Δίκες πολιτών από στρατοδικεία
«Για δημοκρατικά κράτη που σέβονται τα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες, ο σεβασμός για το δικαίωμα στην αντίρρηση συνείδησης δεν μπορεί να θεωρείται έλασσον ζήτημα ξεκομμένο από την δεσπόζουσα τάση προστασίας και προώθησης, σε διεθνές επίπεδο, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων» μας λέει το Συμβούλιο της Ευρώπης. H δε Διεθνής Αμνηστία «υιοθετεί ως κρατούμενο συνείδησης κάθε αντιρρησία συνείδησης ο οποίος κρατείται ή φυλακίζεται επειδή στερήθηκε το δικαίωμα να αρνηθεί τη στράτευση για λόγους συνείδησης και να εκτελέσει μια γνήσια εναλλακτική υπηρεσία μη τιμωρητικής διάρκειας και καθαρά κοινωνικού χαρακτήρα».
Με αφορμή τη δίκη του πολίτη Νίκου Καρανίκα από το Στρατοδικείο της Θεσσαλονίκης (χθες εκδόθηκε αθωωτική απόφαση) και τη συνεχή νομική και οικονομική τρομοκρατία που ασκείται στους αντιρρησίες συνείδησης, φιλοξενούμε τον Friedhelm Schneider, Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Γραφείου για την Αντίρρηση Συνείδησης (EBCO), Προτεστάντη πάστορα, διευθυντή του Γραφείου Ειρήνης και Οικολογίας της Προτεσταντικής Εκκλησίας του Παλατινάτου (νοτιοδυτική Γερμανία). Δεν είναι η πρώτη φορά που o Schneider έρχεται στην Ελλάδα για να καταθέσει ως μάρτυρας υπεράσπισης για το δικαίωμα στην αντίρρηση συνείδησης και απ’ ό,τι δείχνουν τα πράγματα, δεν θα είναι ούτε η τελευταία.
Friedhelm Schneider
Απαράδεκτες οι διώξεις αντιρρησιών συνείδησης
Τι είναι το Ευρωπαϊκό Γραφείο Αντίρρησης Συνείδησης (EBCO);
Tο EBCO είναι ένα δίκτυο από 22 οργανώσεις μέλη σε 15 ευρωπαϊκές χώρες. Λειτουργεί για περισσότερα από 30 χρόνια για την πλήρη νομική και πολιτική αναγνώριση του ανθρώπινου δικαιώματος της αντίρρησης συνείδησης στη στρατιωτική θητεία (θεσμική πίεση σε θεσμικό επίπεδο μακροπρόθεσμα) και για την υποστήριξη των αντιρρησιών συνείδησης που υφίστανται διώξεις ή διακρίσεις (δράση εγρήγορσης και αλληλεγγύης). Ο Πρόεδρος του EBCO έχει ρόλο συντονιστικό αλλά και εκπροσώπησης.
Υπάρχει διεθνώς κάποια πρόοδος όσον αφορά το δικαίωμα στην αντίρρηση συνείδησης;
Όσον αφορά την αναγνώριση της αντίρρησης συνείδησης ως ανθρώπινο δικαίωμα, κατά τα τελευταία χρόνια μια αξιοσημείωτη πρόοδος έχει επιτευχθεί στο επίπεδο του διεθνούς δικαίου και των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων. Απλά να θυμίσω δύο παραδείγματα: Πρώτον, η Χάρτα των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναγνωρίζει ρητά το δικαίωμα στην αντίρρηση συνείδησης στη στρατιωτική θητεία, ως μέρος της ελευθερίας της σκέψης, της συνείδησης και της θρησκείας. Η Χάρτα τέθηκε σε ισχύ με τη Συνθήκη της Λισαβόνας το Δεκέμβριο του 2009 και είναι τώρα μια δεσμευτική υποχρέωση για όλα τα κράτη μέλη της Ε.Ε. Δεύτερον, με πολύ σαφή τρόπο που δεν μπορεί να παρεξηγηθεί, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου υπογράμμισε επανειλημμένα ότι η αντίρρηση συνείδησης είναι ένα ανθρώπινο δικαίωμα που πρέπει να γίνεται σεβαστό στην πράξη από όλα τα κράτη που -όπως η Ελλάδα- υπέγραψαν την Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Η εμπειρία του EBCO είναι ότι αν και το διεθνές νομικό και πολιτικό πλαίσιο βελτιώθηκε, δεν εφαρμόζονται επαρκώς τα πρότυπα ανθρωπίνων δικαιωμάτων για την αντίρρηση συνείδησης σε μια σειρά από κράτη-μέλη της Ε.Ε. (όπως η Ελλάδα) και του Συμβουλίου της Ευρώπης (όπως η Τουρκία, η Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν, η Ρωσία και άλλες χώρες). Δυστυχώς, υπάρχει ακόμα πολλή δουλειά θεσμικής πίεσης και υποστήριξης για τους αντιρρησίες συνείδησης που πρέπει να γίνει.
