες, ανεξάρτητα από κομματικές εντάξεις, με αλλεπάλληλες συγκεντρώσεις, εκδηλώσεις, ημερίδες, άλλες δραστηριότητες και διαφώτιση των συμπολιτών μας ανέδειξε το θέμα.
Κορυφαία εκδήλωση, αυτή που διοργανώθηκε στις 4 Φλεβάρη, σε κατάμεστη αίθουσα του Δημαρχείου της πόλης, με ομιλητές τον Μανώλη Γλέζο και τον Νίκο Γκόγκο, υποναύαρχο Π.Ν. ε.α., νομαρχιακό σύμβουλο Τρικάλων και εγγονό πρωταγωνιστή της εξέγερσης. Ο Μανώλης Γλέζος, μεταξύ άλλων, είπε: «Η δράση του Χρ. Καβράκου ήταν δολοφονική στα γεγονότα του 1925 και προδοτική του Απρίλη του 1941», όταν ως Στρατιωτικός Διοικητής Αθηνών παρέδωσε την πρωτεύουσα στα χιτλερικά στρατεύματα.
Έτσι, σιγά-σιγά ήρθε πρώτα η κοινωνική αναγνώριση της εξέγερσης του 1925 και με την κοινωνική δυναμική που αναπτύχθηκε, ακολούθησε αναπόφευκτα και η επίσημη αναγνώρισή της απ’ το Δημοτικό Συμβούλιο των Τρικάλων. Ωστόσο, τα μέλη της Πρωτοβουλίας δεν ικανοποιήθηκαν πλήρως. Στην παραπάνω συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου, μέλη της πρωτοβουλίας επισήμαναν, πως επιτέλους γράφεται μια λευκή σελίδα της τοπικής ιστορίας και πως είναι πολλές ακόμη οι λευκές σελίδες και άλλες τόσες οι κακογραμμένες, που πρέπει να ξαναγραφτούν.
Και χαρακτήρισαν τις αποφάσεις, που λήφθηκαν απ’ το Δημοτικό Συμβούλιο ως «μισή νίκη» και πως μαζί με όλους τους Τρικαλινούς ο αγώνας θα συνεχιστεί «για να κερδηθεί και η άλλη μισή», δηλαδή η αφαίρεση του ονόματος του Καβράκου από την οδό και το στρατόπεδο της πόλης.
