Πρόσφατα δημοσιεύθηκε σε πολλά ηλεκτρονικά ΜΜΕ της Ευρώπης ένα άρθρο με τον τίτλο «Ενάντια στον Μακρόν και τον Σαλβίνι, μια Ευρώπη για τους ανθρώπους». Το υπέγραφαν οι Ζαν-Λικ Μελανσόν (Ανυπότακτη Γαλλία), Πάμπλο Ιγκλέσιας (Podemos), Καταρίνα Μάρτινς (πορτογαλικό Μπλοκ της Αριστεράς) και Σόρεν Σόντεργκαρντ (δανέζικη Κοκκινοπράσινη Συμμαχία). Το άρθρο αυτό εγγράφεται στη συνέχεια των συναντήσεων της πρωτοβουλίας «Τώρα ο λαός», οι πρωταγωνιστές της οποίας διαβεβαιώνουν ότι οι φιλοδοξίες της πάνε πολύ πέρα από τις ευρωεκλογές. Η εν λόγω πρωτοβουλία επιχειρεί να εμφανιστεί ως μια δύναμη φρέσκια και διαφορετική, η οποία θέλει να αποτελέσει τον τρίτο πόλο μεταξύ από τη μια του «ακραίου κέντρου» και, από την άλλη, της ευρωπαϊκής Ακροδεξιάς.
Οι συντελεστές της δεν κρύβουν ότι ευελπιστούν στην κατοχύρωσή τους ως τρίτου πόλου προσεγγίζοντας δυνάμεις της σοσιαλδημοκρατίας και υποβοηθώντας τις να κάνουν «αριστερή στροφή» όπως, κατά τη γνώμη τους, ήδη συνέβη στην Πορτογαλία και, πιο πρόσφατα, στην Ισπανία… Και φυσικά σιωπηρά αποστασιοποιούνται από το Κόμμα Ευρωπαϊκής Αριστεράς – αυτό κι αν αγωνιά για την επιβίωσή του! Οι ευρωεκλογές θα επιβεβαιώσουν τη μοιραία πρόσκρουση των «παραδοσιακών», κομμουνιστικής προέλευσης κομμάτων στον ύφαλο της λαϊκής αδιαφορίας για τις προτάσεις τους. Δικαίως, αφού δεν πρόκειται για προτάσεις αλλά για ευχολόγιο, βαρετά επαναλαμβανόμενο επί δεκαετίες. Πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα το Γαλλικό Κ.Κ., που επιχειρεί απελπισμένα να προσκολληθεί κάπου για να μην γνωρίσει την πιο ταπεινωτική εκλογική πανωλεθρία στην ιστορία του.
Ένα ετερόκλητο ρεύμα
Από τη στιγμή που και η σκανδιναβική Αριστερά επέλεξε το σωσίβιο της πρωτοβουλίας «Τώρα ο λαός», οι υπαρκτές δυνάμεις που απομένουν στο Κόμμα Ευρωπαϊκής Αριστεράς είναι η γερμανική Αριστερά και ο… ΣΥΡΙΖΑ. Αλλά και εντός του γερμανικού κόμματος αναπτύσσεται η κίνηση Aufstehen* που, με πρωταγωνιστές τον Λαφοντέν και την Βάγκενκνεχτ, παίρνει διαζύγιο από την αφελή(;) παραδοσιακή θέση περί «ανοιχτών συνόρων». Έτσι, αν και δεν φαίνεται να ετοιμάζει μια αυτόνομη κάθοδο στις ευρωεκλογές, η κίνηση Aufstehen ουσιαστικά εγγράφεται στην ανάδυση ενός νέου ρεύματος που επιχειρεί να συγκρατήσει την επαφή με πληβειακά στρώματα τα οποία στρέφουν την πλάτη σε μια παραδοσιακή Αριστερά που ουσιαστικά δεν έχει να πει τίποτα για τα κεντρικά επίδικα.
Το θέμα είναι βέβαια εάν και αυτό το ρεύμα έχει να πει κάτι ουσιαστικό, και μάλιστα σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Διότι από τις ως τώρα τοποθετήσεις το μόνο που διαφαίνεται είναι μια προσπάθεια ετερόκλητων δυνάμεων να ξεφορτωθούν το βαρίδι που λέγεται «Κόμμα Ευρωπαϊκής Αριστεράς» κάνοντας, κατά τα άλλα, η καθεμιά τα δικά της. Έτσι προκύπτουν και οι γενικόλογες διακηρύξεις που επαναλαμβάνουν ευχολόγια και μέσους όρους, την ίδια στιγμή που στη Γαλλία, για παράδειγμα, ο Μελανσόν λέει άλλα. Η διακήρυξη των Βρυξελλών, λόγου χάρη, που σηματοδότησε τη διεύρυνση της πρωτοβουλίας «Τώρα ο λαός» με τα σκανδιναβικά κόμματα, θα μπορούσε να υπογραφτεί και από το Κόμμα Ευρωπαϊκής Αριστεράς (αν δεν υπήρχε ο καβγάς για τα πρωτεία)…
Συγκάλυψη των αποκλίσεων
Ιδού κάποια χαρακτηριστικά αποσπάσματα αυτής της διακήρυξης: «Η δογματική και παράλογη εφαρμογή των πολιτικών λιτότητας δεν έλυσε κανένα από τα δομικά προβλήματα που προκάλεσαν την κρίση… Χρειαζόμαστε άλλου είδους ευρωπαϊκούς κανόνες, απαλλαγμένους από το δόγμα της απελευθέρωσης της αγοράς, οι οποίοι θα θέτουν τον άνθρωπο και τον πλανήτη υπεράνω όλων… Οι τράπεζες πρέπει να υπηρετούν το γενικό συμφέρον κι όχι τα συμφέροντα λίγων… Υπερασπιζόμαστε το δικαίωμα ασύλου και είμαστε ενάντιοι στην Ευρώπη-φρούριο… Επιθυμούμε μια δίκαιη και ισότιμη συνεργασία που θα σέβεται τη λαϊκή κυριαρχία και θα υπηρετεί το συμφέρον του λαού… Ήρθε η ώρα να οικοδομήσουμε την Ευρώπη των λαών!»
