Το «υπαρξιακό πρόβλημα του χώρας στην τροχιά του 21ου αιώνα» είναι ο τίτλος του συνεδρίου που σκοπεύουμε να πραγματοποιήσουμε τον Μάιο του 2024 με κύριο στόχο να θέσουμε αλλά και να τεκμηριώσουμε όσο μπορούμε περισσότερο το ζήτημα αυτό στον δημόσιο βίο της χώρας. Επομένως, στοχεύουμε να συμβάλουμε από την πλευρά μας στην ανάγκη θεμελίωσης μιας νέας ανορθωτικής συνείδησης και μιας χειραφετητικής οπτικής για τη σύγχρονη πορεία του Τόπου, του ελληνισμού, της χώρας, μέσα σε μια περίοδο που πάρα πολλά σημάδια προμηνύουν πως θα είναι ταραγμένη και τα ταρακουνήματα διόλου ασήμαντα.
Οι λόγοι που μας οδηγούν στη διεξαγωγή του είναι οι ακόλουθοι:
Είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός πως η χώρα μας από το 2010 γνωρίζει μια πολλαπλή και πολυεπίπεδη χρεοκοπία. Μια χρεοκοπία που σημάδεψε και συνεχίζει να σημαδεύει την πορεία του τόπου τις πρώτες τρεις δεκαετίες του 21ου αιώνα. Η χρεοκοπία δεν ήταν μόνο οικονομική, παρόλο που η πιο ορατή πλευρά αφορούσε τη σφαίρα της οικονομίας, του εισοδήματος, του επίπεδου διαβίωσης της συντριπτικής πλειοψηφίας του πληθυσμού.
Ήταν επίσης μια βαθιά κρίση που οδήγησε το πολιτειακό σύστημα, μέσα από πολλά τραντάγματα, στην εγκαθίδρυση ενός ειδικού καθεστώτος επιτροπείας με τα μνημόνια και την τρόικα, ενώ η Βουλή απλά επικύρωνε κάθε απόφαση χωρίς καμία ουσιαστική συζήτηση. Το πολιτικό σύστημα γνώρισε μια μεγάλη απονομιμοποίηση, έγιναν μεγάλες ανακατατάξεις στο κομματικό σύστημα, άλλες δυνάμεις καταποντίστηκαν κι άλλες εκτινάχθηκαν.
Στην ουσία ήταν χρόνια ενός μεγάλου πειράματος –πολιτικού, οικονομικού και κοινωνικού– που προωθήθηκε σε αυτήν τη γωνιά της Ευρώπης προς παραδειγματισμό και προς επιβολή ή αποτροπή εξελίξεων σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.
Ο ελληνικός χώρος, η χώρα μας, ο ελληνικός λαός, δεν στερείται ανατάσεων και επεισοδίων πολιτικής ριζοσπαστικοποίησης. Έχει μακρά ιστορική διαδρομή τέτοιων αντιστασιακών εμπειριών. Το κομβικό θέμα που επανέφερε με ένταση η εμπειρία της τελευταίας δεκαπενταετίας είναι η μεγάλη ένδεια πολιτικής και διανοητικής συμπύκνωσης, πολιτικών προτάσεων και ιδεών που να δίνουν πειστικές απαντήσεις ως προς το πώς μπορεί να υπάρξει με όρους αυτοτέλειας η συγκεκριμένη χώρα Ελλάδα και ο λαός της, στο συγκεκριμένο τόπο (στο ταραγμένο τρίστρατο ανάμεσα σε Ευρώπη, Ασία και Αφρική) και χρόνο (την εποχή μας των μεγάλων μεταβάσεων, αναδιαρθρώσεων και απειλητικών γεωπολιτικών αναδασμών). Η σημερινή κοινωνική κατατονία, τα ήθη προσαρμογής που κυριαρχούν και το χαμήλωμα προσδοκιών και φρονήματος, έχουν να κάνουν πρωτίστως μ’ αυτό το έλλειμμα και με την ανάγκη για αναγνώριση και αντιμετώπισή του.
Την περίοδο 2010-2015 εκφράστηκε μέσα στην κοινωνία ένα σημαντικό αντιμνημονιακό ρεύμα που χρωμάτισε με ιδιαίτερο τρόπο σε όλη τη χώρα συνειδήσεις, τρόπους, συμπεριφορές.
