Τη φωνή αυτή το ελληνικό κοινό είχε φέτος την ευκαιρία να ακούσει και να συμμεριστεί τα αισθήματα οργής και καταγγελίας που ξεσήκωσε σε όλο τον κόσμο, χάρη στην παράσταση που σκηνοθέτησε η Μάνια Παπαδημητρίου, στο Θέατρο του Νέου Κόσμου, με τη Δήμητρα Σύρου να ερμηνεύει το ρόλο της Αμερικανίδας ακτιβίστριας και τη συμμετοχή της Μάρως Αγρίτη.
Η παράσταση Το Όνομά μου Είναι Rachel Corrie είχε ήδη ανέβει στον Φούρνο το 2007. Τι σας έκανε να την ξανα-ανεβάσετε;
Πρωτοήρθα σε επαφή με το κείμενο το 2003 -πολύ πριν από την παράσταση που αναφέρεστε- όταν πρωτοέβαλα κάποια κομμάτια του σε μια δική μου που λεγόταν Βερολίνο-Τελ Αβιβ Πτήση 1933-2003. Απλώς, τότε, ήταν κλειστά τα δικαιώματα και δεν μπορούσα να τα πάρω. Όταν τα δικαιώματα ήρθαν, τα παιδιά που ανέβασαν την παράσταση στον Φούρνο εγώ υποχώρησα και υποστήριξα την παράστασή τους. Τώρα που τα δικαιώματα δεν είναι πλέον «κλειστά», την ανεβάζουμε κι εμείς.
Στη Νέα Υόρκη είχε απαγορευτεί όταν είχε ανέβει ή κανω λάθος;
Δεν είχε απαγορευτεί, είχε μπλοκαριστεί για κάποιους περίεργους λόγους που δεν ξέρουμε. Ο Pinter, πάντως, η Vanessa Redgrave και 150 περίπου συγγραφείς και καλλιτέχνες έκαναν, τότε, λόγο για λογοκρισία.
«Μπορούμε να συμφωνήσουμε πάνω στα πολιτικά γεγονότα και να καταλήξουμε σε εντελώς αντίθετες αξιολογήσεις», έχει πει ο Αλέν Μπαντιού. Θεωρείτε ότι η σκηνοθετική σας ματιά μπορεί να κινητοποιήσει τον κόσμο, να τον κάνει αλλάξει την στάση απέναντι στη γενοκτονία που διαπράττει το Ισραήλ σε βάρος των Παλαιστινίων;
Ναι, το πιστεύω αυτό πάρα πολύ. Το θέατρο έχει τη δύναμη να κινητοποιεί το συναίσθημα των ανθρώπων. Μπορεί να ζούμε σε μια εποχή που λένε ότι το να κρίνεις συναισθηματικά είναι λάθος, όμως, το συναίσθημα είναι ο μόνος δρόμος για να ξέρεις πιο είναι το δίκαιο και πιο το άδικο. Κι όταν αυτό ενεργοποιηθεί σε σημείο που δεν μπορείς να το αγνοήσεις, τότε η πράξη στην οποία σε οδηγεί αποκτά μεγάλη δυναμική. Το θέατρο δεν μπορεί να αλλάξει τον κόσμο, αλλά σίγουρα μπορεί να επηρεάσει το θεατή.
Πιστεύετε ότι το πολιτικό θέατρο στην Ελλάδα είναι περιθωριοποιημένο;
Ναι και γι’ αυτό έχει φροντίσει η mainstream αγορά του μάρκεντινγκ. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι ένας από τους σημαντικότερους πολιτικούς συγγραφείς, ο Μπέρτολντ Μπρεχτ κοστίζει τόσο ακριβά να τον ανεβάσεις.
Άρα, είναι μύθος ότι ο κόσμος δεν ενδιαφέρεται για αυτού του είδους το θέατρο και ψάχνει κάτι απλώς για να «ξεσκάσει ».
