Μια «παραχώρηση» στο Δημόσιο νεοφιλελεύθερης κοπής και έμπνευσης
του Κώστα Ζαχάρου
Την 23η Φεβρουαρίου έγινε η τελετή παράδοσης του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ) στο Ελληνικό Δημόσιο (Ε.Δ.). Οφείλουμε να αναγνωρίσουμε την ιδιαίτερη επικοινωνιακή ικανότητα του Ιδρύματος. Από τις πρώτες κιόλας μέρες υπογραφής της σύμβασης με το Ε.Δ. για την κατασκευή του εν λόγω έργου (το 2009), το Ίδρυμα με πολυδάπανες εκδηλώσεις, βίντεο, εκθέσεις κ.ά., επιδόθηκε σε έναν επικοινωνιακό καταιγισμό για να επιβάλλει στην κοινωνία προτεραιότητες και ανάγκες.
Όμως, η «γενναιόδωρη» προσφορά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (Ι.Σ.Ν.) στο Ε. Δ. ήταν εξαρχής (από τη Κύρωση της Σύμβασης Δωρεάς με το Ε.Δ. – Ν. 3785/2009) ναρκοθετημένη. Η προσπάθεια ασφυκτικού εναγκαλισμού του Κέντρο Πολιτισμού από το Ι.Σ.Ν. είναι τόσο εμφανής στη Σύμβαση, που δεν αφήνει περιθώρια για παρανοήσεις σχετικά με τον πραγματικό «ιδιοκτήτη» του Κέντρου Πολιτισμού (Κ.Π.).
Ενδεικτικά σημειώνουμε ότι, το Ίδρυμα «δικαιούται να λύσει τη Σύμβαση με μονομερή έγγραφη δήλωσή του προς το Ελληνικό Δημόσιο» (άρθρο 29) σε περιπτώσεις που κρίνει ότι η λειτουργία του Κ.Π., ή ενδεχόμενες παρεμβάσεις της ελληνικής πολιτείας στον χώρο, παρεκκλίνουν από τους λεπτομερειακά προσδιορισμένους όρους της σύμβασης. Μάλιστα, σ’ αυτήν την περίπτωση, το Ε.Δ. οφείλει να επιστρέψει στους «δωρητές» το συνολικό κόστος της κατασκευής σε διάστημα τριών μηνών.
Επιπλέον, «το Ίδρυμα διατηρεί επ’ αόριστον το δικαίωμα να χρησιμοποιεί άνευ ανταλλάγματος τις Εγκαταστάσεις, τις Βοηθητικές Εγκαταστάσεις και το Πάρκο Σταύρος Νιάρχος για τη διενέργεια από αυτό με δικές του δαπάνες εκδηλώσεων» (άρθρο 20) και επιβάλλει την προβολή (διαφήμιση) του Ιδρύματος σε κάθε δραστηριότητα και έντυπο υλικό που θα εκδίδεται από το Κ.Π.
Πλήθος συμπολιτών μας, άλλοι καταπονημένοι από τις ήττες της τελευταίας περιόδου, άλλοι απαυδισμένοι από την υποβάθμιση και εγκατάλειψη των δημόσιων χώρων, κι άλλοι προσδοκώντας στη έλευση εθνικών ευεργετών και σωτήρων, είδαν στη συγκεκριμένη παρέμβαση μια κάποια λύση.
Σ’ αυτήν την κατηγορία συμπολιτών μας, αλλά και άλλους που αναζητούν στην πόλη στιγμές διαφυγής, το Ι.Σ.Ν. μεθοδικά επιχειρεί να ενισχύσει τη δυσπιστία προς τους κρατικούς θεσμούς και την ικανότητά τους να διαχειρίζονται τον δημόσιο χώρο, καθώς και τα θέματα πολιτισμού.
Η τελετή παράδοσης
Στην τελετή παράδοσης ήταν έκδηλη η προσπάθεια του προέδρου του Ιδρύματος να υπογραμμίσει τις πραγματικές σχέσεις εξουσίας. Η παρέμβασή του, που έγινε παρουσία μιας αμήχανης πολιτικής και πολιτειακής ηγεσίας, είχε χαρακτηριστικά μανιφέστου έντονης νεοφιλελεύθερης κοπής.
Επέλεξε να μεταφέρει τις «ανησυχίες» του Ιδρύματος για το μέλλον του Κ.Π. μέσα από την ανάγνωση ηλεκτρονικών μηνυμάτων πολιτών, με εμφανή πρόθεση να απαξιώσει και να λοιδορήσει την ελληνική πολιτεία στην ικανότητά της να διαχειριστεί τα δημόσια αγαθά. Ας δούμε δύο από τα μηνύματα που επέλεξε να διαβάσει ο πρόεδρος του Ιδρύματος:
Πρώτο μήνυμα: «Πραγματικά με θλίβει το γεγονός ότι γίνεται παράδοση στο ελληνικό δημόσιο. Δεν έχω καμιά εμπιστοσύνη και καμιά ελπίδα ότι το ελληνικό δημόσιο μπορεί να διαχειριστεί σωστά το Κέντρο Πολιτισμού».
Δεύτερο μήνυμα: «Γιατί ρε καλοί μου άνθρωποι; Πρώτη φορά έρχεστε στην Ελλάδα;» (γέλια από τον ομιλητή και το ακροατήριο).
Επιλεκτικός στη μνήμη ο πρόεδρος του Ιδρύματος ξέχασε να αναφερθεί, για παράδειγμα, στην πορεία των Ναυπηγείων Σκαραμαγκά ιδιοκτησίας Στ. Νιάρχου, στην οικονομική κατάρρευση του ιδιωτικού ιδρύματος που διαχειριζόταν το Μέγαρο Μουσικής και άλλες …επιτυχίες της ιδιωτικής πρωτοβουλίας.
Κλείνοντας να σημειώσουμε ότι, οι εκσκαφές στον χώρο του πρώην Ιπποδρόμου ανάδειξαν σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα μεταξύ των οποίων και 80 αλυσοδεμένους σκελετούς. Εικάζεται ότι ο θάνατός τους σχετίζεται με το Κυλώνειο άγος, το συλλογικό μίασμα που κατέτρυχε την πόλη των Αθηναίων. Μετά την αποτυχημένη απόπειρα του Κύλωνα να επιβάλει τυραννίδα (γύρω στο 632), οι Αθηναίοι θανάτωσαν τους οπαδούς του που είχαν καταφύγει σ’ έναν ναό και επικαλέστηκαν το ιερό δικαίωμα του ασύλου. Η περίοδος αυτή χαρακτηρίζεται ως εποχή βίας και ύβρεως που θα στιγματίσει τη συλλογική μνήμη των Αθηναίων.