Αν εξαιρέσουμε την Ελλάδα, ποια είναι η κατάσταση στην Ευρώπη;
Επί του παρόντος, 6 από 27 κράτη μέλη της Ε.Ε. και αντίστοιχα 15 από τα 47 κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης διατηρούν το αναχρονιστικό σύστημα της υποχρεωτικής στράτευσης που εξακολουθεί να δημιουργεί τακτικά δυσκολίες για τους αντιρρησίες συνείδησης. Επίσης, στα κράτη που αναστέλλουν ή καταργούν τη στράτευση ένα πλήθος προβλημάτων παραμένει, οπότε το δικαίωμα να αρνηθείς να σκοτώσεις απέχει πολύ από το να είναι εγγυημένο με αμερόληπτο τρόπο. Τέτοια είναι η περίπτωση των συμβασιούχων ή επαγγελματιών στρατιωτών, οι οποίοι αλλάζουν τη γνώμη τους λόγω των εμπειριών που αποκτούν σε καταστάσεις πολέμου (π.χ. δολοφονία αμάχων). Επίσης τέτοια είναι η περίπτωση των αιτούντων άσυλο που φεύγουν για να ξεφύγουν από καταστάσεις ένοπλων συγκρούσεων, επειδή αρνούνται να συμμετάσχουν σε δολοφονίες ή να διαπράξουν θηριωδίες στον πόλεμο. Ένα άλλο πρόβλημα είναι η στρατολόγηση ανήλικων ατόμων και η αυξανόμενη προπαγάνδα των στρατιωτικών εκπροσώπων στα σχολεία – ειδικά σε χώρες όπου η υποχρεωτική στράτευση δεν υφίσταται πλέον.
Φοβάμαι ότι θα πρέπει να περιμένουμε περισσότερο από ό,τι θα θέλαμε για τη στιγμή που τα μέλη του EBCO δεν θα έχουν δουλειά…
Ποια είναι η ελληνική πραγματικότητα και πώς σχολιάζετε την απόφαση του Στρατοδικείου για τον Καρανίκα;
Η περίπτωση του Νίκου Καρανίκα είναι χαρακτηριστική της ελληνικής πραγματικότητας. Περιγράφει μια κατάσταση που χαρακτηρίζεται από μια μόνιμη παραβίαση των διεθνών προτύπων για τα ανθρώπινα δικαιώματα τα οποία προβλέπονται για την προστασία των αντιρρησιών συνείδησης. Είναι καιρός να αντιστραφούν οι ρόλοι: Δεν πρέπει να κατηγορούνται οι αντιρρησίες συνείδησης και οι αρνητές του πολέμου. Αυτοί που πρέπει να κατηγορηθούν είναι οι εκπρόσωποι μιας εξουσίας που παραβιάζει συνεχώς τις ευρωπαϊκές θεμελιώδεις υποχρεώσεις για τη διασφάλιση του δικαιώματος της αντίρρησης συνείδησης στη στρατιωτική θητεία. Χτες, μετά την αθωωτική πρόταση της εισαγγελέως το δικαστήριο ομόφωνα αθώωσε τον Καρανίκα. Είμαι ευχαριστημένος που ο Νίκος είναι ελεύθερος, αλλά η αντιμετώπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, από τη Στρατιωτική ηγεσία, οφείλει ν’ αλλάξει. Στο μεταξύ, τον Νίκο τον περιμένει νέα κλήση για κατάταξη στις 20 Μαρτίου του 2013…
Εξαιρετικά δραστήριο το EBCO
Από το 1979 που ιδρύθηκε το Ευρωπαϊκό Γραφείο για την Αντίρρηση Συνείδησης στις Βρυξέλλες αγωνιζόμαστε για την προστασία του δικαιώματος στην αντίρρηση συνείδησης αλλά και του δικαιώματος στη διεθνή προστασία για τους πρόσφυγες.