Όλοι καταλαβαίνουν ότι πρόκειται περί σούπας. Άνοστης μεν, απαραίτητης δε – ώστε να συγκαλυφθεί όχι μόνο η έλλειψη στοιχειώδους επεξεργασίας για το τι Ευρώπη επιδιώκεται, αλλά και η πραγματική απόκλιση του προσανατολισμού μεταξύ των δύο πιο βασικών δυνάμεων της πρωτοβουλίας. Διότι από τη μια ο Μελανσόν διαρκώς τονίζει το αίτημα ανάκτησης της εθνικής κυριαρχίας και της γαλλικής ισχύος. Κι από την άλλη ο Ιγκλέσιας δεν κουράζεται να εκθειάζει την ανάγκη μιας «νέας» Ε.Ε. που θα έχει ομοσπονδιακή μορφή, ισχυρές πολιτικές δομές, ενιαία εξωτερική πολιτική και ενιαίο αμυντικό σύστημα! Κατά τα άλλα, οι φιλοδοξίες αυτής της συγκόλλησης πάνε πολύ πέρα από τις ευρωεκλογές… Στην πραγματικότητα, έτσι δείχνουν ότι νοιάζονται κυρίως για τη διάσωσή τους εντός του πολιτικού σκηνικού της υπαρκτής Ευρώπης κι όχι για κάτι άλλο.
Εκτός γηπέδου!
Είναι δυνατόν να μην καταποντιστούν εκλογικά κάποιες από τις δυνάμεις που μέχρι πρόσφατα αναφέρονταν στην ευρωπαϊκή Αριστερά; Είναι, και θα πρόκειται κυρίως για τις δυνάμεις που κάτι επιχειρούν να ψελλίσουν για τα θέματα που οι πολίτες θεωρούν κεντρικά. Συνολικά όμως η Αριστερά βγαίνει, σχεδόν εθελοντικά, εκτός γηπέδου – είτε μετατρέπεται σε κατοικίδιο, είτε αναχωρεί σε κόσμους ανύπαρκτους. Και μονάχα εάν πάρει διαζύγιο από το στρατόπεδο της παγκοσμιοποίησης (που, με αιχμή τον μετανεωτερικό «δικαιωματισμό», αποτελεί σήμερα την πιο επικίνδυνη μορφή ολοκληρωτισμού και ισοπέδωσης λαών και εθνών) θα μπορέσει ίσως να έχει μια θετική, απελευθερωτική συμβολή.
Για να μείνουμε στην Ευρώπη: Τι σχέδιο (ή, έστω, τι όραμα) έχει κάθε δύναμη που αυτοπροσδιορίζεται ως προοδευτική ή αριστερή; Πώς τοποθετείται απέναντι στον ευρωατλαντισμό; Υπάρχει ή όχι ανάγκη απογαλακτισμού της Ευρώπης από τις ΗΠΑ; Τι λέει για τη γερμανική μπότα που μέχρι σήμερα, ακόμη και ταλαιπωρημένη, επιχειρεί να υπαγορεύει ποιος και πώς ζει και ποιος πεθαίνει; Ποια στάση έχει απέναντι στους ιμπεριαλιστικούς πολέμους και τις νεοαποικιοκρατικές πολιτικές που ανατινάζουν και καταληστεύουν ολόκληρες χώρες; Συμφωνεί που ακόμη και σήμερα η Γαλλία (και όχι μόνο) διατηρεί αποικίες στην άλλη άκρη του κόσμου; Έχει ή όχι πρόβλημα που το δικαίωμα αυτοδιάθεσης αλλού εξυμνείται κι αλλού καταστέλλεται κυριολεκτικά δια ροπάλου;
Η απάντηση σε όλα αυτά δεν μπορεί να είναι «μέσος όρος». Η ενδιάμεση στάση (π.χ. δεν θέτουμε θέμα ΝΑΤΟ, αλλά ζητάμε να μην πωλούνται όπλα σε δικτατορίες), πέρα από υποκριτική, είναι και αναποτελεσματική. Το ίδιο και όσον αφορά τους διάφορους μπαμπούλες που επισείει το αντίπαλο στρατόπεδο (εκτός κι αν κατά βάθος θεωρείται συγγενικό κι όχι αντίπαλο…) για να εκβιάσει την υποστήριξη ανθρώπων καλής θέλησης και να διατηρήσει έτσι το σημερινό, αβίωτο στάτους κβο. Παράδειγμα μιας άλλης στάσης: όταν η ευρωκρατία επιχειρεί πραξικοπηματικά να αλλάξει τον προϋπολογισμό της Ιταλίας, παίρνουμε θέση – κι αυτή δεν μπορεί να είναι «ούτε-ούτε». Άλλο παράδειγμα: όχι, δεν θα ψηφίσουμε Μακρόν για να μην έρθει η Λεπέν. Διαφορετικά πάνε περίπατο οι όρκοι ότι θέλουμε να χτίσουμε τον τρίτο πόλο ενάντια και στους δύο, και στρώνεται χαλί τόσο για τη διάσωση του κάθε Μακρόν όσο και για το δυνάμωμα της κάθε Λεπέν.
* Βλ. άρθρο «Το μεταναστευτικό πάντα στο επίκεντρο» (φύλλο 420) και συνέντευξη Βάγκενκνεχτ (φύλλο 421).