Το ρεύμα αυτό ηττήθηκε τη στιγμή που επέφερε μια αλλαγή στο πολιτικό σκηνικό με την διακυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ και τους έξι μήνες «διαπραγμάτευσης» και εν τέλει χρεοκοπίας και της ελπίδας. Σαν να μην έφταναν όσα ζήσαμε το καλοκαίρι του 2015, μια δύναμη της Αριστεράς (όποια γνώμη έχει ο καθένας για αυτήν) ήταν αυτή που εφάρμοσε με ζήλο το τρίτο και χειρότερο μνημόνιο που επέβαλε η ευρωκρατία.
Από τότε μέχρι σήμερα (2015-2023) μεσολάβησαν χρόνια απογοήτευσης, ήττας, σύγχυσης, δυσκολιών επιβίωσης, κοινωνικού κατατεμαχισμού, χρόνια ιδεολογικής και πολιτικής παρακμής και αποδόμησης, την ίδια στιγμή που όσοι ψήφισαν και εφάρμοσαν τα μνημόνια ορκίζονταν ότι η χώρα βγαίνει από αυτά και ανοίγει γι’ αυτήν μια άλλη σελίδα. Το ίδιο διάστημα η γεωπολιτική διάσταση και οι αλλαγές που αυτή επιφέρει, ιδιαίτερα για μικρές και μεσαίες χώρες, έθεσε τη σφραγίδα σε πολλές εξελίξεις: η Συμφωνία των Πρεσπών, οι συμφωνίες για το μεταναστευτικό και ο ειδικός ρόλος που επωμιζόταν η Ελλάδα, η επιθετικότητα του τουρκικού επεκτατισμού, και στη συνέχεια ο πόλεμος στην Ουκρανία και τώρα στη Μέση Ανατολή οδήγησαν σε επιλογές και στάσεις των ελληνικών κυβερνήσεων που κύριο χαρακτηριστικό τους ήταν η απεμπόληση στη πράξη της άσκησης κυριαρχίας ή του εθελούσιου περιορισμού της ως «ασπίδας προστασίας» της χώρας.
Παράλληλα, η σχεδόν τριετής αντιμετώπιση της πανδημίας αποτέλεσε επίσης μια μεγάλη –ίσης και πιθανά μεγαλύτερης επίδρασης σε κοινωνικό και σε ατομικό επίπεδο– δοκιμασία αφού προωθήθηκαν διαδικασίες πρωτοφανείς για τις κοινωνικές σχέσεις, το δημόσιο χώρο, την τηλεργασία και τηλεκπαίδευση αλλά και τον έλεγχο επί του πληθυσμού και τη χειραγώγηση της κοινωνίας. Εγκαθιδρύθηκαν οι κοινωνικοί αποκλεισμοί (καραντίνες, αποστασιοποίηση) και εν τέλει ο απολυταρχισμός των καθεστώτων «έκτακτης ανάγκης».
Τα πράγματα βέβαια θα ήταν πολύ χειρότερα αν μέσα σε αυτό το διάστημα των 14 ετών, δεν είχε εκφραστεί και μάλιστα σε μεγάλες δόσεις, ανθρωπιά, αλληλεγγύη, οικογενειακή αλληλοβοήθεια, εθελοντισμός σε πολλούς τομείς, ένα πατριωτικό αντιστασιακό πνεύμα απέναντι στα μεγάλα προβλήματα που επέφερε το ειδικό καθεστώς των μνημονίων. Χωρίς αυτά τα στοιχεία η διάρρηξη της κοινωνικής συνοχής θα ήταν πολύ μεγαλύτερη, ο αγριανθρωπισμός θα είχε περισσότερα ερείσματα, η ζημιά θα ήταν μεγαλύτερη σε όλα τα πεδία.
Στα χρόνια αυτά φάνηκε επίσης η ανεπάρκεια των «απαντήσεων», των ιδιαίτερων σχεδιασμών για την αντιμετώπιση της χρεοκοπίας, των αυταπατών που καλλιεργήθηκαν, των λύσεων που προτάθηκαν σε διάφορα επίπεδα. Η ανεπάρκεια αυτή έχει οδηγήσει να δοκιμάζονται σχήματα και ιδέες με περιορισμένη αποτελεσματικότητα, να εντείνεται η σύγχυση και η απογοήτευση.