Μα πιστεύω ότι είναι μύθος ότι ο κόσμος δεν ενδιαφέρεται για όλα τα πράγματα. Από τη δική μου γνώση για τα πράγματα, την απολύτως πρακτική, το «εναλλακτικό» ο κόσμος το ψάχνει σαν τρελός, αρκεί να γράφουν ότι υπάρχει. Όταν είναι μπλακ λίστ στις εφημερίδες και μπλακ λιστ και στα ηλεκτρονικά Μέσα, από πού θα το μάθει; Χρειάζεται χρόνος για να καταλάβει ο κόσμος ότι υπάρχουν κομμένα ονόματα, κομμένοι καλλιτέχνες, κομμένοι πολιτικοί, κομμένες συνιστώσες.
Στην παράσταση συμμετέχει και η Μάρω Αγρίτη, ως δεύτερο σιωπηλό πρόσωπο. Συμβολίζει η παρουσία της το χρόνο, τον επόμενο μάρτυρα ας πούμε;
Όχι, ακριβώς, αυτόν που δεν θα γίνει μάρτυρας ποτέ, αλλά που είναι απαραίτητος για να ακουμπήσει αυτή η ιστορία. Είναι το «άλλο», η σκιά του προσώπου, εμείς που μαθαίνουμε την ιστορία, που εμπνεόμαστε από αυτήν αλλά δεν έχουμε τα κότσια να κάνουμε το ίδιο, αλλά θέλουμε να πιστεύουμε ότι γινόμαστε καλύτεροι εξαιτίας τού ότι υπήρξε ένας άνθρωπος που έκανε αυτό.
Γίνεται μια πολύ σοβαρή προσπάθεια, τώρα, με την αποστολή που θα επιχειρήσει να σπάσει τον αποκλεισμό της Γάζας για δεύτερη φορά.
Ναι, έτσι πιστεύω.
Και δώσατε χρήματα κι εσείς…
Όχι, εντάξει, παίξαμε δύο παραστάσεις. Αυτό είναι το λιγότερο που μπορεί να κάνει κανείς, το σημαντικό είναι να διακινδυνεύει τη σχέση του με το mainstream σύστημα.
Το ότι ο κόσμος αρχίζει να συμμετέχει σ’ αυτήν την υπόθεση ενεργά, είναι παρήγορο.
Αν ήμασταν πολλοί ή, εν πάση περιπτώσει, αν εμπνεόμασταν από την υπόθεση της Ρειτσελ ο κόσμος θα ήταν λίγο καλύτερος. Στα τελευταία e-mails που έχει γράψει αυτή η κοπέλα, λέει ότι πετυχαίνει το σκοπό της, να σταματήσουν τις κατεδαφίσεις. Είναι πολύ σημαντικό το μήνυμά της, καθώς μας ξαναδημιουργείται η αίσθηση ότι ο αγώνας δεν γίνεται χωρίς νόημα.
Είναι αποτελεσματικός;
Είναι αποτελεσματικός, γιατί ζούμε σε μια εποχή που μας έχει δημιουργηθεί η αίσθηση ότι ο ηρωισμός είναι μάταιος. Εντάξει, ό,τι είναι να γίνει θα γίνει, αν όμως υπάρξει ένα ισχυρό εμπόδιο μπορεί να μη γίνει. Και φαίνεται πως τώρα που μιλάμε η διεθνής συγκυρία δεν είναι πολύ αρνητική για τον αγώνα των Παλαιστινίων, υπάρχουν αρκετές φωνές που μιλούν για λύση. Τι εννοούν, ακριβώς, είναι βέβαια ένα μεγάλο θέμα, αλλά….
Είναι, όμως, σημαντικό για τους Παλαιστίνιους να νιώθουν έμπρακτα τη διεθνή αλληλεγγύη, να νιώθουν ότι δεν είναι ξεχασμένοι σε μια Λωρίδα κι ότι δεν παλεύουν μονάχοι…
Όταν συζητάς με Παλαιστίνιους, το πρώτο πράγμα που σου λένε είναι «μιλάτε, μη σταματάτε να μιλάτε, να ενημερώνετε όσο και όπως μπορείτε…».
