Μαζεύτηκαν στη Σύγκλητο τα γεροντάκια
ιστορικές να πάρουν πάλι αποφάσεις.
Για το ποιοι τούτη τη φορά θα κουβαλούσαν
το φέρετρο στο Μαυσωλείο
και ποιος θα ’ταν ο πρώτος τελετάρχης.
Τι ’ναι τα πτώματα που κυβερνούν τη Ρώμη
με τα παλιά μύρα που τα πασάλειψαν
με τα φρέσκα κραγιόνια που τα ’χουν βάψει.
Κι οι αποφάσεις της Σύγκλητος είναι νόμοι
χρυσοί κανόνες και σαΐνια που ξεσκίζουν
την Αυτοκρατορία απ’ άκρη σ’ άκρη.
Γιατί αυτά που κανοναρχούν τα γεροντάκια
τα υπερψηφίζουν πάντα πεθαμένοι.
(Κ. Π. Έτος 2735 από Κτήσεως Ρώμης)
Το ποίημα του Κωστή Παπακόγκου (γεν. 1936 στο Παχτούρι της κεντρικής Πίνδου όπου βοήθησε ως «αετόπουλο» τις δυνάμεις του ΕΛΑΣ), «Έτος 2735 α.κ.Ρ.» γράφτηκε το 1982 μετά το θάνατο του Λ. Μπρέζνιεφ γενικού γραμματέα του σοβιετικού κόμματος και περιλαμβάνεται στην έβδομη ποιητική του συλλογή, δεύτερη, μετά τα Γκρεμόχορτα, που κυκλοφορούν στην Ελλάδα την τελευταία διετία από τις εκδόσεις Μανδραγόρα. Είκοσι τρία χρόνια από την έκδοση της Ιθάκης στα σουηδικά, το βιβλίο που παρουσιάζεται στην πρόσφατη έκδοση στη χώρα μας με σχόλια και κριτικά σημειώματα από τον σουηδικό Τύπο, αποκαλύπτει το σύνολο της ποιητικότητας του δημιουργού. Χωρισμένη σε 4 ενότητες η Ιθάκη καταφέρνει να συνδέσει ποιητικά αλλά και ιστορικά/θεματικά το ομηρικό έπος της Οδύσσειας με τα τραγικά γεγονότα του Εμφυλίου και την αγωνία της ύπαρξης/διαδρομής του ανθρώπου όπως αποτυπώνεται, όχι μονάχα στη ζωή αλλά και στην τέχνη. Τη Ναυσικά, τον Ελπήνορα, τους Σπαρτιάτες διαδέχονται τα Άγραφα, ο Όλυμπος, ο Αχελώος, πεδία μαχών και διαψευσμένων ελπίδων, αλλά και ο λόγος του ποιητή Μιχάλη Κατσαρού: Καπνιά, τσιμέντο κι άλλες καμπάνες/ κι ο Μιχάλης στον καφενέ μονολογάει: Εγώ κι ο Λένιν έρημοι/ σ’ αυτό τον κόσμο! Αναγκασμένος να εγκαταλείψει τη χώρα του αμέσως μετά την κήρυξη της δικτατορίας, ο Κ.Π. ζει στη Στοκχόλμη από τον Μάιο του 1967, ασχολούμενος αποκλειστικά με τη λογοτεχνία. Μετέφρασε και παρουσίασε στη Σουηδική Ακαδημία τα ποιήματα του Νίκου Καρούζου, ενώ παράλληλα με την ποίηση και τις δέκα πέντε ποιητικές συλλογές που έχει εκδώσει, μέχρι σήμερα στα ελληνικά και στα σουηδικά, ιδιαίτερη αίσθηση έκαναν στη χώρα μας οι ιστορικές βιογραφίες του για τον Άρη Βελουχιώτη (Καπετάν Άρης: Ο ανταρτοπόλεμος στην Ελλάδα 1940-1945, εκδ. Παπαζήσης 1976) και τον Μάρκο Βαφειάδη (Ο Καπετάν Μάρκος: Ο εμφύλιος πόλεμος στην Ελλάδα 1945-1949, δίτομο, εκδ. Παπαζήσης 1999).
Κατεξοχήν πολιτικές οι ποιητικότατες αναφορές του αποδεικνύουν την υπεροχή της ποίησης, όχι ως απλού καλλιτεχνικού μέσου έκφρασης αλλά και ως διεξόδου για την επιβίωση και επιβεβαίωση του ανθρώπου. Ο Παπακόγκος μέσω της τέχνης του κάνει ιστορία αλλά και ανασυνθέτει τα βασικά στοιχεία της ύπαρξής μας: τη μνήμη, τη γνώση και τη θέληση. Ύμνος στην ελευθερία και τη ζωή το ποιητικό έργο του, έρχεται να αναμετρηθεί με τα πεπερασμένα και τα ευτελή. Μένει στο ελληνικό κοινό η ευκαιρία να το απολαύσει και στη λογοτεχνική κριτική να αξιολογήσει τη μεστή ποιητική φόρμα, το συναίσθημα, την οικονομία των λέξεων του δημιουργού που ανασυνθέτουν εικόνες, ιδέες, μνήμες, αλήθειες και όνειρα: Το χάραμα οι λέξεις είν’ αέρας/ είναι ρίγη και ψίθυροι και χρώμα.// Το μεσημέρι γίνονται ποτάμια/ καράβια δέντρα ή σύννεφα· κι ακόμα/ γίνονται πού και πού ντουφέκια.// Μα σα βουλιάξει ο ήλιος και λαλήσει/ το αηδόνι μες στη ρεματιά/ όλες οι λέξεις γίνοντ’ αίμα.
Κώστας Κρεμμύδας