Στα χρόνια από το 2010 και ύστερα η χώρα συνολικά άλλαξε πολύ. Πάρα πολύ. Σε όλα τα επίπεδα. Αυτά που ζήσαμε το τελευταίο καλοκαίρι, από τα Τέμπη, τις πυρκαγιές και τις πλημμύρες, πιστοποίησαν με τον πιο τραγικό τρόπο την πραγματική κατάσταση της χώρας (παρά τις φανφάρες των κυβερνώντων) και τα αποτελέσματα που επέφεραν σε όλους τους τομείς τα μνημόνια και η αποικιοποίηση της χώρας μέσα σε μετανεωτερικές συνθήκες. Οι ελίτ της χώρας και τα στρώματα που συνδέονται μαζί τους, αποτελούν συστατικό τμήμα στην πορεία εκποίησης της χώρας και λεηλασίας των εργαζόμενων αφού για αυτούς είναι ευκαιρία περαιτέρω πλουτισμού.
Τα «σημάδια» των καιρών προαναγγέλλουν μεγάλους γεωπολιτικούς αναδασμούς και αναταραχές στην περιοχή μας με μεγάλους κινδύνους ακόμα και για την υπόσταση της χώρας, στις διαστάσεις που είχε μέχρι τώρα, αλλά και συνολικότερα την ολοένα και βαθύτερη ποιοτικά υποβάθμιση της κυριαρχίας και της κοινωνικής συνοχής, σε Ελλάδα, Κύπρο και γενικότερα στον ελληνισμό.
Όλα αυτά –για τα οποία εδώ κάναμε μόνο νύξεις σχετικά με κάποιες από τις διαστάσεις τους– οδηγούν σε μια διαπίστωση: ο Τόπος αντιμετωπίζει ένα σημαντικό υπαρξιακό πρόβλημα. Βρίσκεται σε ένα πολύ κρίσιμο σταυροδρόμι της ίδιας της ύπαρξής του.
Φιλοδοξούμε λοιπόν το συνέδριο να αποτελέσει μια συμβολή στην επίγνωση και την αντιμετώπιση του προβλήματος. Το συνέδριο συγκαλείται και ως έκφραση μιας υπαρξιακής αγωνίας και σε τούτο διαφοροποιείται από άλλου τύπου συνέδρια. Υπ’ αυτή την έννοια, δεν κουβεντιάζουμε διεξόδους εν κενώ αλλά στο πλαίσιο των δικών μας συναισθηματικών αναγκών και κατακτήσεων, εκεί αναδύεται η υπαρξιακή αγωνία, που είναι ταυτόχρονα ανθρώπινη, πολιτική και επιστημονική.
Το συνέδριο διοργανώνεται από την εφημερίδα δρόμος της Αριστεράς αλλά τη διεύθυνση και την ευθύνη για τη θεματολογία, την άρθρωσή του και τη διεξαγωγή του φέρει μια επιτροπή που αποτελείται από επιστήμονες, πανεπιστημιακούς, πολιτικούς, διανοούμενους, ακτιβιστές που θεωρούν σημαντικό έργο την προσπάθεια ανάδειξης αυτού του ζητήματος και της τεκμηρίωσής του.
Ένα διαφορετικό Συνέδριο
Ένα διαφορετικό συνέδριο θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 18 και την Κυριακή 19 Μαΐου στην Αθήνα, στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Βασιλέως Κωνσταντίνου 48, Αθήνα | Αμφιθέατρο «Λεωνίδας Ζέρβας» και Αίθουσα Σεμιναρίων), με θέμα «Το υπαρξιακό πρόβλημα της χώρας στην τροχιά του 21ου αιώνα».
Στο Συνέδριο θα είναι ένα γεγονός με σημαντικές επιστημονικές και πολιτικές προεκτάσεις, και διοργανώνεται από μια ευρύτατη επιτροπή, η οποία αποτελείται από πανεπιστημιακούς, πολιτικούς, διανοούμενους και ακτιβιστές, που θεωρούν σημαντικό έργο την προσπάθεια ανάδειξης και τεκμηρίωσης του ζητήματος αυτού.