Αναφέρονται στην αξιοπρέπειά τους, μιλούν για κοινωνική αλληλεγγύη, μιλούν για ανθρώπους που πεθαίνουν από τις βόμβες των Ισραηλινών, δεν πεθαίνουν από την πείνα, γιατί αν έχουν ένα πιάτο φαϊ, θα το μοιραστούνε όλοι μαζί. Μιλούν για αξίες οι οποίες στο δικό μας, εξατομικευμένο κόσμο είναι χαμένες.
Το γεγονός ότι η Ρέιτσελ είναι Εβραία, δυσκολεύει να χαρακτηρίσουν το έργο αντισιωνιστικό και να ξεμπερδέψουν μαζί του…
Αυτός είναι κι ο λόγος για τον οποίο επέλεξα να υπάρχει το μεγάλο αστέρι στον τοίχο, είναι πολύ σημαντικό. Βλέπω στο έργο μια σύγχρονη Άννα Φρανκ. Η δυναμική του προσώπου της Ρέιτσελ είναι δυναμική της Άννας όταν δεν επιτρεπόταν να μιλάμε γι’ αυτό. Ένα πρόσωπο σαν τη Ρέιτσελ Κόρι που είναι και Εβραία, λειτουργεί με τη δυναμική που λειτουργούσε η Άννα Φρανκ όταν παίχτηκε το έργο, τότε που ήταν σαν να μιλάς για κάτι κρυφό, κάτι που δεν λεγόταν το ξέραμε όμως όλοι ότι ήταν έτσι. Και να που μια νεαρή Εβραία, πάλι, μας ξεναγεί σ’ αυτό το μυστικό σύγχρονο «ολοκαύτωμα».
Η διεθνής κοινότητα γιόρτασε την πτώση του Τείχους και… φτιάχτηκε το τείχος του Ισραήλ.
Ναι. Ήταν το ‘87-‘89 όταν άρχισε όλη αυτή η ιστορία. Να συζητάμε, δηλαδή, για την ενοχοποίηση της Γερμανίας και άρα τη σιωπή της η οποία στη συνέχεια σήμανε την απενοχοποίηση του Ισραήλ, για το τι επρόκειτο να κάνει στην Παλαιστίνη. Βέβαια, αυτό άμα το πεις, θεωρείσαι πολύ ακραίος, αλλά εγώ αυτό πιστεύω.
Δήμητρα Σύρου, ηθοποιός: Η Ρέιτσελ είναι μια καθημερινή κοπέλα
Η Ρέιτσελ είναι μια κοπέλα καθημερινή χωρίς έντονη πολιτική δραστηριότητα. Έχει τα αγόρια της, τις σπουδές της, τα ενδιαφέροντά της και φτάνει στο σημείο να γίνει μια «Αμερικανίδα μάρτυρας». Η πολιτικικοποίησή της διαφέρει από αυτή της ελληνκής νεολαίας, δεν είναι έτσι;
Η Ρέιτσελ είναι μια κοπέλα σαν οποιαδήποτε άλλη στην Αθήνα, στην Αμερική ή σε κάποιο άλλο μέρος του κόσμου. Δεν ήταν ακτιβίστρια από πάντα, δεν ήταν αριστερή δηλωμένη, δεν ενήκε σε κάποιο κόμμα. Είχε κοινωνική αντίληψη και συνείδηση, είχε προβληματισμούς έντονους για την ηλικία της. Ήταν μόλις 23 χρονών όταν πήγε στη Γάζα. Ήταν υποψιασμένη, αλλά από τη στιγμή που έκανε αυτό το βήμα, η πραγματικότητα ήταν τόσο έντονη και εξωφρενικά άδικη που δεν μπορούσε να σταματήσει να μιλάει και να μάχεται. Κι αν ζούσε, θα συνέχιζε να το κάνει ακόμα.