Προωθούμε την κατάργηση της υποχρεωτικής στράτευσης, τις κοινωνικές δαπάνες έναντι των στρατιωτικών δαπανών, την ειρήνη, την πρόληψη και την επίλυση συγκρούσεων, τη μη-βια, τον αντιμιλιταρισμό και την εκπαίδευση στα ανθρώπινα δικαιώματα.
Προωθούμε επίσης την υπογραφή και επικύρωση του Προαιρετικού Πρωτοκόλλου στη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού σχετικά με την εμπλοκή των παιδιών σε ένοπλες συρράξεις, και στηρίζουμε την προσπάθεια για μια αποτελεσματική διεθνή Συνθήκη για το Εμπόριο Όπλων.
Διενεργούμε έρευνες, δημοσιεύουμε δελτία τύπου και εκθέσεις, προωθούμε και συντονίζουμε εθνικές αλλά και διεθνείς καμπάνιες. Aσκούμε θεσμική πίεση σε εθνικό και διεθνές επίπεδο (Ευρωπαϊκή Ένωση, Συμβούλιο της Ευρώπης, Ηνωμένα Έθνη).
Το EBCO έχει συμμετοχικό καθεστώς στο Συμβούλιο της Ευρώπης από το 1998 και είναι μέλος της Συνέλευσης των Διεθνών Μη-Κυβερνητικών Οργανώσεων από το 2005. Παρέχει εμπειρογνωμοσύνη και νομικές απόψεις εκ μέρους του Γενικού Διευθυντηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Νομικών Υποθέσεων του Συμβουλίου της Ευρώπης. Συνεισφέρει στη σύνταξη της ετήσιας έκθεσης της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου από το 1994. Είναι πλήρες μέλος του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Νεολαίας από το 1995.
Αλεξία Τσούνη, Συντονίστρια δράσης του EBCO
[email protected]
www.ebco-beoc.org
Για άλλη μια φορά ένας πολίτης, ο Νίκος Καρανίκας, ιδεολογικός αντιρρησίας συνείδησης, πέφτει θύμα παράλογων πολλαπλών διώξεων για την ίδια κατηγορία από το «αγαπημένο μας» κράτος. Το δικαίωμα στην αντίρρηση συνείδησης είναι κατοχυρωμένο στην Ελλάδα από το 1998.
Το ότι έχει αναγνωρισθεί ως δικαίωμα δεν είναι όμως αρκετό για να προστατευθεί αυτόματα. Η διάρκεια της εναλλακτικής πολιτικής κοινωνικής υπηρεσίας είναι τιμωρητική, ορίζεται με Υπουργική Απόφαση και πολλές από τις διατάξεις του νόμου δεν ανταποκρίνονται στα διεθνή πρότυπα. Επιτροπή ελέγχου συνείδησης θέτει ερωτήσεις του τύπου «ποια είναι η γνώμη σας για την εξέγερση του Δεκέμβρη 2008;» ή «πιστεύετε ότι πρέπει να υπάρχει κράτος και να έχει δικαίωμα νόμιμης άσκησης βίας»; ή ακόμα «σας εκφράζει κάποιο κόμμα;» για ν’ αποφασίσει αν θα εγκρίνει ή όχι το δικαίωμα του αντιρρησία να μην υποταχτεί σε μια συντεταγμένη φονική μηχανή όπως ο κρατικός στρατός. Οι αυτοκτονίες στον στρατό δεν είναι άσχετες από ένα περιβάλλον χωρίς λογική, το οποίο απαιτεί τυφλή υποταγή.
Επειδή τον Καρανίκα τον εκφράζει συγκεκριμένος πολιτικός χώρος και όπως ξέρουμε το κράτος μας έχει μνήμη ελέφαντα για εκείνους που επιλέγει να θυμάται, δύσκολα θα πιστέψει κανείς ότι η συγκεκριμένη δίωξη δεν είναι πολιτικό ζήτημα, ιδιαίτερα αν τη συσχετίσουμε με την κρατική πρακτική που αφορά ενεργούς πολίτες όπως π.χ. στις Σκουριές.
της μμ μόνο