Ισχύει ότι η χώρα βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι για την ίδια την ύπαρξή της; Ποια τα βασικά στοιχεία και η διαδρομή της πολλαπλής υποβάθμισης που βιώνει ο Τόπος και η κοινωνία από το 2010 μέχρι σήμερα; Μπορεί να υπάρξει μια διαφορετική πορεία, και μάλιστα μέσα σε ένα ταραγμένο και άκρως επικίνδυνο διεθνές περιβάλλον; Ποιος ο ρόλος της κοινωνίας, των ενεργών υποκειμένων και των πολιτών; Αυτά τα ερωτήματα θα προσεγγίσει το συνέδριο, που αρθρώνεται γύρω από 7 θεματικές, στις οποίες θα τοποθετηθούν 37 εισηγητές και εισηγήτριες.
Η προσέλευση και οι εγγραφές έχουν οριστεί για το Σάββατο 18/5 στις 10.00, ενώ οι διαδικασίες του συνεδρίου θα ανοίξουν στις 10.30. Στις επόμενες σελίδες αλλά και στον ιστότοπο του συνεδρίου www.yparxiakoellada.gr μπορείτε να δείτε αναλυτικά τα θέματα όλων των εισηγήσεων, καθώς και όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για το συνέδριο.
Η συμμετοχή του κοινού είναι ελεύθερη και η εγγραφή μπορεί να γίνει ηλεκτρονικά, στο www.yparxiakoellada.gr, ή και στον χώρο του συνεδρίου πριν την έναρξή του.
Σάββατο 18 και Κυριακή 19 Μαΐου 2024
Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών
Βασιλέως Κωνσταντίνου 48
Αμφιθέατρο «Λεωνίδας Ζέρβας»
και Αίθουσα Σεμιναρίων
Επικοινωνία
Μαρία Μαγγιώρου: [email protected]
Τάσος Βαρούνης: [email protected]
Κώστας Δημητριάδης: [email protected]
Η Επιτροπή Στήριξης του Συνεδρίου
- Ρούντι Ρινάλντι, εκδότης εφημερίδας Δρόμος
- Δήμος Αβδελιώδης, σκηνοθέτης
- Δημήτρης Αλευρομάγειρος, αντιστράτηγος ε.α.
- Αντώνης Ανδρουλιδάκης, αναπτυξιακός &κοινωνικός ψυχολόγος, διδάσκων πανεπιστημίου
- Λουκάς Αξελός, διδάκτωρ ιστορίας Πανεπιστημίου Αθηνών –συγγραφέας
- Μαρία Αρβανίτη-Σωτηροπούλου, γιατρός συγγραφέας, πρόεδρος του ελληνικού κλάδου της IPPNW, αντιπρόσωπος της ICAN στην Ελλάδα
- Γιώργος Αρχοντόπουλος, πρόεδρος σωματείου εργαζομένων ΕΥΑΘ
- Βασίλης Ασημακόπουλος, δικηγόρος – πολιτικός επιστήμων, διδάσκων Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης
- Γιώργος Αϋφαντής, πρέσβης επί τιμή
- Τάσος Βαρούνης, εκπαιδευτικός – γεωπόνος
- Λαοκράτης Βάσσης, φιλόλογος – συγγραφέας
- Δημήτρης Γιαννάτος, κοινωνιολόγος – θεραπευτής απεξάρτησης ΚΕΘΕΑ
- Γιάννα Γιαννουλοπούλου, καθηγήτρια Γλωσσολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών
- Βασίλης Γρετσίστας, πρόεδρος Συλλόγου Εργαζομένων ΚΕΘΕΑ
- Μαρία Δεναξά, δημοσιογράφος, ανταποκρίτρια στο Παρίσι για ελληνικά ΜΜΕ
- Παύλος Δερμενάκης, οικονομολόγος – γενικός γραμματέας Ομοσπονδίας Συνταξιουχικών Τραπεζικών Οργανώσεων Ελλάδος
- Κώστας Δημητριάδης, ηλεκτρολόγος μηχανικός
- Στέλιος Ελληνιάδης, δημοσιογράφος – ερευνητής
- Παναγιώτης Ήφαιστος, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Στρατηγικών Σπουδών
- Βασίλης Καραποστόλης, καθηγητής Πολιτισμού και Επικοινωνίας Πανεπιστημίου Αθηνών
- Μανώλης Κατριβάνος, διδάκτωρ Γεωλογίας – ΕΔΙΠ Τεκτονικής Γεωλογίας ΑΠΘ
- Θεόδωρος Κατσιγέρης, εργολήπτης – εικαστικός
- Βασίλης Κεχαγιάς, κριτικός κινηματογράφου – δημοσιογράφος
- Δημήτρης Κοδέλας, γεωπόνος – πρώην βουλευτής
- Γιώργος Κοντογιώργης, ομότιμος καθηγητής – πρώην πρύτανης Πάντειου Πανεπιστημίου
- Βύρων Κοτζαμάνης, καθηγητής Δημογραφίας Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
- Δημήτρης Κούβελας, καθηγητής Ιατρικής Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου
- Γιάννης Κουζής, καθηγητής Εργασιακών Σχέσεων Πάντειου Πανεπιστημίου
- Γιώργος Κυριακού, δάσκαλος
- Αναστάσιος Κώνστας, δικηγόρος
- Ιωάννης Λαζάρου, εικαστικός – δημοσιογράφος
- Μαρία Μαγγιώρου, πολιτική επιστήμων
- Χάρης Μαντινιώτης, οικονομολόγος
- Μαρία Μαυροειδή, ιστορικός – βιομηχανική αρχαιολόγος
- Κώστας Μελάς, διδάκτωρ Οικονομίας – πανεπιστημιακός
- Θανάσης Μουσόπουλος, φιλόλογος – συγγραφέας
- Δημήτρης Μπελαντής, δικηγόρος – συγγραφέας
- Ευτύχης Μπιτσάκης, ομότιμος καθηγητής Φιλοσοφίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
- Καίτη Μυλωνά, κτηνίατρος – Φίλοι της Φύσης
- Μαρία Νικολακάκη, καθηγήτρια Παιδαγωγικής του Τμήματος Κοινωνικής και Εκπαιδευτικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου
- Βασίλης Ξυδιάς, θεολόγος
- Αλέξανδρος Οικονομίδης, μαθηματικός – μηχανουργός
- Δημήτρης Ουλής, εκπαιδευτικός – συγγραφέας
- Σπύρος Παναγιώτου, γεωπόνος
- Γιώργος Παπαγιαννόπουλος, αρχιτέκτων – συγγραφέας
- Σπύρος Παπαρίδης, ουρολόγος ΓΝΑ Ερυθρός Σταυρός – υποψήφιος διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών
- Πέτρος Πιζάνιας, ομότιμος καθηγητής ιστορίας Ιονίου Πανεπιστημίου
- Βαγγέλης Πισσίας, διδάκτωρ Μεταφοράς Τεχνολογίας από αναπτυγμένες σε αναπτυσσόμενες χώρες
- Γιάννης Ραχιώτης, δικηγόρος
- Παντελής Σαββίδης, δημοσιογράφος
- Τριαντάφυλλος Σερμέτης, διδάκτωρ φιλοσοφίας – εκπαιδευτικός – συγγραφέας
- Μιχάλης Σιάχος, δημοσιογράφος
- Θεόδωρος Σπαθόπουλος, διδάκτωρ αεροδιαστημικής, πρώην διευθυντής μελέτης, έρευνας και ανάπτυξης ΕΑΒ
- Νίκος Σταθόπουλος, φιλόλογος – συγγραφέας
- Στάθης Σταυρόπουλος, σκιτσογράφος
- Βάνα Σφακιανάκη, αρχιτέκτων μηχανικός
- Γιάννης Σχίζας, οικολόγος
- Γιώργος Τάττης, δημοσιογράφος
- Δημήτρης Τραυλός-Τζανετάτος, ομότιμος καθηγητής Εργατικού Δικαίου Νομικής Σχολής Αθηνών
- Θέμης Τζήμας, δικηγόρος – διδάκτωρ Δημοσίου Δικαίου και Πολιτικής Επιστήμης Νομικής Σχολής Θεσσαλονίκης
- Γιάννης Τσούτσιας, φαρμακοποιός – δημοτικός σύμβουλος Βριλησσίων
- Ερρίκος Φινάλης, δημοσιογράφος – αναλυτής διεθνών θεμάτων
- Βασίλης Φούσκας, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων Πανεπιστημίου Ανατολικού Λονδίνου
- Ελένη Χατζηγεωργίου, Μηχανικός – Πρόεδρος συλλόγου Κυπρίων Ξάνθης
- Μαρία Χατζησταυρακάκη, βιολόγος MSc
- Γιώργος Χριστοφορίδης, δικηγόρος Αθηνών
- Νέλλη Ψαρρού, πολιτική επιστήμων
